Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1953/ Knattspyrnuförin 1912
Fyrir 41 ári síðan fóru Vestmannaeyingar sínu fyrstu knattspyrnuferð og kepptu í Reykjavík 25. júní 1912.
Lið þetta var úr K. V. og mun vera hið fyrsta lið íþróttamanna utan af landi, er lagði í langt og erfitt ferðalag til þess að keppa í knattspyrnu við Reykvíkinga.
Farið var héðan á s.s. „Perví“, er flutti okkur til Stokkseyrar, en ákveðið var, að póstvagninn tæki okkur þar og flytti til Reykjavíkur.
Ferðin til Stokkseyrar gekk ágætlega, þó hraði skipsins væri ekki öllu meiri en hjá m. b. Gísla J. Johnsen, er nú annast þær ferðir — var okkur veittur ágætur beini á skipinu og var mjög glatt á hjalla, enda skipstjóri og skipshöfn hin alúðlegasta.
Til Stokkseyrar komum við upp úr hádegi og var litazt þar um þorpið, en ekki þótti okkur vænlegt þar til langdvalar, enda öllum ókunnir, fór okkur því brátt að lengja eftir póstvagninum, og kom þá Jói, — Jóhann A. Bjarnasen — með þá tillögu að vera ekkert að bíða eftir póstinum, leggja heldur land undir fót og fara fótgangandi þennan stutta spöl upp að Tryggvaskála, væri það ekki nema leikur einn fyrir aðra eins íþróttagarpa og enda varla sæmandi fyrir slíka kalífa, að hanga aðgerðarlausir á Stokkseyri og hafast ekkert að, var þegar gleypt við tillögunni og Jói Antons ákaft hylltur fyrir að koma með hana, enda lét enginn sér detta í hug að þetta væri nema sem svarar meðal bæjarleið, sérstaklega þar sem við töldum, að Jói væri hér þaulkunnugur, búinn að dvelja lengi í höfuðstaðnum og að okkar dómi því vel kunnugur öllu slíku og þegar litið var til þess, að hann var stinghaltur eftir áverka er hann, illu heilli, hlaut á síðustu æfingunni heima, — svo sem síðar er getið — bjóst enginn við, að um langgöngu væri að ræða, — vegalengdin er talin vera um 3ja klukkustunda lestargangur. Í sambandi við þetta vil ég geta þess, að umgetið æfingarkvöld slasaðist einnig Árni Gíslason, en Árni Jóhann og Georg voru þeir, sem við töldum albezta í liðinu og treystum mest á þá er á hólminn kæmi. Var nú ekki beðið boðanna og lagt af stað með miklum bægslagangi, það átti svo sem ekki að taka langan tíma að labba þennan spöl, en kapp er bezt með forsjá og fóru menn smám saman að linast á göngunni. Aldrei bólaði á fyrirheitna landinu, Tryggvaskála, með rjúkandi, — ja, allt að því spriklandi laxinn á borðum, ilmandi kaffi og þægileg legurúm. Fyrir hina uppgefnu langgöngumenn létti þessi tilhugsun mikið gönguna. En fyrr en okkur varði rættist nokkuð úr fyrir okkur, því um það bil miðja vegu voru vegagerðarmenn að vinnu og voru þeir með nokkra hestvagna, er unglingspiltar voru að flytja á ofaníburð í veginn. Var nú falazt eftir að fá léða vagnana fyrir góð orð og „betaling“, til þess að flytja okkur það sem eftir var leiðarinnar, því flestir voru að þrotum komnir á göngunni. En piltarnir þorðu ekki að lána okkur vagnana án leyfis verkstjóra eða hinna fullorðnu verkamanna, er voru nú komnir langt aftur fyrir okkur, og vildi enginn leggja á sig það erfiði að ganga til baka, til þess að lá leyfi þeirra fyrir vögnunum, enda alveg óvíst eða jafnvel sennilegra að leyfið fengist ekki. Þeir öldruðu teldu það sennilega ekki ofraun þessum angurgöpum að labba það sem eftir var vegarins. Þegar útséð þótti um, að vagnarnir fengjust ekki með góðu, þótt við reyndum að múta piltunum, eða reyndum með ýmsu móti að „væla þá“. Þeir héldu fast við sína fyrri ákvörðun, að við yrðum að fá leyfi verkstjóra fyrir vögnunum. Fannst okkur flestum þetta bara vera stirðbusaháttur og óliðlegheit af strákunum að láta ekki undan okkur og lána okkur vagnana — en þeir héldu fast við sitt —, hefur mig síðan oft langað til að vita deili á þessum piltum, sem þrátt fyrir ógnanir og alls konar gylliloforð 12 stæltra stráka úr Vestmannaeyjum, og það „íþróttastráka“, er allir voru stærri en þeir og allmikið þóttust eiga undir sér — létu ekki tælast en reyndust húsbændum sínum trúir. Ég dáist nú að þeim, þótt sár væri ég þá sem fleiri mínir félagar. En enginn má við margnum, voru nú vagnarnir teknir, sem nú mundi sennilega vera kallað hernámi, og piltanir með, en ekki man ég nú hvort allir okkar fóru í vagnana eða ekki. Hvíldust menn nú allvel og miðaði vel áleiðis, því hestarnir voru ekki mjög lúnir og piltarnir hinir beztu ökumenn, en brátt fóru menn að fá smásamvizkubit gagnvart piltunum, að þeim yrði kennt um, ekki trúað, að við hefðum blátt áfram tekið af þeim vagnana, var þá farið að tala um, að við værum nú búnir að fá næga hvíld, enda nú farnir vel að nálgast ákvörðunarstaðinn og held ég nú, að það hafi mestu um ráðið, að okkur hafi heldur þótt það fyrir neðan okkar virðingu að koma að Tryggvaskála í óhreinum vegavinnuvögnum. Var því skilið við vagnana og piltana, og minnir mig, að við höfum greitt eina eða tvær krónur að skilnaði fyrir hvern vagn.
Þegar loks var komið að Tryggvaskála, var allt gönguerfiðið gleymt, fokið úi í veður og vind, svona er æskan. — Var þá pósturinn, er átti að sækja okkur til Stokkseyrar, að spretta af hestunum, og ætlaði ekki að sækja okkur til Stokkseyrar fyrr en daginn eftir. Svo þrátt fyrir allt gátum við verið Jóa þakklátir fyrir að koma með göngutillöguna. Þegar búið var að fá loforð fyrir mat og gistingu, var beðið um handklæði fyrir alla og var það þegar falt, en upplitið á fólkinu varð dálítið skrítið, er það komst að raun um, að við ætluðum allir með tölu að kasta okkur til sunds í ána. Það var alveg nýlunda að fá slíka gesti, er ekki víluðu fyrir sér að kasta sér í hið nístandi kalda, straumharða jökulvatn. En það gekk allt ágætlega þótt nístandi kalt væri vatnið og straumhart mjög, en ekki er ég viss um, að nútíma sundmenn, sem þjálfaðir eru í 20-25 stiga heitum sundlaugum, yrðu serstaklega hrifnir af slíkri laug. Um kvöldið að loknu sund „geyminu“, var okkur borinn glænýr, soðinn lax úr ánni og er óhætt að fullyrða, að ríflega var á borð borið og rausnarlega, en matarlistin orðin svo gífurleg eftir hina löngu göngu og sundíþróttirnar, að það sem fram var borið, þótt ríflegt væri, náði ekki út, og urðu því einir 3 eða 4 að bíða meðan soðin var viðbót. Var talið, að sumir hefðu tæpast kunnað sitt magamál og enda búnir að vera algerlega matarlausir frá því við fórum í land úr „Perví“, og lax þar að auki eitt hið mesta lostæti er við gátum hugsað okkur og mátti heita óþekktur á matborði í Eyjum þá. Það var ekki von, að blessað fólkið reiknaði með slíkum hámum, er það lét í pottinn. Að enduðu borðhaldi gengu allir samt sælir og saddir frá borðum og lofuðu mjög máltíðina, góðvilja fólksins, sem að matreiðslunnni stóð. Um kvöldið var gengið frekar snemma til náða, 2 og 2 í rúmi, og mátti með sanni segja, að þröngt mega sáttir sitja, sem ætti náttúrlega í þessu tilfelli að vera, þröngt mega sáttir liggja, því flest af rúmunum voru í upphafi vega sinna ætluð aðeins einum. Þegar allir voru komnir til „kojs“, hófst hið einkennilegasta baðstofuhjal, sem ég hef heyrt, því svo var nefnilega mál með vexti, að þarna voru aðeins þunn panilþil milli herbergja svo hvert orð heyrðist greinilega á milli herbergjanna, jafnvel þótt ekki væri talað mjög hátt, var því samræðum með gamni og glensi haldið óspart áfram nokkuð fram eftir nóttu, enda margir vel orðheppnir og fyndnir, eins t. d. Árni sál. Sigfússon og Jói Antons., Árni Gíslason o. fl.
Daginn eftir lögðum við snemma af stað í póstvagninum, og segir ekki af ferðum okkar fyrr en við komum að Kotströnd. Þar var drukkið kaffi. Ekki er mér grunlaust um,að sumir hafi náð í eitthvað sterkara. Þó voru ekki mikil brögð að því, enda var blátt hann við slíku að minnsta kosti þar til keppnin hafði farið fram, og var það bann að öðru leyti vel haldið meðal okkar, enda fullur áhugi hjá öllum að verða okkur ekki til skammar eða byggðarlagi okkar til minnkunar, og allir voru sammála um það, að áfengi bæri algerlega að útiloka, er um íþróttir, og þá ekki sízt íþróttakeppni, væri að ræða. Frá Kotströnd gekk ferðin greiðlega að Kömbum, en sjaldan er ein báran stök. Þar urðum við að fara úr vögnunum og leggja land undir fót og ganga upp alla Kambana í sterkju hita. Var margur móður er upp kom. Næsti áfangi var að Kolviðarhóli og var þar matazt og kaffi drukkið. Var viðurgerningur þar og viðmót hið allra bezta.
Til Reykjavíkur komum við um kvöldið og fengum flestir gistingu á Hótel Reykjavík, hjá hinni gagnmerku frú Margréti Zoega, er lét okkur í té bæði gistingu og mat fyrir ekki neitt og máttum við vera þar algerlega eins og heima. Hef ég sjaldan orðið slíks viðmóts aðnjótandi hjá óvandabundnu fólki eins og við urðum hjá þeirri heiðurskonu, blessuð sé minning hennar. Til stóð að senda eitthvað af svartfuglseggjum upp í greiðsluna, jafnvel megnið af framleiðslunni heima, en því miður varð minna úr en til stóð, en eitthvað var þó sent. Kemur þá að kappleiknum. Var liðið skipað sem nú skal greina:
Markmaður, Steingrímur Magnússon frá Miðhúsum, nú togaramaður, búsettur í Reykjavík. Fullbakk (vinstri), Sæmundur Jónsson frá Jómsborg, nú útgerðarmaður í Eyjum. Fullbak (hægri), Árni Sigfússon, síðar kaupmaður og útgerðarmaður hér, fórst í flugslysi skammt frá Kambabrún, eða skammt frá því, er við á leið okkar í póstvagninum mættum ríðandi manni mikilúðlegum og ávarpaði Árni hann þannig: Sælir herra dannebrogsmaður, því Árna fannst hann nokkuð spjátrungslegur, en maðurinn brást reiður við og sló með svipunni til vagnsins, er við þutum fram hjá, en missti marks, höggið var vitanlega ætlað Árna, já atvikin eru oft harla einkennileg. Hálfbakk (hægri) Jón Ingileifsson, bróðir Ólafs Ingileifssonar í Heiðarbæ hér, síðar skipstjóri hér. Mesti atorku- og dugnaðarmaður. Hann lézt úr innflúensunni miklu 1918. Miðfullbakk, Árni J. Johnsen, er hripar upp þessar endurminningar.
Vinstri-fullbakk: Ársæll Sveinsson, síðar skipstjóri útgerðarmaður og kaupmaður á Fögrubrekku hér.
Framherjar: Ágúst Eiríksson (hægri), skrifstofumaður, bráðvel gefinn og ljúfmenni mikið, sonur Eiríks Hjálmarssonar barnakennara hér, hann lézt ungur. Árni Gíslason frá Stakagerði, síðar kaupfélagsstjóri hér, nú kaupmaður í Reykjavík. Jóhann A. Bjarnasen, sonur Antons Bjarnasen, verslunarstjóra og kaupmanns hér, nú búsettur á Brekastíg 32. Eyjólfur Ottesen síðar lýsismatsmaður og fulltrúi við heildverzlun Gísla Gíslasonar hér, nú búsettur í Boston (Dalbæ) hér. Georg Gíslason, vinstri, síðar kaupmaður og brezkur ræðismaður, búsettur á Vestmannabraut 25. Varamaður liðsins var Lárus J. Johnsen, síðar útgerðarmaður og ræðismaður Hollands hér. Hann lést ungur. Sonur hans er Lárus Johnsen hinn, landskunni taflmaður, kennari í Reykjavík. Til Eyja fórum við með „Ceres“, og fengum allir frítt far á 1. farrými. Skipstjóri var hið góðkunna lipurmenni, Brobjerg, er sérstakur var í sinni röð gagnvart lágum sem háum, er hann flutti bæði með ströndum fram og í millilandasiglingum. Má mestu furðu gegna hve lítið hefur verið á hann minnst hérlendis, þó útlendur væri.
Á síðastliðnu sumri var minnst 40 ára afmælis íþróttahreyfingarinnar hér á landi, og finnst mér satt að segja framfarirnar ekki sérstaklega áberandi, að minnsta kosti ekki í þessari íþróttagrein, ennþá t. d. malarvöllur í sjálfri höfuðborginni, sem er miðstöð alls íþróttalífs í landinu. Vona ég, að íþróttapiltarnir hér knýi fast á að koma hér hið bráðasta upp góðum grasvelli, því þá mun brátt koma í ljós betri árangur. Knattspyrna er mjög holl og skemmtileg íþrótt.
Vestmannaeyingar hafa um langi skeið lagt til ágæta íþróttamenn, átt methafa í ýmsum íþróttagreinum, svo sem Friðrik Jesson, íþróttakennara, Karl Sigurhansson, skósmíðameistara, Sigurð Sigurðsson, báðir methlauparar og síðast en ekki sízt Torfa Bryngeirsson o. m. fl.
Leikar fóru þannig, að við töpuðum fyrir Reykvíkingum með 3—0 og verð ég að segja, að ég tel það enga furðu þegar tekið er tillit til ástæðna. Tveir okkar langbeztu manna, Árni Gíslason og Jóhann voru báðir slasaðir og langt frá því að vera í fullu fjöri, völlurinn var malarvöllur en við hinsvegar vanir grasvelli að heiman og síðast en ekki sízt spiluðu mótherjarnir vægast sagt mjög „brútalt“, en við grandalausir og hinir prúðustu, að minnsta kosti framan af, t. d. um hrottaskap þeirra verð ég að geta þess, þótt leitt sé, að við Ársæll vorum báðir bókstaflega sparkaðir niður og vorum við hvorugir þá neinar veimiltítur. Vorum við báðir bornir út af vellinum og lagðir þar til að jafna okkur, er tók sem betur fór ekki mjög langan tíma, þegar á allt þetta var litið, má furðu gegna, að þeir skyldu ekki „bursta“ okkur eftirmynnilegar en raun varð á.
Í sambandi við 40 ára hátíðahöld íþróttahreyfingarinnar í Reykjavík s.l. sumar bjuggumst við flestir okkar við, og hefði enda ekki verið neitt sérlega óviðeigandi, að okkur hefði verið boðið og mótherjum okkar sem heiðursgestum við þetta tækifæri, þar sem við vorum hinir fyrstu utan af landi er lögðum í að keppa í sjálfum höfuðstaðnum, en forráðamenn þeirrar samkundu, hafa sennilega verið búnir að frétta um hin hressilegu skil er við gerðum laxinum í Tryggvaskála og jafnvel búizt við að við myndum éta þá út á verganginn.
Mér þykir mjög ánægjulegt að hafa tekið þátt í þessum íþróttaleiðangri og á margar góðar og bjartar endurminningar frá ferðalaginu, enda má með sanni segja, að þarna var ég með valinkunnum samherjum, er allir með tölu hafa reynzt þjóðnýtir dugnaðar- og sómamenn í hvívetna og allir drengir góðir.
Þakka ykkur öllum, kæru samherjar, ógleymanlegar samverustundir.
- Árni J. Johnsen.
- Árni J. Johnsen.
Frá setningu Sjómannadagsins 1952.
Blómsveigur lagður að fótstalli minnismerkisins 1952.
Skrúðganga á Sjómannadaginn.