Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja

Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja var stofnað með formlegu samþykki menntamálaráðuneytisins 28. mars 1980, að fenginni umsögn þjóðskjalavarðar samkvæmt heimild í lögum nr. 7/1947 en þar segir: „að sýslunefnd og bæjarstjóra sé heimilt að koma á fót í sýslunni eða kaupstaðnum héraðsskjalasafni, er varðveiti á sem tryggilegastan hátt skjöl og aðrar ritaðar heimildir, sem snerta sérstaklega hlutaðeigandi sýslu- og bæjarfélag og ekki ber að afhenda Þjóðskjalasafninu.“

Undirbúningur að stofnun safnsins var þó hafinn nokkru fyrr, eða árið 1978 þegar hafist var handa við að skrá í aðfangabók safnsins. Fyrir stofnun Héraðsskjalasafnsins voru skjöl varðveitt á Bókasafninu og Byggðasafninu. T.d. voru ljósrit af kirkjubókum Vestmannaeyja og fyrstu fundargerðabókum Bátaábyrgðarfélags Vestmannaeyja á Bókasafninu, en Byggðasafnið hafði í sínum fórum merkilegt safn verslunarbóka frá 19. öld og fyrstu áratugum 20. aldar sem afhentar voru Byggðasafninu til varðveislu á 6. áratug þessarar aldar. Með því að skoða verslunarskjölin er hægt að rekja nokkuð heillega sögu verslunar í Vestmannaeyjum á seinni hluta 19. aldar og byrjun 20. aldar.

Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja var 11. héraðsskjalasafnið sem var stofnað hér á landi. Fyrsti starfsmaður safnsins var Haraldur Guðnason, fyrrum bæjarbókavörður í Vestmannaeyjum og starfaði hann við safnið allt til ársins 1989 að bókasafnsfræðingurinn, Jóna Björg Guðmundsdóttir, tók við. Hún gegndi starfinu til ársins 2021. Núverandi héraðsskjalavörður er þjóðfræðingurinn Hrefna Valdís Guðmundsdóttir.

Safnið hefur frá upphafi verið staðsett í kjallara Safnahússins, en hefur þar að auki haft skrifstofuaðstöðu á miðhæð hússins.