2.785
breytingar
(Tenglar.) |
m (→Sjá einnig: tengill á 100. árgangur Læknablaðsins: Baráttan við ginklofa í Vestmannaeyjum) |
||
(4 millibreytingar ekki sýndar frá 2 notendum) | |||
Lína 12: | Lína 12: | ||
== Schleisner og ginklofinn == | == Schleisner og ginklofinn == | ||
[[Mynd:Peter Schleisner.JPG|thumb|250px|Dr. Peter Anton Schleisner.<br>Birt með leyfi Læknablaðsins.]] | [[Mynd:Peter Schleisner.JPG|thumb|250px|Dr. Peter Anton Schleisner.<br>Birt með leyfi Læknablaðsins.]] | ||
Árið 1847 var ákveðið að senda [[Peter Anton Schleisner]] til Vestmannaeyja og þá var staðan þannig að milli 60 og 80% allra barna sem fæddust lifandi í Vestmannaeyjum dóu úr ginklofa en meðaltalið fyrir Ísland var um 30% og Danmörku milli 15 og 20%. Hvers vegna Schleisner varð fyrir valinu er ekki vitað en hann hafði skrifað ritgerð um barnsfararsótt árið 1846 og kannski hefur það haft áhrif á valið. Þegar Schleisner kemur til Vestmannaeyja í byrjun júlí 1847 hefst hann þegar handa við að koma upp sérstakri fæðingarstofu og tók hún til starfa í september sama ár. En hvers vegna fæðingarstofu? [[Carl Hans | Árið 1847 var ákveðið að senda [[Peter Anton Schleisner]] til Vestmannaeyja og þá var staðan þannig að milli 60 og 80% allra barna sem fæddust lifandi í Vestmannaeyjum dóu úr ginklofa en meðaltalið fyrir Ísland var um 30% og Danmörku milli 15 og 20%. Hvers vegna Schleisner varð fyrir valinu er ekki vitað en hann hafði skrifað ritgerð um barnsfararsótt árið 1846 og kannski hefur það haft áhrif á valið. Þegar Schleisner kemur til Vestmannaeyja í byrjun júlí 1847 hefst hann þegar handa við að koma upp sérstakri fæðingarstofu og tók hún til starfa í september sama ár. En hvers vegna fæðingarstofu? [[Carl Hans Ulrich Balbroe|Bolbroe]] læknir sem starfaði í Eyjum 1832-1839 hafði áttað sig á því að þeir nýburar sem hann tók inn á heimili sitt fengu ekki ginklofa og eftirmaður hans, [[Andreas Steener Iversen Haaland|Haalland]], sem var í Eyjum 1840-1845 taldi nauðsynlegt að stofna sérstakt fæðingarheimili. Því var niðurstaðan sú að fæðingarstofa væri nauðsynleg. Illa gekk að fá konur til að koma á fæðingarstofuna og fæða þar en öll börn sem fæddust voru flutt þangað til meðferðar. Af 23 börnum sem fæddust frá september 1847 til júlí árið 1848 létust fimm, þar af þrjú úr ginklofa, eða 13% en undangengna tvo áratugi hafði dánartalan verið um 60% á sama árstíma. | ||
== Leiðir til úrbóta == | == Leiðir til úrbóta == | ||
Lína 31: | Lína 31: | ||
== Frydendal notað sem sjúkrahús == | == Frydendal notað sem sjúkrahús == | ||
Ekkert sjúkrahús var þá í Vestmannaeyjum, en árið 1837 settist þar að danskur skipstjóri að nafni [[Eriksen]]. Kona hans hét [[Anne Johanne]]. Þau byggðu húsið [[Frydendal]]. Anne Johanne var að sögn glaðvær kona og dugnaðarforkur. Læknir staðarins fékk að leggja sjúklinga inn í Frydendal og var það oft notað sem sjúkrahús. Fengu sjúklingar þá góða umönnun hjá Anne Johanne. Eftir lát manns síns giftist Anne Jóhanne dönskum manni að nafni Roed og var eftir það alltaf kölluð madama Roed. Hún rak veitingahús í Frydendal. Leifar Frydendal, þess stóra íbúðarhúss, var verslunarhúsið [[Bjarmi]] sem stóð við [[Miðstræti]]. | Ekkert sjúkrahús var þá í Vestmannaeyjum, en árið 1837 settist þar að danskur skipstjóri að nafni [[Eriksen]]. Kona hans hét [[Madama Roed|Anne Johanne]]. Þau byggðu húsið [[Frydendal]]. Anne Johanne var að sögn glaðvær kona og dugnaðarforkur. Læknir staðarins fékk að leggja sjúklinga inn í Frydendal og var það oft notað sem sjúkrahús. Fengu sjúklingar þá góða umönnun hjá Anne Johanne. Eftir lát manns síns giftist Anne Jóhanne dönskum manni að nafni Roed og var eftir það alltaf kölluð madama Roed. Hún rak veitingahús í Frydendal. Leifar Frydendal, þess stóra íbúðarhúss, var verslunarhúsið [[Bjarmi]] sem stóð við [[Miðstræti]]. | ||
Madame Roed flutti með sér ýmsa nýja siði. Hún kenndi Vestmannaeyingum að rækta kartöflur, sem varð til þess að seinna voru kartöflur ræktaðar við hvern bæ og brugðust sjaldan. Þá var mikið af kálgörðum í sandinum inn í Botni þar sem nú er Friðarhöfn. Síðar varð mikil garðrækt í Hrauninu fram af Herjólfsdal, svæði sem eftir [[Heimaeyjargosið]] var skipulagt undir ný íbúðarhúsahverfi. Kartöflur voru settar niður 20. maí ár hvert. Mikil vinna var við garðana og tók öll fjölskyldan þátt í þeim störfum. Börnunum þótti það sérstök skemmtun og tilbreyting þegar farið var í kálgarða í Botninum. | Madame Roed flutti með sér ýmsa nýja siði. Hún kenndi Vestmannaeyingum að rækta kartöflur, sem varð til þess að seinna voru kartöflur ræktaðar við hvern bæ og brugðust sjaldan. Þá var mikið af kálgörðum í sandinum inn í Botni þar sem nú er Friðarhöfn. Síðar varð mikil garðrækt í Hrauninu fram af Herjólfsdal, svæði sem eftir [[Heimaeyjargosið]] var skipulagt undir ný íbúðarhúsahverfi. Kartöflur voru settar niður 20. maí ár hvert. Mikil vinna var við garðana og tók öll fjölskyldan þátt í þeim störfum. Börnunum þótti það sérstök skemmtun og tilbreyting þegar farið var í kálgarða í Botninum. | ||
Lína 38: | Lína 38: | ||
* [[Heilbrigðissaga Vestmannaeyja]] | * [[Heilbrigðissaga Vestmannaeyja]] | ||
* [[Sjúkrahús Vestmannaeyja]] | * [[Sjúkrahús Vestmannaeyja]] | ||
* [https://www.laeknabladid.is/tolublod/2014/02/nr/5069 100. árgangur Læknablaðsins: Baráttan við ginklofa í Vestmannaeyjum] | |||