Barnaskóli Vestmannaeyja

Barnaskólinn er elstur skóla í Vestmannaeyjum og hefur starfað samfellt frá árinu 1880 að talið er. Skólinn stendur við Skólaveg og var elsti hluti hans tekinn í notkun 1917.

Byggt hefur verið við skólann fjórum sinnum; fyrst var íþróttasalur byggður árið 1929, en hann er nú notaður sem samkomusalur; svo var sá hluti byggingarinnar þar sem að anddyri, skólabókasafn og skólaskrifstofur eru nú byggður, svo sá hluti þar sem að miðdeild skólans er með aðstöðu, og loks sá hluti þar sem að unglingadeildin er til húsa. Í elsta hluta byggingarinnar - gamla skólanum - eru yngstu bekkir með aðstöðu, ásamt sérdeild.

Um 370 nemendur eru í skólanum. Skólastjóri skólans er Hjálmfríður Sveinsdóttir, en Björn Elíasson er aðstoðarskólastjóri. Barnaskólinn hefur verið einsetinn frá og með haustinu 1995.

Barnafræðsla

Fyrir miðja 18. öld komu menn til Vestmannaeyja og sáu eymdina og sultið sem fólkið lifði í og einnig sáu þeir hversu lélega uppfræðslu ungmenni fengu í lestri og kristindómi. Vildu þeir gera skurk í en höfðu ekki tíma og fjármagn. Þá hófst þáttur Filuppusar Eyjólfssonar. Hann hafði hvorki fjármagn né tíma til að gefa en hann hafði viljann til að framkvæma og bauðst til að kenna á heimili sínu í frístundum. Þetta er fyrsti vísirinn að barnaskóla á Íslandi. Skólinn var stofnaður árið 1745 og kenndi Filippus í meira eða minna í 11 ár við skólann. Skólastarfið gekk upp og ofan áfram en aldrei fékkst staðfesting frá konungi á starfinu. Oftast voru um tíu börn í skólanum en eftir því sem leið á 18. öldina fækkaði börnum vegna þess hve mörg börn dóu úr ginklofa. Því voru stundum einungis um 5 börn í skólanum sum árin.

Eftir að Filippus hætti með barnaskólann komst skólinn ekki upp á lagið aftur. Börnum var kennt að lesa og kristnifræðsla en kennslan var takmörkuð vegna lítils fjármagns, aðstöðuleysis og kennaraskorti. Af og til fengust stúdentar til að kenna börnunum en ekki náðist skólinn á flug. Prestarnir sáu um kennslu oft á tíðum og sáu um að krakkar fengu næga fræðslu fyrir fermingu. Það var Brynjólur Jónsson sem var helsti hvatamaður að stofnun barnaskóla í Vestmannaeyjum.

Saga Barnaskólans

Þann 22. júní árið 1880 var kosið í sýslunefnd Vestmannaeyja um að koma á fót fastri barnakennslu í Vestmannaeyjum. Eftir kosningarnar var efnt til almenns borgarafundar þar sem almenningur samþykkti einum rómi að stofna barnaskóla í Vestmannaeyjum og að kennslu skyldi hefjast sama haust. Jafnframt var samið á fundinum að byggja skyldi húsnæði fyrir þennan nýja barnaskóla. Séra Brynjólfi Jónssyni, að Ofanleiti, var falið það verk að gera kostnaðar áætlun og áætlaði hann að kostnaður á húsnæðinu væri 2000 krónur. Til að geta hafið störf um haustið þurfti að finna bráðabirgðar aðstöðu fyrir skólann og var fengið stofu að leigu í Nøjsomhed, gamla embættisbúðstaðnum.

Eftir langan og erfiðan undirbúning hófst skólastarfið í nóvember, haustið 1880. Kennt var lestur, skrift, reikningur og kristinfræði. Fyrsti kennarinn við Barnaskólann í Vestmanaeyjum hét Einar Árnason. Kenndi hann tvo vetur. Hann hafði einungis lært hjá sýslumanni nokkur kvöld í viku í nokkra vetur. Annað hafði hann lært með sjálfsnámi. Skólagjöld takmörkuðu fjöldu skólans og útilokuðu stóran hóp frá skólagöngu. Nemendafjöldinn fyrsta veturinn var 12-15 börn á aldrinum 10-15 ára. Heldur fleiri voru annað árið, eða 23 nemendur, og sumir áttu eftir að verða langlífir og merkir í samfélaginu. Hér kemur listi yfir nemendur Barnaskólans annan starfsvetur hans:

• Árni Árnason
• Friðrik Gíslason
• Eyvör Sveinsdóttir
• Guðlaugur Jóhann Jónsson
• Guðlaugur Vigfússon
• Guðjón Eyjólfsson
• Guðjón Ingimundarson
• Guðrún Bjarnadóttir
• Jes A. Gíslason
• Jóhanna Guðmundsdóttir
• Jóhanna Lárusdóttir
• Jón Pétursson
• Jón Jónsson
• Jón Þorsteinsson
• Júlíus Guðmundsson
• Kristján Ingimundarson
• Kristján Loftur Sighvatsson
• Lárus Kristján Lárusson
• Magnús Guðmundsson frá Hlíðarási
• Magnús Guðmundsson frá Vesturhúsum
• Oddur Árnason
• Steinvör Lárusdóttir
• Vigfús Jónsson

Fyrstu 15 árin var sú regla að aðeins þeir sem eitthvað höfðu lært áður í skrift og reikningi fengu inngöngu, en því var breytt þegar yngri deild skólans var stofnuð árið 1895.

Bygging skólans

Haustið 1881 voru gerðar breytingar á hugmyndinni um gerð hússins þannig að séra Brynjólfur Jónsson fékk aftur það verkefni að gera nýja kostnaðaráætlun um efniskaup í bygginguna. Fékk hann með sér í lið Sigurð Sveinsson í Nýborg, byggingarmeistara, og Jósef Valdason, skipstjóra.

Tenglar

• Heimasíða Barnaskólans í Vestmannaeyjum

Heimildir

• Þorsteinn Þ. Víglundsson (1962). Saga barnafræðslunnar í Vestmannaeyjum. Blik, 23. árg., 77-117.