78.444
breytingar
„Blik 1973/Söguþættir“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
ekkert breytingarágrip
m (Verndaði „Blik 1973/Söguþættir“ [edit=sysop:move=sysop]) |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 4: | Lína 4: | ||
[[Þorsteinn Þ. Víglundsson|ÞORSTEINN Þ. VÍGLUNDSSON]] | <center>[[Þorsteinn Þ. Víglundsson|ÞORSTEINN Þ. VÍGLUNDSSON]]:</center> | ||
<big><big><big><big><center>Söguþættir</center> </big></big></big> | |||
<center>[[Mynd: 1973 b 87 A.jpg|ctr|600px]]</center> | |||
<center>'''I'''</center> | |||
<center>'''Horfin strönd'''</center> | |||
Lesari góður. Ef þú hefur hug á sögulegum þáttum og viðburðum, skulum við í sameiningu athuga fyrst gaumgæfilega myndina hér á síðunni. Hún hefur í sannleika sagt margan fróðleik til brunns að bera og er býsna söguleg. Hafnarklappirnar þarna eru allar horfnar undir mannvirki eins og skerin og grjóthólarnir. [[Básaskersbryggja]]n mikla, sem var á sínum tíma eitt mesta hafnarmannvirki á landinu, hylur meginið af þeim stöðum við ströndina, sem hér verða nefndir og skýrðir. <br> | Lesari góður. Ef þú hefur hug á sögulegum þáttum og viðburðum, skulum við í sameiningu athuga fyrst gaumgæfilega myndina hér á síðunni. Hún hefur í sannleika sagt margan fróðleik til brunns að bera og er býsna söguleg. Hafnarklappirnar þarna eru allar horfnar undir mannvirki eins og skerin og grjóthólarnir. [[Básaskersbryggja]]n mikla, sem var á sínum tíma eitt mesta hafnarmannvirki á landinu, hylur meginið af þeim stöðum við ströndina, sem hér verða nefndir og skýrðir. <br> | ||
Mynd þessi er tekin sumarið 1925. Þurrkdagur er í Eyjum, logn og blíða og breiddur saltfiskur um öll stakkstæði í bænum og í útjaðri hans. <br> | Mynd þessi er tekin sumarið 1925. Þurrkdagur er í Eyjum, logn og blíða og breiddur saltfiskur um öll stakkstæði í bænum og í útjaðri hans. <br> | ||
| Lína 20: | Lína 24: | ||
Til vinstri er bryggja [[Gunnar Ólafsson|Gunnars Ólafssonar og Co.]], [[Tangabryggja]]n svokallaða. Vörugeymsluhús fyrirtækisins sést við austurjaðar vegarins upp frá bryggjunni. Þetta eru steinsteyptar byggingar, sem teknar voru í notkun árið 1924 eða ári fyrr en myndatakan átti sér stað. Þarna standa þau enn. Austan við vörugeymsluhúsið ber verzlunarhús þessa fyrirtækis, sem var stofnað hér 1910. Austar blasir íbúðarhúsið [[Valhöll]] við. Það var byggt 1912. <br> | Til vinstri er bryggja [[Gunnar Ólafsson|Gunnars Ólafssonar og Co.]], [[Tangabryggja]]n svokallaða. Vörugeymsluhús fyrirtækisins sést við austurjaðar vegarins upp frá bryggjunni. Þetta eru steinsteyptar byggingar, sem teknar voru í notkun árið 1924 eða ári fyrr en myndatakan átti sér stað. Þarna standa þau enn. Austan við vörugeymsluhúsið ber verzlunarhús þessa fyrirtækis, sem var stofnað hér 1910. Austar blasir íbúðarhúsið [[Valhöll]] við. Það var byggt 1912. <br> | ||
[[Tangastakkstæðin]] eru þakin fiski. Austan við vörugeymsluhús Tangaverzlunarinnar og verzlunarhús eru hallandi klettar og klungur. Sá hraungrýtishalli heitir Brattaklöpp eða [[Bratti]]. Bratti hét upprunalega hæðin suður af verzlunarhúsinu. <br> | [[Tangastakkstæðin]] eru þakin fiski. Austan við vörugeymsluhús Tangaverzlunarinnar og verzlunarhús eru hallandi klettar og klungur. Sá hraungrýtishalli heitir Brattaklöpp eða [[Bratti]]. Bratti hét upprunalega hæðin suður af verzlunarhúsinu. <br> | ||
Vestan við Tangabryggjuna er vik, sem hét [[Tangavik|Tangavikið]]. Vestan við Tangavikið blasa við [[Básasker]]in, hið efra og hið fremra. Á löngu liðnum tíma var hlaðinn grjótgarður milli skerjanna til þess að verja sjógangi vestur í víkina fyrir vestan skerin, því að þar var uppsátur, líklega helzt aðkomusjómanna, svo sem „Landmanna“, — útvegsmanna úr Landeyjum, austan undan Eyjafjöllum eða úr Skaftafellssýslu. Þarna voru [[Básar]] kallaðir¹. En fjaran vestan við skerin hét og heitir enn [[Skildingafjara]]. Nafnið hefur loðað við hana síðan grjótgarðurinn milli skerjanna var hlaðinn, því að þá var verkakörlunum, hafnarbótakörlunum, greidd laun í áttskildingum við grjótnám, grjótflutning og hleðslustörf. <br> | Vestan við Tangabryggjuna er vik, sem hét [[Tangavik|Tangavikið]]. Vestan við Tangavikið blasa við [[Básasker]]in, hið efra og hið fremra. Á löngu liðnum tíma var hlaðinn grjótgarður milli skerjanna til þess að verja sjógangi vestur í víkina fyrir vestan skerin, því að þar var uppsátur, líklega helzt aðkomusjómanna, svo sem „Landmanna“, — útvegsmanna úr Landeyjum, austan undan Eyjafjöllum eða úr Skaftafellssýslu. Þarna voru [[Básar]] kallaðir¹. En fjaran vestan við skerin hét og heitir enn [[Skildingafjara]]. Nafnið hefur loðað við hana síðan grjótgarðurinn milli skerjanna var hlaðinn, því að þá var verkakörlunum, hafnarbótakörlunum, greidd laun í áttskildingum við grjótnám, grjótflutning og hleðslustörf. <br> | ||
Þessi sjóvarnargarður á milli skerjanna var aldrei kallaður annað en [[Grjótgarðurinn]]. (Ég minni jafnframt á [[Fúlugarðinn]] sunnan við [[Nausthamar]] til skýlis skipunum í [[Hrófin|Hrófunum]] fyrir austansjógangi, kenndur við [[Fúla|Fúlu]]). <br> | Þessi sjóvarnargarður á milli skerjanna var aldrei kallaður annað en [[Grjótgarðurinn]]. (Ég minni jafnframt á [[Fúlugarðinn]] sunnan við [[Nausthamar]] til skýlis skipunum í [[Hrófin|Hrófunum]] fyrir austansjógangi, kenndur við [[Fúla|Fúlu]]). <br> | ||
Vestan við uppsátrið í Skildingafjöru var eyri, sem kom upp um fjöru. Hún hét [[Máfaeyri]], enda venjulega alsetin máfum, þegar lágsjávað var. Þar var fyrir nokkrum áratugum gjörð uppfylling, sem verða skyldi undirstaða olíugeyma. <br> | Vestan við uppsátrið í Skildingafjöru var eyri, sem kom upp um fjöru. Hún hét [[Máfaeyri]], enda venjulega alsetin máfum, þegar lágsjávað var. Þar var fyrir nokkrum áratugum gjörð uppfylling, sem verða skyldi undirstaða olíugeyma. <br> | ||
Básaskersbryggjan, sem byggð var á árunum 1929—1937, þekur alla strandlengjuna frá eystri brún Tangabryggjunnar inn að vestri brún Básaskerjanna. Haus bryggjunnar nær spölkorn út fyrir Fremra-Básaskerið. <br> | Básaskersbryggjan, sem byggð var á árunum 1929—1937, þekur alla strandlengjuna frá eystri brún Tangabryggjunnar inn að vestri brún Básaskerjanna. Haus bryggjunnar nær spölkorn út fyrir Fremra-Básaskerið. <br> | ||
Í Skildingafjöru sést trébryggja, smíðuð haustið 1920 og tekin í notkun með vertíð 1921. Tveir voru eigendur þessarar bryggju: [[Gísli Magnússon]], útgerðarmaður í [[Skálholt-yngra|Skálholti]] við [[Urðavegur|Urðaveg]], og „Úndínuútgerðin“, kennd við [[Úndína VE-242|v/b Úndínu VE 242, en | Í Skildingafjöru sést trébryggja, smíðuð haustið 1920 og tekin í notkun með vertíð 1921. Tveir voru eigendur þessarar bryggju: [[Gísli Magnússon]], útgerðarmaður í [[Skálholt-yngra|Skálholti]] við [[Urðavegur|Urðaveg]], og „Úndínuútgerðin“, kennd við [[Úndína VE-242|v/b Úndínu VE 242]], en | ||
hana átti frú [[Sigríður Bjarnasen]] í [[Dagsbrún]] og synir. <br> | hana átti frú [[Sigríður Bjarnasen]] í [[Dagsbrún]] og synir. <br> | ||
Báðir þessir útvegsaðilar áttu aðgerðarhús eða fiskhús þarna ofanvið Skildingafjöruna. Þau standa þar reyndar enn. Bryggja þessi var ýmist kölluð [[Úndínubryggjan]] eða [[Skildingafjörubryggjan]]. Hún var rifin að öllu leyti árið 1930. <br> | Báðir þessir útvegsaðilar áttu aðgerðarhús eða fiskhús þarna ofanvið Skildingafjöruna. Þau standa þar reyndar enn. Bryggja þessi var ýmist kölluð [[Úndínubryggjan]] eða [[Skildingafjörubryggjan]]. Hún var rifin að öllu leyti árið 1930. <br> | ||
| Lína 33: | Lína 37: | ||
<small>¹ Séra Sæmundur Hólm, sem gerði uppdrátt af Heimaey árið 1776, er einn um örnefnið Básar. Þess misskilnings gætir hjá fræðimönnum, að Básar hafi verið uppsátur austan við Básaskerin. Vegna brims við hina óvörðu strönd sunnan Hafnarvogsins, gefur að skilja, að uppsátrið Básar hlaut að vera vestan skerjanna, vestur í Skildingafjörunni.</small> | <small>¹ Séra Sæmundur Hólm, sem gerði uppdrátt af Heimaey árið 1776, er einn um örnefnið Básar. Þess misskilnings gætir hjá fræðimönnum, að Básar hafi verið uppsátur austan við Básaskerin. Vegna brims við hina óvörðu strönd sunnan Hafnarvogsins, gefur að skilja, að uppsátrið Básar hlaut að vera vestan skerjanna, vestur í Skildingafjörunni.</small> | ||
'''Danskt verzlunarskip strandar'''< | <center>'''II'''</center> | ||
<center>'''Danskt verzlunarskip strandar'''</center> | |||
Þá kem ég að sögulegum atburði, sem gerðist hér í Vestmannaeyjum fyrir 262 árum einmitt nú á þessu vori (1973). Með öðrum orðum: Atburður þessi átti sér stað vorið 1711. <br> | Þá kem ég að sögulegum atburði, sem gerðist hér í Vestmannaeyjum fyrir 262 árum einmitt nú á þessu vori (1973). Með öðrum orðum: Atburður þessi átti sér stað vorið 1711. <br> | ||
Áður en ég get greint skilmerkilega frá þessum atburði fyrir 262 árum, verð ég að skrá hér dálitla skýrgreiningu. <br> | Áður en ég get greint skilmerkilega frá þessum atburði fyrir 262 árum, verð ég að skrá hér dálitla skýrgreiningu. <br> | ||
| Lína 64: | Lína 72: | ||
----- | ----- | ||
:<big> | :<big>Kveðið í september 1972 | ||
:''Nonni boli ber sinn keim, <br> | :''Nonni boli ber sinn keim, <br> | ||