„Menning“: Munur á milli breytinga

Núverandi breyting frá og með 13. júlí 2012 kl. 12:49

Menning: Hátíðir — Íþróttir — Þjóðsögur — Fólk — Kirkjumál — Félög — Skipafloti Vestmannaeyja — Húsin á Heimaey — Ritsafn

Vestmannaeyjar hafa verið mikilvægasta verstöð landsins til fjölda ára og byggist afkoma heimamanna að mestu leyti á fiskvinnslu og útgerð. Auk þess eru ört vaxandi atvinnuvegir eyjaskeggja í dag ferðaþjónusta, verslun, skipaviðgerðir og menntun. Vestmannaeyingar vonast til að ferðaþjónusta aukist, bæði til að bæta atvinnuástand og fleiri fái að upplifa það sem eyjarnar hafa upp á að bjóða. Í Eyjum hafa verið teknir upp nokkrir sjónvarpsþættir og kvikmyndir. Menning væri ekkert án fólksins og því er áhersla lögð á góða umfjöllun um mannflóruna á Heimaslóð. Bæði má leita einstaklings í leit og vafra í nafnalistum.

Mörg póstkort hafa verið gefin út með myndum af Vestmanneyjum.

Skólamál

Framhaldsskólinn í Vestmannaeyjum er í stöðugri sókn, meðal annars er reynt að lokka námsmenn annars staðar af landinu til Eyja en tilraunir hafa staðið yfir með að bjóða námsmönnum af Suðurlandi til staðarins. Háskóli Íslands og Háskólinn á Akureyri hafa komið sér upp útibúum á Heimaey og er öflugt starf unnið í fjarnámi, þar sem boðið er upp á kennaranám, viðskiptafræði og margt fleira. Grunnskólarnir eru tveir, Barnaskólinn í Vestmannaeyjum og Hamarsskóli Vestmannaeyja. Grunnskólarnir voru nýlega sameinaðir undir einni yfirstjórn, og ber nafnið Grunnskóli Vestmannaeyja og skólastjóri er Fanney Ásgeirsdóttir.Tveir leikskólar sinna yngstu kynslóðinni; Kirkjugerði og Sóli. Árið 2007 voru Rauðagerði og Sóli sameinaðir undir nafni Sóla í nýju glæsilega húsnæði.

Söfn

Mörg söfn eru í Vestmannaeyjum, en Safnahús Vestmannaeyja sem stendur við Ráðhúströð hýsir Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja, Bókasafn Vestmannaeyja og Byggðasafn Vestmannaeyja. Einnig er þar til húsa Ljósmyndasafn. Við Heiðarveg stendur Náttúrugripasafn Vestmannaeyja, en það er eina safnið af sinni gerð á Íslandi. Við Skansfjöru er húsið Landlyst, sem áður var staðsett á Tanganum, suður af Básaskersbryggju, en það hús var fyrsta fæðingarheimilið á Íslandi. Ríkisstjórn Íslands keypti í desember 2004 afnotarétt af myndum Sigmunds sem hafa birst í áraraðir í Morgunblaðinu, og eru áætlanir um að setja upp safn af þeim í fyrirætluðu menningarhúsi. Í Eyjum er fjöldi listaverka og minnisvarða.

Orðaforði og málvenjur

Sjá aðalgrein:Orðaforði og málvenjur

Algengt var að eldri Vestmannaeyingar töluðu með flámæli, en það er óalgengara meðal yngri kynslóðanna og er flámæli nú nær óþekkt. Á einangröðum stöðum eins og Vestmannaeyjum má búast við að nokkuð sértækur orðaforði verði til.

Hátíðir

Sjá aðalgrein:Hátíðir

Margir fastir viðburðir eru í Vestmannaeyjum ár hvert. Helst er að nefna Þjóðhátíðina, Sjómannadaginn, Goslokahátíðina, Pysjuævintýrið og fjöldann af íþróttamótum.

Samgöngur

Sjá aðalgrein:Samgöngur

Góðar samgöngur eru við Eyjar hvort sem er með flugi eða ferju. Á síðustu árum hafa verið uppi miklar vangaveltur um það hvort mögulegt sé að grafa jarðgöng til Vestmannaeyja, og hefur verið stofnað áhugamannafélagið Ægisdyr um gerð slíkra gangna. Ekki eru allir sammála um að göng sé rétta lausnin, en eru þó bæjabúar upp til hópa sammála um að samgöngur milli lands og eyja þurfi að bæta.

Farþegaskipið Herjólfur siglir alla daga tvær ferðir, og getur skipið borið 500 farþega og um 60 fólksbíla.

Flugsamgöngur eru algjörlega háðar veðri, en flogið er á milli Vestmannaeyja og Reykjavíkur, og einnig Bakkaflugvallar. Landsflug sér um flug til Reykjavíkur, og Flugfélag Vestmannaeyja um flugið á Bakka og aðra áfangastaði á Suðurlandi. Fyrsta flug til Eyja átti sér stað árið 1928 eftir nokkrar tilraunir árin áður.

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
-Vestmannaeyjar hafa verið mikilvægasta [[verstöð]] landsins til fjölda ára og byggist afkoma heimamanna að mestu leyti á [[Fiskvinnsla|fiskvinnslu]] og [[Útgerð|útgerð]]. Auk þess eru ört vaxandi atvinnuvegir eyjaskeggja í dag [[ferðaþjónusta]], [[skipaviðgerðir]] og [[menntun]].
+{{Snið:Menning}}
+Vestmannaeyjar hafa verið mikilvægasta verstöð landsins til fjölda ára og byggist afkoma heimamanna að mestu leyti á [[Útgerðarsaga|fiskvinnslu]] og útgerð. Auk þess eru ört vaxandi atvinnuvegir eyjaskeggja í dag ferðaþjónusta, verslun, skipaviðgerðir og menntun. Vestmannaeyingar vonast til að ferðaþjónusta aukist, bæði til að bæta atvinnuástand og fleiri fái að upplifa það sem eyjarnar hafa upp á að bjóða. Í Eyjum hafa verið teknir upp nokkrir [[kvikmyndir|sjónvarpsþættir og kvikmyndir]]. Menning væri ekkert án fólksins og því er áhersla lögð á góða umfjöllun um mannflóruna á Heimaslóð. Bæði má leita einstaklings í ''leit'' og vafra í [[:Flokkur:Fólk|nafnalistum]].
-[[Framhaldsskólinn í Vestmannaeyjum]] er stöðugt að stækka við sig þrátt fyrir mikil erfiði sem fólgin eru í að lokka námsmenn til Eyja, og [[Háskóli Íslands]] og [[Háskólinn á Akureyri]] eru búnir að koma sér upp útibúum á Heimaey. Grunnskólarnir í Vestmannaeyjum eru tveir, [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]] og [[Hamarsskóli Vestmannaeyja]]. Verið er að undirbúa byggingu á nýjum sex deilda leikskóla, en fyrir eru þrír leikskólar: Rauðagerði, Kirkjugerði og Sóli.
+Mörg [[póstkort]] hafa verið gefin út með myndum af Vestmanneyjum.
-[[Mynd:Háskóli_Íslands,_Vestmannaeyjum.jpg|thumb|Rannsóknarsetrið í Vestmannaeyjum]]
+== Skólamál ==
-Mörg söfn eru í Vestmannaeyjum, en [[Safnahús Vestmannaeyja]] sem stendur við Ráðhúströð hýsir [[Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja]], [[Bókasafn Vestmannaeyja]] og [[Byggðasafn Vestmannaeyja]]. Einnig er þar til húsa [[Ljósmyndasafn Vestmannaeyja|Ljósmyndasafn]]. Við Heiðarveg stendur [[Náttúrugripasafn Vestmannaeyja]], en það er eina safnið af sinni gerð á Íslandi. Við Skansfjöru er húsið [[Landlyst]], sem var áður staðsett á Tanganum, suður af Básaskersbryggju, en það hús var fyrsta fæðingarheimilið á Íslandi, og er það nú notað til listsýninga af ýmsu tagi. Ríkisstjórn Íslands keypti nýlega afnotarétt af myndum [[Sigmund]]s sem hafa birst í áraraðir í [[Morgunblaðið|Morgunblaðinu]], og eru áætlannir um að setja upp safn af þeim í fyrirætluðu menningarhúsi.
+[[Framhaldsskólinn í Vestmannaeyjum]] er í stöðugri sókn, meðal annars er reynt að lokka námsmenn annars staðar af landinu til Eyja en tilraunir hafa staðið yfir með að bjóða námsmönnum af Suðurlandi til staðarins. Háskóli Íslands og Háskólinn á Akureyri hafa komið sér upp útibúum á Heimaey og er öflugt starf unnið í fjarnámi, þar sem boðið er upp á kennaranám, viðskiptafræði og margt fleira. Grunnskólarnir eru tveir, [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum]] og [[Hamarsskóli Vestmannaeyja]]. Grunnskólarnir voru nýlega sameinaðir undir einni yfirstjórn, og ber nafnið Grunnskóli Vestmannaeyja og skólastjóri er [[Fanney Ásgeirsdóttir]].Tveir leikskólar sinna yngstu kynslóðinni; [[Kirkjugerði]] og [[Sóli]]. Árið 2007 voru Rauðagerði og Sóli sameinaðir undir nafni Sóla í nýju glæsilega húsnæði.
-== Orðaforði og mállýti ==
+== Söfn ==
-Algengt er að eldri Vestmannaeyingar tali með [[flámæli]], en það er óalgengara meðal yngri kynslóðanna. Í einangruðum samfélögum á borð við það sem er í Vestmannaeyjum má búast við að nokkuð sértækur orðaforði verði til. Nokkur dæmi um þau orð sem notuð eru væru:
+Mörg söfn eru í Vestmannaeyjum, en [[Safnahús Vestmannaeyja]] sem stendur við Ráðhúströð hýsir [[Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja]], [[Bókasafn Vestmannaeyja]] og [[Byggðasafn Vestmannaeyja]]. Einnig er þar til húsa [[Ljósmyndasafn Vestmannaeyja|Ljósmyndasafn]]. Við Heiðarveg stendur [[Náttúrugripasafn Vestmannaeyja]], en það er eina safnið af sinni gerð á Íslandi. Við Skansfjöru er húsið [[Landlyst]], sem áður var staðsett á Tanganum, suður af Básaskersbryggju, en það hús var fyrsta fæðingarheimilið á Íslandi.
+Ríkisstjórn Íslands keypti í desember 2004 afnotarétt af myndum [[Sigmund]]s sem hafa birst í áraraðir í Morgunblaðinu, og eru áætlanir um að setja upp safn af þeim í fyrirætluðu menningarhúsi.
+Í Eyjum er fjöldi [[:Flokkur:Listaverk|listaverka og minnisvarða]].
-* ''útsuður'' - suðvestur, í átt að eyjunum sem eru þar.
+== Orðaforði og málvenjur ==
-* ''landnorður'' - norðaustur, í átt að meginlandi Íslands.
+''Sjá aðalgrein:[[Orðaforði og málvenjur]]''
-* ''peyji'' - ungur strákur.
-* ''pæja'' - ung stúlka.
-== Frægir Vestmannaeyingar ==
+Algengt var að eldri Vestmannaeyingar töluðu með flámæli, en það er óalgengara meðal yngri kynslóðanna og er flámæli nú nær óþekkt. Á einangröðum stöðum eins og Vestmannaeyjum má búast við að nokkuð sértækur orðaforði verði til.
-* '''[[Ási í Bæ]]''' var einn frægasti tónlistarmaður Vestmannaeyja, fyrr eða síðar. Hann samdi mjög mörg lög og ljóð, þar á meðal ''[[Ástin Bjarta]]'' og ''[[Ég veit þú kemur]]'', sem hann samdi með Oddgeiri Kristjánssyni.
-* '''[[Oddgeir Kristjánsson]]''' samdi mörg fræg lög með Ása í Bæ.
-* '''[[Binni í Gröf]]''' var landsfrægur aflamaður.
-* '''[[Þorsteinn Víglundsson]]''' var einn atorkusamasti athafnamaður eyjanna, þekktastur fyrir byggingu gagnfræðaskólans í Vestmannaeyjum, þar sem nú er [[Framhaldsskólinn í Vestmannaeyjum]].
-* '''[[Þorsteinn Jónsson]]''' var mikill fiskimaður, en hann var formaður á sínum vélarbát í 48 ár.
-* '''[[Sigfús M. Johnsen]]''' var á þriðja tug ára fulltrúi í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu í Reykjavík.  Árið 1940 varð hann bæjarfógeti í Vestmannaeyjum.
-* '''[[Sigmund]]''', sem hefur teiknað skopmyndir fyrir [[Morgunblaðið]] í áraraðir er samt þekktastur meðal sjómanna fyrir uppfinningarnar sínar: [[Sigmundsbeltið]] og [[Sjálfvirkur losunarbúnaður björgunarbáta|sjálfvirka losunarbúnaðinn]].
-* '''[[Guðlaugur Friðþórsson]]''' öðlaðist heimsfrægð þegar að skipið [[Hellisey (skip)|Hellisey]] sem að hann var háseti á sökk suðaustur af Heimaey árið [[1984]], en þá synti hann um 5 kílómetra í land í vonskuveðri, gekk yfir nýja hraunið sem var þá enn heitt og gerði bæjarbúum viðvart um afdrif skipsins.
-* '''[[Árni Johnsen]]''' var lengi alþingismaður fyrir [[Sjálfstæðisflokkurinn|Sjálfstæðisflokkinn]], og er umsjónarmaður brekkusöngsins á [[Þjóðhátíð í Eyjum]].
-* '''[[Guðjón Hjörleifsson]]''' var í átta ár bæjarstjóri Vestmannaeyja, en situr nú á [[Alþingi]] fyrir [[Sjálfstæðisflokkurinn|Sjálfstæðisflokkinn]] ásamt því að vera í bæjarstjórn Vestmannaeyja.
-* '''[[Lúðvík Bergvinsson]]''' er í bæjarstjórn Vestmannaeyja, og situr á [[Alþingi]] fyrir [[Samfylkingin|Samfylkinguna]]
-* '''[[Snorri Óskarsson]]''' er frægastur fyrir aðild sína að [[Hvítasunnusöfnuðurinn|Hvítasunnusöfnuðinum]].
-* '''[[Gísli Óskarsson]]''', er fréttamaður hjá [[RÚV]], þekktur [[líffræði]]ngur og heimildamyndagerðarmaður. Þeir Snorri eru bræður.
-* '''[[Páll Zóphóníasson]]''' var bæjartæknifræðingur Vestmannaeyja í eldfellsgosinu [[1973]] og er áframhaldandi byggð á Heimaey að miklu leyti honum að þakka.
-* Frægasti [[háhyrningur]] í heimi, '''[[Keikó]]''', var fluttur frá [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] til Vestmannaeyja síðsumars [[1998]] og dvaldist hann í sérsmíðaðri kví í [[Klettsvík]] á Heimaey í nokkur ár þar til honum var sleppt lausum í [[Atlantshaf|Atlantshafið]], en hann dó utan stranda Noregs árið [[2003]], og var grafinn í jörðu þar í landi.
-== Þjóðhátíð ==
+== Hátíðir ==
-Fræg er [[Þjóðhátíð í Eyjum|þjóðhátíð]] Eyjamanna, sem haldin er ár hvert um [[verslunarmannahelgi]] og dregur til sín fólk alls staðar að af landinu. Til hennar var fyrst stofnað árið [[1874]], þegar eyjaskeggjar komust ekki til hátíðahalda í landi í tengslum við 1000 ára afmæli Íslandsbyggðar og móttöku fyrstu [[Stjórnarskrá|stjórnarskrár]] landsins úr hendi [[Kristján IX|Kristjáns IX]], [[Danmörk|Danakonungs]], á [[Þingvellir|Þingvöllum]]. Þá ákváðu Vestmannaeyingar að halda sína eigin hátíð.
+''Sjá aðalgrein:[[Hátíðir]]''
-Sú hefð hefur verið að íþróttafélög bæjarins, áður Þór og Týr til skiptis en eftir sameiningu þeirra [[ÍBV]], sjái um framkvæmd þjóðhátíðarinnar, og hljóti gróðann af henni.
-Hátíðin er haldin í [[Herjólfsdal]] fyrstu helgina í Ágúst og eru fastir liðir hátíðarinnar brenna, flugeldasýning og brekkusöngur, sem hefur verið undir stjórn [[Árni Johnsen|Árna Johnsen]] í um áratug, að einu ári slepptu á meðan að hann sat í fangelsi, en þá var [[Róbert Marshall]] fenginn til þess að hlaupa í skarðið.
+Margir fastir viðburðir eru í Vestmannaeyjum ár hvert. Helst er að nefna [[Þjóðhátíð]]ina, [[Sjómannadagurinn|Sjómannadaginn]], [[Goslokahátíðin]]a, [[Pysjuævintýrið]] og fjöldann af íþróttamótum.
 == Samgöngur ==
-Góðar samgöngur eru við Eyjar hvort sem er með flugi eða ferju. Á síðustu árum hafa verið uppi miklar vangaveltur um það hvort mögulegt sé að gera [[jarðgöng]] til Vestmannaeyja, og hefur verið stofnað [[áhugamannafélagið Ægisdyr]] um gerð slíkra ganga. Vestmannaeyingar eru ekki allir sammála um að göng séu rétta lausnin, en þó eru eyjamenn upp til hópa sammála um að samgöngur milli lands og eyja þurfi að bæta.
+''Sjá aðalgrein:[[Samgöngur]]''
-Farþegaskipið Herjólfur siglir oftast tvær ferðir á dag, og getur skipið borið 500 farþega og um 40 fólksbíla.
+Góðar samgöngur eru við Eyjar hvort sem er með flugi eða ferju. Á síðustu árum hafa verið uppi miklar vangaveltur um það hvort mögulegt sé að grafa jarðgöng til Vestmannaeyja, og hefur verið stofnað [[áhugamannafélagið Ægisdyr]] um gerð slíkra gangna. Ekki eru allir sammála um að göng sé rétta lausnin, en eru þó bæjabúar upp til hópa sammála um að samgöngur milli lands og eyja þurfi að bæta.
-* [http://www.herjolfur.is Heimasíða Herjólfs]
+Farþegaskipið [[Herjólfur]] siglir alla daga tvær ferðir, og getur skipið borið 500 farþega og um 60 fólksbíla.
-{{Snið:Menning}}
+Flugsamgöngur eru algjörlega háðar veðri, en flogið er á milli Vestmannaeyja og Reykjavíkur, og einnig [[Bakkaflugvöllur|Bakkaflugvallar]]. Landsflug sér um flug til Reykjavíkur, og [[Flugfélag Vestmannaeyja]] um flugið á Bakka og aðra áfangastaði á Suðurlandi. [[Fyrsta flug til Eyja]] átti sér stað árið 1928 eftir nokkrar tilraunir árin áður.