Anna Benediktsdóttir

Anna Valgerður Benediktsdóttir ljósmóðir, fæddist 24. janúar 1831 og lézt 11. september 1909.
Foreldrar hennar voru Benedikt prestur að Mosfelli í Mosfellssveit, f. 23. nóvember 1782, d. 17. marz 1843, Magnúsar klausturhaldara að Þykkvabæjarklaustri Andréssonar og konu Magnúsar, Helgu húsfreyju frá Reynishjáleigu í Mýrdal, f. 1752, d. 26. nóvember 1826, Ólafsdóttur, Gíslasonar og konu Ólafs, Þórdísar Teitsdóttur. Móðir Önnu og síðari kona Benedikts prests var Þorbjörg húsfreyja, f. 27. júní 1795, d. 7. apríl 1852, Einars bónda á Neðstalandi í Eyjafirði, Þorlákssonar.

Anna fór til vistar hjá föðursystur sinni Þórdísi Magnúsdóttur prestkonu að Ofanleiti og manni hennar Jóni Austmann presti 1847. Hún vann að hjúkrun við Fæðingarstofnunina í Eyjum (“Stiftelsið”), sem starfrækt var til að útrýma ginklofanum. Philip Theodor Davidsen, sem var skipaður héraðslæknir í Eyjum 30. júlí 1852, vann að því að fá tvær ljósmæður til starfa í Eyjum og hvatti Önnu til ljósmóðurnáms. Hann lézt í Eyjum 1860.

Anna lærði ljósmóðurfræði í Kaupmannahöfn og lauk prófi þar 30. apríl 1861.

Hún hóf störf í Eyjum 1863 við hlið Solveigar Pálsdóttur til ársins 1867, er Solveig flutti til Reykjavíkur, en síðan var hún ein til ársins 1886, þegar Þóranna Ingimundardóttir tók til starfa. Hún var þó starfandi þar fram um 1903. Anna var vel liðin ljósmóðir í Vestmannaeyjum. Á sumardaginn fyrsta 1907 var hún heiðruð af konum í Eyjum og henni flutt frumsamið kvæði.

Maki I (1. nóv. 1852): Stefán Jónsson Austmann, f. 1829. Hann var fósturbróðir Önnu, sonur Jóns Austmanns og konu hans Þórdísar systur Benedikts föður Önnu. Þau Stefán voru því systkinabörn.

Í upphafi bjuggu þau Stefán að Ofanleiti, en fengu byggingu fyrir Draumbæ 1853. Þar var heimili þeirra til ársins 1868, þegar Anna var orðin eina skipaða ljósmóðirin í Eyjum. Settust þau þá að í tómthúsinu Pétursborg, sem stóð á Heimatorgssvæðinu norður af Vegamótum og vestur af Jómsborg. Skömmu seinna fluttust þau að Vanangri, sem stóð austan Jómsborgar milli Sæbergs og Urðavegar. Byggingu fyrir Vanangri fengu hjónin 1869 svo og fyrir hálfum Háagarði og hálfri Vilborgarstaðajörð í skiptum fyrir Draumbæ. Stefán drukknaði, þegar Gaukur fórst sunnan við Klettsnef 13. marz 1874.
Anna bjó áfram í Vanangri.

Þjóðsaga úr Eyjum fjallar um Önnu, er hún bjó í Draumbæ og fjallar um huldukonu, sem krafði hana um nafn á dóttur þeirra Stefáns.

Börn þeirra Stefáns: Jóhann, f. 1853, dó af slysförum 1866, hrapaði af Hamrinum; Þorbjörg Jena Benedikta, f. 1856, dó á fyrsta ári; Þorbjörg Jena Benedikta, f. 1857, dó sama dag; Þorbjörg Jena Benedikta, f. 1863, dó 1873; Jóhann Lárus, f. 1870, d. 1919.

Maki II (5. okt. 1877): Sigurður Magnússon úr Mýrdal, f. 22. marz 1850, d. 2. júní 1879 úr brjóstveiki.
Þau Anna voru barnlaus.

Maki III (18. okt. 1883): Pétur útvegsbóndi og járnsmiður, Pétursson, f. 25. júlí 1857, d. 1. apríl 1908, Péturs bónda á Vatnsskarðshólum í Mýrdal, Erlendssonar og konu Péturs bónda, Guðríðar Þorsteinsdóttur.

Þau breyttu nafni Vanangurs í Péturshús. Þau Anna fengu byggingu fyrir hálfri jörðinni Eystri-Hlaðbær 1895 og fyrir hálfum Háagarði 1897. Einnig ræktuðu þau túnið fyrir sunnan Fagurlyst við Urðaveg. Pétur fórst með vélbátnum Ástríði 1908.
Fósturbarn: Þorbjörg.

---

Heimildir

• Upphaflega grein skrifaði Víglundur Þór Þorsteinsson.
• Björn Magnússon. Vestur-Skaftfellingar.
• Jóhann Gunnar Ólafsson. „Huldukona vitjar nafns” í Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum. Bókaverzlun Þorsteins Johnson.
• Ljósmæður á Íslandi. Reykjavík: Ljósmæðrafélag Íslands, 1984.
• Sigfús M. Johnsen. Saga Vestmannaeyja I. Reykjavík: Ísafoldarprentsmiðja H.F. bls. 149-150.
• Þorsteinn Þ. Víglundsson. Anna V. Benediktsdóttir ljósmóðir, Blik, 1961, bls. 184-196.
• Páll Eggert Ólason. Íslenzkar æviskrár. Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag, 1948-1976.