Þorgerður Gísladóttir

Þorgerður

Þorgerður Gísladóttir var fædd 16. ágúst 1840 og lést þann 8. ágúst 1919. Foreldrar hennar voru Gísli Andrésson, frá Bakkavöllum í Hvolhreppi, og Þórelfur Kortsdóttir, frá Árbæ í Holtum.
Gísli var þrígiftur og var Þórelfur síðasta kona hans. Þorgerður átti þrjú alsystkini og sjö hálfsystkini.

Þorgerður var fædd í Görðum sem voru fyrir austan Kirkjubæina niður við sjó.
Eftir fráfall Gísla bjuggu þær mæðgur í Görðum. Önnuðust þær bú séra Brynjólfs Jónssonar en hann nytjaði allar þrjár prestjarðirnar á Kirkjubæ.
Þorgerður var glæsileg kona og fékk í vöggugjöf yndisþokka móður sinnar, dug og táp. Hennar biðu örlög sem hefðu beygt flesta.

Tvo eiginmenn missti hún í sjóslysum. Sá fyrri, Magnús Diðriksson, f. 1. apríl 1837, d. í mars 1863, fórst með þilskipinu Hansínu. Þau eignuðust soninn Guðmund, f. 18. janúar 1863, d. 17. nóvember 1890.
Sá síðari, Snjólfur Þorsteinsson, f. 26. júní 1847, d. 26. febrúar 1869, fórst með vertíðarbátnum Blíð. Þau eignuðust soninn Magnús, f. 21. mars 1868, sem var skírður í höfuðið á fyrri manni Þorgerðar. Magnús litli lést úr barnaveikinni.
Seinna giftist Þorgerður Sigurði Sigurfinnssyni hreppstjóra.
Þorgerður og Sigurður eignuðust tvö börn, soninn Högna og dótturina Sígríði Hildi sem lést á fimmta ári.

Þegar Þorgerður og Sigurður slitu samvistum lét hún byggja sér hús niður við höfnina sem hún nefndi Skel. Þar fleytti hún sér fram með ýmsum störfum í þágu sjómannastéttarinnar. En vinnuþrekið var tekið að þverra, enda hafði hún unnið ýmsa erfiðisvinnu á lífsleiðinni. Á yngri árum hafði hún unnið við smölun og rúninga í úteyjum, grafið eftir hvannarótum í Dufþekju, róið út í Elliðaey til lundaveiða auk þess að ala önn fyrir heimili foreldra sinna.

Högni í Vatnsdal sonur hennar lýsir henni sem afburðakonu í þrekraunum. Segir hann svo frá:

Húsið Skel sem Þorgerður er kennd við

Hún bjargaðist er árabát hlekkstist á og skolaðist upp á kletta. Rifnaði stór hárfylla af höfði hennar sem var næld niður með títuprjónum og greri fljótt án læknisaðstoðar.

Á dimmu síðkvöldi bárust torkennileg hljóð neðan úr fjöru. Enginn þorði að athuga hverju þetta sætti nema Þorgerður. Hún snaraðist niður í fjöru og sá þá stórlúðu berjast um í flæðarmálinu. Þar fékk Þorgerður væna búbót.

Er hún bjó með móður sinni í Görðum austur á Kirkjubæ brestur á eina nóttina austan fárviðri með snjókomu. Um tvöleytið um nóttina er barið harkalega að dyrum. Þorgerður gengur til dyra. Fyrir utan stendur stór hópur manna. Ekki skildi hún tungumál þeirra en áttaði sig á að þeir hlytu að vera skipbrotsmenn. Klæddi hún sig og hélt með skipbrotsmennina til sýslumannsins sem bjó á Vílborgarstöðum. Er hún barðist á móti veðurofsanum heim aftur sá hún bregða fyrir fallegri skonnortu sem skolast hafði upp á slétta móklöpp. Reyndist þetta vera frönsk skonnorta. Þorgerður stóð sterk gegnum lífsins ólgusjó. Mætti örlögum sem hefðu bugað flesta menn.

Í minningu langömmu minnar,

Hulda Sigurðardóttir.

---

Heimildir

• Blik og fl.
• Holtamannabók I - Holtahreppur. Valgeir Sigurðsson og fleiri. Ritstjórn: Ragnar Böðvarsson. Rangárþing ytra, Hellu 2006.