Eyjólfur Gíslason (Bessastöðum)

Eyjólfur í maí 1968.

Eyjólfur Gíslason fæddist 22. maí 1897 að Búastöðum í Vestmannaeyjum og lést 7. júní 1995. Foreldrar hans voru Gísli Eyjólfsson frá Kirkjubæ og Guðrún Magnúsdóttir úr Landeyjum.

Fyrri kona Eyjólfs var Margrét Runólfsdóttir og eignuðust þau soninn Erlend, fæddan 1919. Seinni kona Eyjólfs var Guðrún Brandsdóttir og áttu þau þrjú börn; Sigurlínu (lést sem ungt barn), Gísla og Guðjón Ármann.

Eyjólfur byggði húsið Bessastaði árið 1928, litlu sunnan við æskuheimili hans, Búastaði og þar héldu þau hjónin heimili í 45 ár. Búskapur var stór hluti af lífinu, skepnuhald og heyskapur, ásamt því að sækja björg í bú í úteyjunum.

Sjómennska

Eyjólfur var alls í 40 vertíðir sem formaður á bátum. Hann hóf ferilinn á mótorbátnum Unni árið 1919 og eftir það var hann formaður á fjölmörgum bátum. Lengst var hann á Emmu VE-219, 9 ár, en meðal annars var hann með Glað og Hansínu. Fyrir seinni heimsstyrjöldina var hann í nokkur ár á færeyskum stórskútum. Formennsku sína endaði hann á Ísleifi, gamla, VE-63 árið 1962.

Loftur Guðmundsson samdi eitt sinn formannsvísu um Eyjólf:

Greindur og fróður gamni ann

glöggur ef veðri breytir,

Eyjólfur um öldurann

Emmu til miða beitir.

Óskar Kárason samdi einnig formannavísu um Eyjólf:

Bessastaða-Eyvi enn

Emmu ver í hríðum.

Formannsprýðin færir tvenn

fiskihöppin lýðum.

Óskar samdi seinna aðra vísu um hann:

Iðin við úthafs miðin

Eyjólf Gísla má segja.

Blátindi hríð mót hrindir,

hrausti skipherrann trausti.

Aldeilis fráleitt feilinn

fyrður er þorsk að myrða.

Snjallan mann finn ég fjalla

fróðan þann drenginn góðan.

Fræðistörf

Eyjólfur hafði gríðarlegan áhuga á sögu Vestmannaeyja og safnaði að sér öllu sem hann fann um eyjarnar. Ásamt fleirum átti hann stóran þátt í stofnun Byggðasafnsins og var hann í fyrstu byggðasafnsnefndinni. Hann var einstaklega fróður og áhugasamur um sögu og skrifaði bækur og greinar um margt varðandi eyjarnar.

Fjölmargar greinar skrifaði hann í Sjómannadagsblaðið, allt frá fyrstu tíð blaðsins.

Líf eftir gos

Ómetanlegur er sá skaði sem Eyjólfur varð fyrir í gosinu 1973. Hann bjó á Bessastöðum og fóru þeir einna fyrstir undir hraun eftir Kirkjubæ. Húsið fór undir hraun annan gosdaginn, 24. janúar 1973. Sökum þess náðist ekki að bjarga nærri öllum verðmætunum, einungis litlu broti var bjargað og nánast allt ritsafn Eyjólfs glataðist.

Eyjólfur varð aldrei samur eftir þessa atburði og missinn. Þau hjónin sneru ekki aftur, eins og svo margir sem bjuggu í austurbænum, og settust að í Garðinum á Reykjanesskaga, nálægt vinum og ættingjum. Árið 1981 fluttust þau svo að Hrafnistu í Reykjavík.

Eyjólfur lést 7. júní 1995, 98 ára gamall.

Úr fórum Árna Árnasonar símritara:
Bjargveiðimannatal.
— Sjá nánar bók Suðureyjar —
Eyjólfur er lágur vexti, en þrekinn og sannast á honum að ,,margur er knár þótt hann sé smár“. Hann er dökkur á brún og brá, sérlega léttlyndur og hrókur alls fagnaðar, mjög vel látinn í störfum og allri daglegri umgengni, síkátur, fróður vel og ræðinn og góður heim að sækja.
Ungur að aldri byrjaði hann sjómennsku og fjallaferðir og hefir stundað hvort tveggja við góðan orðstír allt fram á þennan dag. Hann hefir sigið mikið til eggja og fugla, farið um flestar úteyjanna og heimalandið, enda vel kunnur staðháttum eyjanna til fugla og eggjatöku. Hann hefur legið við í Suðurey, Álsey, Brandinum og Elliðaey og hvarvetna verið sérstaklega vinhollur, afhaldinn og góður félagi. Lífsstarf Eyjólfs er sjómennska.
formaður góður.

Úr fórum Árna Árnasonar, efnisyfirlit

Myndir

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

---

Heimildir

• Jón Bryngeirsson. Eyjólfur Gíslason, minningargrein. Sjómannadagsblað Vestmannaeyja. 1996. bls. 82-84.
• Óskar Kárason. Formannavísur. Vestmannaeyjum, 1950.
• Óskar Kárason. Formannavísur II. Vestmannaeyjum, 1956.
• Sjómannadagsblað Vestmannaeyja. 1995.
• Eyjar og úteyjalíf – Úrval verka Árna Árnasonar símritara frá Grund. Sögufélag Vestmannaeyja í samstarfi við Safnahús Vestmannaeyja 2012.