Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2006/Farsæll Eyjaskipstjóri - Einar Runólfsson

HELGI BERNÓDUSSON

Farsæll Eyjaskipstjóri:

Einar Runólfsson

Einar af keppni æskumanns

Ísleifi af hrönnum beitir.

Aflasæld og heppni hans

hróður með réttu veitir.

Þannig yrkir Loftur Guðmundsson í Formannavísum frá 1944 um Einar Runólfsson á Velli, þá skipstjóra á Ísleifi. Einar var einn farsælasti og fengsælasti skipstjóri Eyjaflotans á blómatíma útgerðar í Vestmannaeyjum um miðbik síðustu aldar, 1940-1960. Hann er nú hátt á níræðisaldri, en er vel ern, hugurinn skýr, minnið ótrúlega traust og dómgreindin óbiluð. Þótt heilsan sé ekki fullkomin er Einar vel á sig kominn, hugsar um sig sjálfur í íbúð sinni á Digranesvegi 36 í Kópavogi þar sem hann hefur búið síðan hann fluttist frá Eyjum 1964. Einar varð ekkjumaður á síðasta ári þegar Vilborg („Monna“), eiginkona hans, lést eftir 64 ára sambúð.
Einar var vel metinn í sinni stétt í Vestmannaeyjum, öflugur fiskimaður og öruggur og eftirsóttur sjómaður. Skipstjórnarsaga hans var nær áfallalaus, og hann naut virðingar samborgara sinna fyrir prúðmennsku og hógværð. Faðir hans var skipstjóri og synir hans urðu sjómenn. Þrjá ættliði úr fjölskyldunni má finna í Skipstjóra- og stýrimannatali, Runólf, Einar og Atla! Og Hlöðver, yngri sonur Einars, var virkur í félags- og öryggismálum sinnar stéttar, vélstjóranna.

Austfirðingur kemur til Eyja.
Einar er Austfirðingur að ætt, fæddur á Seyðisfirði á jóladag 1918 þegar aðeins nokkrar vikur voru liðnar frá lokum fyrri heimsstyrjaldar. Hann fluttist til Vestmannaeyja með foreldrum sínum 5 ára gamall, síðla árs 1924. Hann segist ekki muna mikið úr æsku sinni á Seyðisfirði, en eiga margar minningar frá Austurlandi síðar, t.d. þegar hann var sendur austur á firði, Vopnafjörð, fyrir fermingu og eins þegar hann var á bátum fyrir austan síðar á ævinni. „Það var uppgangur á Austfjörðum í byrjun aldarinnar, en orðin stöðnun þar þegar hér var komið og meiri möguleikar í Vestmannaeyjum þar sem allt var á fullri ferð á þessum tíma. Faðir minn var kunnugur þar því að hann var á vetrarvertíðum í Eyjum nokkur ár áður en við fluttumst þangað og móðir mín hafði verið búsett þar um tíma. Eins komu Eyjamenn oft austur á sumrin á þessum árum til róðra og kynntust mönnum þar eystra vel.“
Foreldrar Einars voru þau Runólfur Sigfússon og Friðrikka Einarsdóttir. Þau bjuggu fyrst í Eyjum hjá Jóni Jónssyni í Hlíð og Þórunni Snorradóttur, konu hans, en Runólfur hóf skipstjóraferil sinn í Vestmannaeyjum vertíðina 1925 á Kap sem Jón gerði út. Einar segist muna vel eftir sér í Hlíð. „Ég man vel eftir því þegar við fluttumst til Eyja haustið 1924. Ég var á 6. ári. Við komum að austan með Esjunni og Jón í Hlíð kom út á Víkina á árabát að sækja okkur. Veðrið var gott þennan dag og ég man eftir Hreggviði, syni Jóns, í árabátnum.“

Upp og niður.
Eftir vetrardvöl í Hlíð bjó fjölskyldan á ýmsum stöðum í Vestmannaeyjum, fyrst í Langahvammi, Kirkjuvegi 41, og var þar meðan Runólfur byggði hús við Kirkjuveg 82 og kallaði „Breiðuvík“ eftir fæðingarstað sínum. Hefði þá mátt ætla að brautin væri bein hjá þeim, en svo var sannarlega ekki. Runólfur var útgerðarmaður og hann varð fyrir áföllum, lenti í skuldabasli um 1930 og missti aleiguna. Þau hjón og börn þeirra fóru því enn á flæking. Þau fluttust þá að Sæbóli, við Strandveg 50, kallað „Jacobsenshús“ eftir norskum skipstjóra sem byggði það og bjó þar um tíma. Þetta hús var síðar brotið niður og látið víkja fyrir Strandvegi.
Enn gaf á hjá fjölskyldunni fáum árum seinna því að Runólfur veiktist þá af krabbameini, rúmlega fertugur að aldri, og lést haustið 1936. Friðrikka, kona hans, var orðin ekkja í annað sinn. En nú stóð hún ekki ein, því að börn hennar voru að komast á legg og gátu hjálpað henni við framfærsluna og annað sem fellur til á stóru heimili.
Eftir lát Runólfs fluttist fjölskyldan í leiguhúsnæði á Bergi við Bárustíg, en það hús var síðar flutt þegar Miðstræti var framlengt til vesturs og sett niður við „Reglubraut“. Þau leigðu síðar á Velli, Kirkjuvegi 23, en eigandinn, Elsa Ólafsdóttir, bjó þá tímabundið í Reykjavík hjá Unni, dóttur sinni. Því næst fóru þau að Vegbergi, Skólaveg 32, og loks í Fagurlyst, Urðaveg 16, sem þá var í eigu Jóhanns Þ. Jósefssonar alþingismanns. Svona var ástandið í Eyjum á þessum tíma, mikið húsnæðisleysi og óvissa fyrir það fólk sem ekki átti húseign. Síðar tókst þeim, þegar Einar var orðinn fullgildur sjómaður, að festa kaup á Birtingarholti, við Vestmannabraut 61, eystri enda þess húss. Það var hálf eignin á móti lngvari Þórólfssyni sem bjó með fjölskyldu sinni í vestri endanum. Birtingarholt er horfið núna. Heiðarbrún stóð austan við það en Oddi vestan við.

Friðrikka Einarsdóttir.
Friðrikka Ingibjörg, móðir Einars, var fædd 22. febr. 1890 á Seyðisfirði. Leið hennar lá til Vestmannaeyja eins og margra annarra ungra austfirskra stúlkna.
Hún kom þangað 1908, 18 ára gömul. Hún giftist þar Ágústi Scheving frá Vilborgarstöðum, syni Vigfúsar Schevings og Friðrikku Sighvatsdóttur. Ágúst var fæddur 1888, varð ungur sjómaður, fyrst á áraskipum, en síðar á vélbátum, og formaður á „Haffrú“ sem hann átti með föður sínum og fleirum. Þau Ágúst eignuðust tvo syni, Friðrik Vigfús, f. 1910, og Harald, f. 1912. Ágúst veiktist og lést aðeins 24 ára gamall í lok mars 1913. Þá höfðu þau misst eldri son sinn, tveggja ára gamlan. Þungur var skapadómur Friðrikku, orðin ekkja 23 ára gömul. Hún hélt til æskustöðva sinna á Seyðisfirði á ný, árið 1913, „einstæðingur“ eins og Einar, sonur hennar, orðar það og þar lést Haraldur, yngri sonur hennar, ári síðar, tveggja ára.
„Mynd af Ágústi fylgdi mömmu allatíð, hún hékk í svefnherbergi hennar, svo og mynd af öðrum drengnum“ segir Einar. „Og við höfðum alltaf gott samband við Schevingfólkið í Eyjum, fórum í heimsóknir í Heiðarhvamm til Sigfúsar, bróður Ágústs, og Sesselju, konu hans, og héldum jafnan góðum kunningsskap við það fólk.“
En Friðrikka lét ekki bugast, hún vann fyrir sér næstu árin á Seyðisfirði uns hún giftist á ný síðari manni sínum, Runólfi Sigfússyni. „Vera má að þau hafi fyrst kynnst í Vestmannaeyjum“ segir Einar, „en þá hafa þau kynni eflst þegar þau hittust á ný fyrir austan.“
Þau eignuðust sex börn: Oddný var elst, fædd 1916; hún lést fyrir skömmu. Einar er annar í röðinni, f. 1918, þá Sigfríð, f. 1920, giftist Alfreð Einarssyni sjómanni, síðar yfirverkstjóra í Hraðfrystistöð Vestmannaeyja og síðast verksmiðjustjóra í Lifrarsamlagi Vestmannaeyja. Sigfríð var tvíburi, en systir hennar, sem var skírð Hulda, dó í frumbernsku. Næstur var Gústaf, f. 1922, sjómaður. Hann var giftur Huldu Hallgrímsdóttur sem oftast var kennd við húsið Bjarma. Gústaf fórst í Helgaslysinu ægilega við Faxasker í ársbyrjun 1950, en hann var 2. vélstjóri þar um borð. Fjórar myndarlegar dætur misstu þar föður sinn, innan við þrítugt. Dagmar (Dagga) er fædd 1926. Hún býr í Columbus, Indiana, í Bandaríkjunum þangað sem hún fluttist ung að árum með manni sínum sem var hermaður hér á landi í stríðinu, en síðar vel metinn skólameistari í Columbus. Yngstur barna Friðrikku og Runólfs er Sævaldur, sjómaður frá ungum aldri, var m.a. síðar stýrimaður hjá Einari á Sídon. Hann bjó fyrst í Brautarholti í Vestmannaeyjum en fluttist um 1960 í Kópavog; var lengi á togurum og við ýmis störf í landi. Kona hans er Sigurbirna Hafliðadóttir.
Friðrikka var hæg kona og hlý í viðmóti. Á seinni árum héldu þær mæðgur, hún og Oddný, heimili saman og hjá þeim ólst upp Friðrik Jósepsson, sonur Oddnýjar, fyrst á Fífilgötu 2, síðar í Miðstræti 14 og loks í Blokkinni fram að eldgosinu 1973. Skrifari þessa þáttar er jafnaldri Friðriks og æskufélagi og varð heimagangur hjá Friðrikku um árabil. Hún var umvafin kyrrð og virðuleika þar sem hún sat jafnan í stofu sinni og sinnti hannyrðum, og leit stundum í dönsku blöðin. Hún vék oft góðum orðum, og stundum góðum bitum, að fjölmennri vinasveit Friðriks nafna síns, ungum sveinum sem fóru ekki alltaf hljóðalaust um hús. Friðrikka lést 1979 í Reykjavík, nær níræð að aldri.

Runólfur Sigfússon.
Runólfur Sigfússon var fæddur 16. febr. 1893 í Stóru-Breiðuvík í Helgustaðahreppi í Reyðarfirði; það er norðan megin í firðinum, austan við mynni Eskifjarðar. Hann varð sjómaður ungur að árum, fyrst á árabátum og síðar vélbátum. Hann var með báta fyrir austan og fiskaði ágætlega, en var líka í transporti milli fjarða.
Eins og margir Austfirðingar fór Runólfur til Eyja yfir vetrarvertíðina og réri þar. Hann var m.a. vélstjóri með Sigurði Oddssyni í Skuld. Honum bauðst svo formennska á Kap árið 1925, en góður kunningsskapur var með þeim nágrönnum, Sigurði í Skuld og Jóni í Hlíð sem gerði út Kapina. Runólfur tók sig því upp með eiginkonu og fjögur börn og fluttist til Eyja síðla árs 1924. Eftir formennsku á Kap vertíðina 1925 tók hann við Tjaldi 1926 og 1927, bát sem Ólafur Auðunsson í Þinghól átti, en var á síld fyrir norðan á sumrin, stundum skipstjóri, stundum vélstjóri hjá öðrum. Skipstjóri á Olgu, sem Guðmundur á Háeyri átti, var hann 1928 og tók svo 1929 við Hilmi VE 282. Hann átti hlut í bátnum. Hilmir var með ónýta vél og dró ekki til hafnar þegar var austan hvassviðri, komst kannski upp undir Hamarinn eða Eiðið og varð að halda sig þar þangað til að veðrum slotaði. Það gekk illa um veturinn. Bátnum var lagt við ból sitt á legunni um lokin 11. maí. Runólfur hætti þá útgerð með sameignarmönnum sínum en fékk á sig skuldabagga og missti húseign sína, Kirkjuveg 82.
Vertíðina 1930 var hann formaður með Kára Sölmundarson og 1931 með Magnús VE 210. Þetta voru bátar sem Gunnar Ólafsson á Tanganum átti og gerði út. Þá tekur hann vertíðina 1932 við Snyg VE 247 („Snugg“ eins og Einar ber það fram) sem Tangamenn áttu líka. Það var 27 tonna bátur sem var upphaflega smíðaður í Noregi, og gekk lengi fyrir vestan, á Bíldudal m.a., og síðar fyrir norðan, og var lengdur þar og endurbyggður. „Hann var áður skúta með einu mastri. Þeir Þórður H. Gíslason og Ottóníus Árnason keyptu hann til Eyja 1924, frá Eskifirði“ segir Einar. Runólfur var með Snyg á vetrarvertíðum 1932 og meðan heilsan leyfði, fram til vertíðarloka 1935. Sumarið 1935 leigði Gunnar Guðjónsson á Kirkjubæ Snyg og var á reknetum við Suðurströndina. En svo illa tókst til að báturinn sló úr sér. Þeir voru skammt undan landi, voru að koman vestan að í austan hvassviðri og fóru þess vegna grunnslóð. Gunnari tókst að sigla bátnum upp í fjöru, Ragnheiðarstaðarfjöru í Flóa, og mannbjörg varð. Þeir hirtu úr honum vélina, öfluga vél, og hún var sett í Geir goða. Með þann bát átti Runólfur að vera vertíðina 1936, var búinn að fullráða skipshöfn, þar á meðal Einar, son sinn, en Runólfur komst aldrei á sjó meira. Óskar Gíslason frá Skálholti tók við bátnum. Runólfur var fyrst lagður inn á spítala í Eyjum og síðar í Reykjavík og þar lést hann á Landakoti 25. september 1936.

Ráðið fest.
Einar giftist 3. maí 1941 Vilborgu S. Einarsdóttur. Hún var Austfirðingur eins og Einar, fædd á Þórarinsstaðaeyrum 21. nóv. 1921. Foreldrar hennar voru Einar Guðjónsson og Anna Bekk Guðmundsdóttir. Hún var hins vegar alin upp hjá móðurafa og ömmu, Vilborgu Jónsdóttur og Guðmundi Bekk Einarssyni, sem bjuggu lengst á Gullsteinseyri við sunnanverðan Seyðisfjörð. Guðmundur Bekk var bróðir Friðrikku, móður Einars, svo að þau Einar og Vilborg voru frændsystkin, af öðrum og þriðja.
Vilborg, eða „Monna“ eins og hún var kölluð á æskuheimili sínu og lengi síðan, kom til Eyja 1939 til að vinna, var í vist hjá Hjálmari Jónssyni í Dölum, sem þá bjó á Reynivöllum, Kirkjuvegi 66, og síðar hjá Kristni á Látrum og Önnu frá London, konu hans. Hjá henni lærði hún saumaskap, og einnig hjá Kristínu í Merkisteini sem var meistari í faginu.
Eins og gefur að skilja kom Monna oft til frænku sinnar, Friðrikku. Þangað átti hún líka annað erindi sem fór í fyrstu dálítið leynt. Sumarið áður, 1938, var Einar mótoristi á Hilmi. Sama sumar var Sigfríð, systir hans, og vinkona hennar úr Eyjum, á Seyðisfirði hjá frændfólki sínu í Sjávarborg. Eitt sinn, þegar Hilmir kom af síldarmiðunum inn á Seyðisfjörð, vildi Sigfríð, sem þekkti bátinn, endilega fara inn eftir að heilsa upp á bróður sinn. Monna slóst í för. „Þetta er maðurinn sem ég ætla að eiga“ sagði Monna við sjálfa sig eftir þennan fyrsta fund þeirra. „Ja, þetta var a.m.k. fyrsta fræið“ segir Einar nú og brosir. Og Monna ákvað að demba sér til Eyja næsta ár. Stuttu síðar voru ráð ráðin. Þau bjuggu fyrst eitt ár í Birtingarholti, voru á efri hæðinni, en Friðrikka bjó niðri. Þau fóru þó úr Birtingarholti eftir erfiða reynslu, en fyrsta barn þeirra fæddist þar andvana. Þau fengu leigða íbúð í Drífanda, við Bárustíg 2. Það hús áttu Tangamenn og Jóhann Þ. Jósefsson alþingismaður og þar voru margir kontórar, m.a. hið þýska konsúlat Jóhanns Þ., en „dömubúð“ niðri.
Einari þótti gott að vera þarna í góðu kompaníi við þá sem höfðu skrifstofur í Drífanda, t.d. Magnús á Vesturhúsum, sem sennilega hefur þá unnið fyrir Bátaábyrgðarfélagið, og einkum þó við Bjarna Jónsson á Svalbarði, starfsmann Lifrarsamlagsins, sem gjarnan færði þeim nýja mjólk fyrir morgunkaffið sem hann fékk hjá Vilborgu.
Tveimur árum síðar keyptu þau Völl, árið 1943, af Elsu Ólafsdóttur sem nú var flutt úr Eyjum. Einar hafði áður búið með móður sinni á Velli og Elsa vildi endilega að þau Einar og Monna fengju húsið. Elsa var áður gift Lárusi Halldórssyni er síðar bjó á Gunnarshólma. Hún var frá Kirkjubæjartorfunni, Ólafsbæ (Mið-Hlaðbæ) segir Guðjón Ármann í Gosbókinni sinni, og vera má að Vallartún þar austur frá hafi verið kennt við Völl.
Á Velli var margt frumstætt, hvorki miðstöð né rennandi vatn, kolaofnar í herbergjum og í eldhúsi mátti fá vatn úr brunni með handdælu. En úr þessu var skjótlega bætt. Þau hjón bjuggu þar til ársins 1952, en þá keypti Útvegsbanki Íslands húsið og lét flytja það í Miðstræti. Á lóðinni skyldi reisa stórbyggingu fyrir bankann, — í hjarta bæjarins. Það var fullbúið 1956 og þangað fluttist bankinn frá Heimagötu 1.
Fyrir milligöngu bankans keyptu Einar og Vilborg Fífilgötu 2 sem bankinn átti og þangað fluttust þau í maímánuði 1952. Fífilgötu 2 byggði Guðmundur Ketilsson vélstjóri úr landi Dalbæjar, á túninu sunnan við það hús. Hann var Stokkseyringur og reri með Haraldi Hannessyni, var giftur Ninnu frá Dalbæ sem var hárgreiðslukona. Í húsinu voru upphaflega þrjár íbúðir. Fram til 1952 bjó þar Gunnar Hlíðar sem hafði verið dýralæknir og heilbrigðisfulltrúi í Eyjum frá 1944. Hann var bróðir sr. Jóhanns Hlíðars, síðar sóknarprests í Eyjum. Gunnar var nú á förum úr bænum og húsið (efri hæðin) stóð tómt.
„Það gekk auðvitað lipurlega að eiga fasteignaviðskipti við bankann! Þó að Bjarni Sighvatsson væri enn bankastjóri var það samt Baldur Ólafsson, sem síðar tók við bankastjórastöðunni, sem sá um öll þessi viðskipti. Mér líkaði alltaf vel við hann.“
Einar og fjölskylda hans bjuggu á Fífilgötunni þangað til þau fluttust burt úr Eyjum vorið 1964. Guðjón Magnússon netagerðarmeistari og Anna Grímsdóttir, kona hans, bjuggu fyrst niðri, og má segja að þau hafi fylgt með í kaupunum! En síðar fluttust þau Oddný, systir Einars, Friðrikka, móðir hans, og Friðrik Jósepsson, sonur Oddnýjar, inn á neðri hæðina og voru þar allnokkur ár, en síðast voru þau eina fjölskyldan í húsinu. Reynir Böðvarsson í Ásum keypti af þeim húsið en Einar og Vilborg keyptu miðhæð í parhúsi á Digranesvegi 36 í Kópavogi. Þar bjuggu þau hjón þangað til Vilborg lést 18. jan. 2005, og þar býr Einar enn. „Hér var allt autt fyrir sunnan Kópavogslækinn, melar og móar, nokkrir jurtagarðar, malarnám og eitt býli, Fífuhvammur! En nú sér héðan yfir tugþúsund manna byggð.“
Börn þeirra Einars og Vilborgar eru fjögur, en fyrsta barn sitt misstu þau í frumbernsku. Elstur er Atli, f. 1943, fyrst bankastarfsmaður, síðar sjómaður og síðast trésmiður; hann er giftur Sigurbjörgu Rut Óskarsdóttur. Önnur í röð er Eygló, f. 1944, starfar á Sjúkrahúsi Vestmannaeyja, gift Smára Guðsteinssyni. Þriðji var Hlöðver, f. 1945, sjómaður og yfirvélstjóri, hann fórst með Suðurlandinu á jóladag 1986; kona hans var Kristín Káradóttir. Yngst er Friðbjörg, f. 1956, búsett í Svíþjóð og starfar þar hjá verkalýðssambandinu; maður hennar er Magnús Geir Einarsson sem einnig starfar hjá sambandinu.
Monna var dugleg kona og rösk til allra verka. Margir minnast hennar fyrir glaðlegt fas og hjálpsemi. Hún vann mest heima, við heimilisstörf, en ekki síður við saumaskap í stórum stíl og var sérlega hög við þau verk. Frá ungum aldri var Monna illa leikin af astma sem ágerðist eftir því sem á ævina leið. Hún bjó við mikið heilsuleysi síðustu ár sín.

Á sjóinn. — Formaður 21 árs gamall.
Einar Runólfsson hóf sjómennsku 14 ára gamall, eftir fermingu eins og margur annar Eyjamaðurinn. „Ég var fermdur um haustið 1932, ekki orðinn 14 ára, til þess að geta komist á vetrarvertíðina sem hófst í janúar.“ Einar var með föður sínum á Snyg þrjár vertíðir, 1933-1935, en á línuveiðum á trillum fyrir austan á sumrin, á Vopnafirði og Seyðisfirði. Hann var síðan á ýmsum vertíðarbátum, Geir goða, Ófeigi II, Herjólfi og Nirði, og jafnan á síldveiðum fyrir norðan land á sumrin.
Hann tók mótorvélstjórapróf í Eyjum haustið 1936, skólastjóri var Guðmundur Þorvaldsson, og varð svo vélstjóri, fyrst á Herjólfi, síðar á Nirði og Hilmi. En Einar lét ekki þar við sitja, hann vildi áfram og tók hið minna fiskimannapróf, 60-tonna-prófið, í Eyjum veturinn 1938-1939. Skólastjóri var Friðrik Steinsson, skipstjóri og Eskfirðingur, sem hafði haldið slík námskeið víða um land. Jón Ólafsson, útgerðarmaður á Hólmi, var hollvinur Einars og honum ráðagóður. „Hann vildi alltaf pota mér áfram! Vildi ekki að ég staðnæmdist í vélarrúminu heldur yrði formaður. Ég hygg að það hafi verið hans ráð að Sigurður Gunnarsson á Tanganum bauð mér Ingólf í upphafi vertíðar 1940, og því boði tók ég fegins hugar.“
Og þar með hófst skipstjórnarferill Einars, á vertíðinni 1940, en þá var hann 21 árs gamall. „Við vorum sjö um borð. Ég var ekki yngstur, Siggi í Engey var yngri, og Alli mágur, en ég hef verið í yngri kantinum!“
Þeir voru með 3 trossur, 12 hampnet í hverri. Það gekk vel þennan vetur og Einar var hæstur á minni bátum Tangans. „En það var erfitt að eiga við útgerðina, erfitt að fá net fyrir þau sem töpuðust. En ég gat með brögðum svælt út úr þeim nokkur net og bætt við fjórðu trossunni seinni part vetrar. Já, það voru nokkur net sem „töpuðust“ en voru í raun lögð til hliðar og bætt, og nokkrar baujur sem „töpuðust“ og töpuðust þó ekki!“ segir Einar og hlær við.
Einari var svo boðið að taka við Geir goða, stærra og betra skipi, og var með hann tvær vertíðir, 1941 og 1942. Þessi sumur var hann á síldveiðum sem stýrimaður á Þorgeiri goða. En vorið 1942 vildi Einar ekki halda áfram með Geir goða. „Það var orðið þannig ástand á bátnum að mér fannst ekki vogandi að leggja í nýja vertíð með bátinn eins og hann var orðinn, botninn maðksmoginn og ónýtur. Að mínu mati var hann veikbyggður og þoldi ekki vel vélaraflið. Ég fór fram á að hann yrði tekinn til mikillar skveringar, líkt og Snorri goði sumarið áður, vildi a.m.k. nýjan botn. Báturinn var settur upp í slippinn hjá Gunnari Marel, en þegar ég fór að huga að viðgerðinni kom í ljós að henni var lokið, en ekki eins og ég hafði lagt til að gert yrði. Ég ræddi við meistarann, sem aðeins kímdi og sagði að í þessu máli réðu önnur sjónarmið en bara mín. Og þar með var málið útrætt. Ég hafði engar vöflur, fór heim til Gunnars Ólafssonar í Vík og sagði við hann að ég væri ósáttur við viðgerðina. Og þegar ljóst var að engu yrði um hnikað sagði ég upp. Það var fátt um kveðjur þegar ég gekk út úr því húsi!“
Kristinn Sigurðsson á Skjaldbreið tók við Geir goða, en Einar fór til Ársæls Sveinssonar. Geir goði sökk í þriðja róðri eftir viðgerðina, það var 27. janúar 1943. Báturinn „sprakk“, það rifnaði milli stefnis og byrðings, og þegar sjór var kominn í bátinn stöðvaðist vélin. Kristinn og félagar hans kveiktu bál á stýrishúsinu sem neyðarmerki og á síðustu stundu kom Ólafur Sigurðsson í Skuld á Glað VE að Geir goða og bjargaði mönnunum.
„Það var austan skítur þennan dag, og ég var þarna skammt frá, sá neyðarljósið. Ég ætlaði að hjálpa til við björgunina en var einhvern veginn ekki velkominn, svo að ég fylgdist með úr nokkurri fjarlægð. Þeir á Glað reyndu að draga Geir goða í land og ég fór rólega á eftir þeim en hann seig alltaf meira og meira þar til þeir urðu að skera á dráttartaugina og Geir goði sökk í hafið.“

Með Ísleif og fleiri báta.
Einar tók við Ísleifi árið 1943 og var með hann í sex ár, bæði á vetrarvertíðum og svo á dragnót yfir sumarið. „Ég fékk boð um að koma og tala við Ársæl og hann bauð mér Ísleif. Það var gott að vera hjá Ársæli Sveinssyni. Hann og Laufey kona hans voru mikil indælishjón. Og þetta voru góð sex ár hjá honum, og ég gekk þá stundum undir nafninu „Einar á Ísleifi.“
Það var geysilega erfitt með alla aðdrætti á stríðstímanum, sérstaklega tóverk. Við vorum stundum með snurvoðartó sem netateina og felldum á þá, en þeir voru harðir, eiginlega eins og vír, og þetta takmarkaði okkur heilmikið“ segir Einar.
Sjómennskan á þessum árum var með býsna hefðbundnu sniði í Vestmannaeyjum. Vertíðin hófst í janúar með línuveiðum. Áhöfnin var oftast níu menn, fjórir í landi og fimm á sjó. Landmenn beittu línuna. Í byrjun mars var skipt yfir á net og verið að fram að lokadegi, 11. maí. Páskahrotan lét sjaldan á sér standa.
Eftir vertíð fóru Eyjabátar annaðhvort á síld fyrir norðan eða voru á veiðum heima, á færum eða snurvoð. Haustin fóru svo oft í að dytta að bátum og veiðarfærum.
„Fyrst, þegar ég byrjaði að róa, var ekið með línustampa á handvögnum úr beituskúrum niður á bryggju og þeir selfluttir á skjögturum út í bátana sem voru á bóli út á höfninni. En síðar var hægt að koma bátunum að bryggju og aka stömpunum á bíl niður eftir. Það var róið snemma nætur með línuna, hún lögð í myrkri og látin liggja þangað til fór að birta; þá var byrjað að draga. „Venjulega drógum við þetta 4-6 bjóð á klukkutíma þannig að þetta tók langan tíma ef menn voru með 30 stampa eins og algengt var.“
Á línunni var ekki hægt að fara eftir miðum því að lagt var í myrkri. „Maður komst nú fljótt upp á lagið með þetta, keyrði ákveðinn tíma eftir kompás og þá vissi maður nokkurn veginn hvar maður var. Auðvitað gat maður notað „logg“ (vegmæli) en það gerði maður sjaldan. Þegar kom fram á netavertíð var meira farið eftir miðum, enda farið að birta fyrr. En það átti aðeins við um hefðbundnar veiðislóðir. Ef maður fór lengra, t.d. á Selvogsbanka, eða dýpra, þá varð maður að treysta á kort og kompás, og kannski logg í fyrsta skiptið. Það voru ekki dýptarmælar, radarar, — né heldur gúmbjörgunarbátar, — um borð í þessum bátum sem ég var með fyrir 1950.“
Á þessum árum voru gerðir út um 80-100 bátar frá Eyjum. „Jú, það voru oft mikil þrengsli á miðunum, og fyrir kom að menn lögðu línu eða net yfir hjá öðrum, en það var nú allt stórslysalaust. Og þó menn létu einhver hnjóðsyrði fjúka í hita leiksins í talstöðina þá var það gleymt í næstu andrá.“
Áður en símar urðu algengir í húsum urðu bátaformenn að ganga um bæinn og „ræsa“ áhöfn sína sem gat verið á ýmsum stöðum í bænum. „Mér fannst alltaf gott að vera snemma á ferðinni, róa snemma og eiga daginn fyrir mér. Þetta voru náttúrlega miklar vökur á vertíðinni, sérstaklega á netunum þegar mikið fiskaðist, en oftast gat maður lagt sig eitthvað, fengið sér smákríu eins og kallað var og það nægði!“

Slys og áföll í Eyjum.
„Þessi ár, frá því að ég hóf formennsku og fram undir 1950, var talsverður slysa- og áfallatími í sjósókn við Vestmannaeyjar. Mér eru auðvitað sérstaklega minnisstæð slysin í mars 1942 og febrúar 1944. Varla jafnast nokkuð á við atburðina 1. mars 1942. Ég var á sjó þennan dag, það var austan átt, sterk, og mikill sjór þegar líða fór á daginn. Af óviðráðanlegum ástæðum urðum við á Geir goða með seinni skipunum úr höfn þessa nótt, 1. mars 1942. Þegar við vorum að leysa bátinn frá bryggjunni kom góðkunningi minn, skipstjóri af einum bátnum, til okkar og bað mig að lána sér olíu á brúsa sem hann var með í hendinni. Það var auðsótt mál og sjálfsagður greiði. Því næst var haldið af stað í róðurinn. Þegar komið var í Faxa sást hvar bátaflotinn, sem á undan var, dreifðist á svæðið frá Smáeyjum og inn fyrir Þrídranga, alla leið inn á grunnslóð. Við stefndum innan Þrídranga.
Flestir bátarnir byrjuðu snemma að leggja línuna, fóru stutt að þessu sinni. Kominn var austsuðaustan stinningskaldi og veðurútlit ekki sem best. Strax í birtingu, þegar byrjað var að draga línuna, var orðið allhvasst en úrkomulaust að mestu. Síðan hélt áfram að hvessa og úrkoman jókst svo að úr varð bæði rok og bylur, þannig að lítið sást út frá bátnum. Línudrátturinn gekk fremur hægt, því andófið var mikið og heldur bættist í veðrið frekar en úr því drægi.
Að áliðnum degi komu tveir bátar flatrekandi meðfram okkar bát. Það sem þarna var að gerast, var að Freyja VE 260, skipstjóri Ólafur Sigurðsson frá Skuld, og hans skipshöfn, voru að koma dráttartaug um borð í Ölduna VE 25. Það tókst þeim þarna. Á næstu augnablikum voru þeir horfnir út í sortann og urðum við þeirra ekki varir aftur. Vél Öldunnar hafði stöðvast og báturinn var á reki, ósjálfbjarga, þegar Freyja varð hans vör. Skipstjóri á Öldunni VE 25 var Jónas Bjarnason.
Við héldum áfram línudrættinum því að enn voru ódregin nokkur tengsl. Þegar því var lokið gengum við frá öllu ofan dekks og bjuggumst til heimferðar. Veðrið var óbreytt, hvassviðri með úrkomu. Skyggni var mjög lítið og innan stundar var komið myrkur og nóttin framundan. Vélaraflið var ærið í Geir goða, 80-90 ha. Júne Munktel, en því afli varð að beita með varúð undir