Arnarhóll

Arnarhóll með Heimaklett í baksýn

Húsið Arnarhóll við Faxastíg 10 í Vestmannaeyjum, var byggt árið 1913. Gísli Jónsson útvegsbóndi, byggði húsið. Gísli og Guðný Einarsdóttir, kona hans, fluttu í húsið ásamt dætrunum Guðnýju Svövu, fædd 1911 dáin 2001, hún giftist Óskari P. Einarssyni 1908 – 1978, í Stakkholti, og Salóme, fædd 1913 dáin 1996, hún giftist Vigfúsi Jónssyni 1913 – 1970, Heiðarvegi 41. Nafnið er af Arnarhóli í Landeyjum, bænum þar sem þau Gísli og Guðný fæddust bæði og Guðný ólst upp á.

Í bókinni, Einar í Betel, eftir Einar J. Gíslason, segir m.a: „Pabbi fékk úthlutað húslóðum við Faxastíg 10. Það var Sigurður Sigurfinnsson, faðir Einars Sigurðssonar ríka, sem úthlutaði lóðunum og Karl Einarsson sýslumaður samþykkti lóðasamninginn. Húsið var byggt norðarlega í lóðinni, steyptur kjallari, hæð og ris úr timbri, klætt bárujárni. Grunnflötur hússins var rétt 39 fermetrar. Auk íbúðarhússins byggði pabbi útigeymslur og skömmu síðar tveggja kúa fjós og hlöðu. Foreldrar mínir fluttu inn í nýbyggt húsið í ágústmánuði 1913 og nefndu það Arnarhól.“

Eftir að Gísli og Guðný voru flutt inn fæddust þeim fjögur börn en þau voru. Óskar Magnús, fæddur 1915 dáinn 1991, hann kvæntist Kristínu Jónínu Þorsteinsdóttur 1908 – 1998. Hafsteinn Eyberg (lést átta mánaða gamall), Einar Jóhannes, fæddur 1923 dáinn 1998, hann kvæntist 1. Guðnýju Sigurmundsdóttur 1926 – 1963, 2. Sigurlínu Jóhannsdóttur. Kristín Þyrí, fædd 1925 dáin 1992, hún giftist Haraldi Steingrímssyni 1923 –1989.

Lífsbaráttan

Á þessum árum stundaði Gísli sjóinn, hann var skipstjóri á bát sínum, m/b. Víkingi VE. 133, sem hann átti með öðrum. Eins áttu þau skepnur sem þau voru með í húsum þeim er byggð voru á lóðinni við Arnarhól, sauðfé og kýr. Í bókinni, Einar í Betel, lýsir Einar því hvernig fólk reyndi að draga fram lífið á þessum árum. „Góð flöt var fyrir sunnan húsið, fyrst var þar gert stakkstæði til þurrkunar á saltfiski og var notað í nokkur ár. Síðar var stakkstæðið rifið upp, lóðin girt og settur upp matjurtagarður. Man ég vel þegar mamma fór til Guðrúnar Runólfsdóttur frá Sveinsstöðum, móður Ársæls Sveinssonar á Fögrubrekku, og keypti rabarbarahnausa. Guðrún bjó í Strembu þar sem íbúðarhúsið Lukka var síðar byggt. Rabarbarinn spratt vel í lóðinni á Arnarhóli og var nýttur til heimilisins.“ Sauðfé var við Arnarhól allt til ársins 1970, þegar Einar flyst til Reykjavíkur.

Í bók sinni, Einar í Betel, segir Einar frá fólki er var á Arnarhóli. „Auk vinnufólks og fjölskyldunnar voru í heimilinu Einar, afi minn, Þorsteinsson, Sveinn Ketilsson, Eyfellingur og Elís J. Stefánsson. Elís kom að Arnarhóli austan að landi og bað um kjallaraherbergi í tíu til tólf daga, en var þar í tuttugu og fjögur ár. Eitthvað hefur viðmótið á Arnarhóli verið í lagi við þetta fólk.“

Guðný Einarsdóttir var einn af stofnendum Hvítasunnusafnaðarins hér í Vestmannaeyjum, sem var upphaf að starfi Hvítasunnumanna á Íslandi. Einar og Óskar skírðust í Betel, og þeir tóku virkan þátt í starfi Betelsafnaðarins í Vestmannaeyjum. Einar safnaðarhirðir frá árinu 1948 til 1970 og forstöðumaður Fíladelfíusafnaðarins í Reykjavík frá 1970 til ársins 1990. Óskar tók við starfi Einars er hann flutti héðan, og gegndi því starfi þar til Snorri, sonur hans tók við því starfi 1982. Guðný Einarsdóttir lést 31. mars 1956, Einar, sem hafði búið í íbúðinni í Betel í nokkur ár, flytur árið 1957 að Arnarhóli, hann var þá kvæntur Guðnýju Sigurmundsdóttur og áttu þau þrjú börn. Þau voru, Guðrún Margrét fædd 1949, Guðni fæddur 1953 og Sigurmundur Gísli fæddur 1957. Gísli flutti í kjallarann.

6. okt. 1963 lést Guðný Sigurmundsdóttir, eiginkona Einars, hann kvæntist seinni konu sinni Sigurlínu Jóhannsdóttur 1964, þau eignuðust dótturina Guðnýju árið 1965.

Það var alltaf gott að heimsækja Gísla Jónsson, ég var aðeins barn að aldri þegar hann var á Arnarhóli. Langafi átti alltaf Síríus súkkulaði í skápnum sínum, sem hann vissi að munnum litla fólksins þótti gott að fá. Hann hafði þann góða eiginleika að vera alltaf í góðu skapi og hress, hann átti gott með að segja frá og það var gaman að hlusta á hann.

23. janúar 1973 varð Gísli 90 ára, en ekki varð mikið úr afmælisveislu hjá honum, jarðeldar brutust út á Heimaey og allir urðu að flýja héðan frá Eyjum.

Einar Jóhannes og fjölskylda fluttu til Reykjavíkur sumarið 1970, er hann tók við sem safnaðarhirðir í Fíladelfíu. Gísli langafi flutti þá til Salóme og Vigfúsar á Heiðarveg 41.

Seinni eigendur

Kjartan B. Guðmundsson og Björk Pétursdóttir kaupa Arnarhól 1971. Húsið var í leigu þegar þau kaupa það og var reyndar allan tímann sem þau áttu það, að undanskildum nokkrum dögum um jólin 1974, en það var eini tíminn sem þau voru í húsinu.

María Þorgrímsdóttir og Guðni Svan Sigurðsson, ásamt dætrum sínum þremur, þeim Sigríði Kolbrúnu, Jónínu Katrínu og Hrefnu Björk, flytja inn í Arnarhól árið 1974. Þau tóku alla hæðina í gegn og pússuðu upp allan panelinn sem kom undan veggfóðrinu. María gerði blómabeð og gróðursetti blóm á lóðinni. María og dætur hennar flytja út 1976.

Ragnar Sigurbjörnsson og Ólafía Jónsdóttir kaupa húsið árið 1977 af Guðna Svan, og flytja inn ásamt börnum Ólafíu, Sæunni, Helga og Ólafi Sævarsbörnum, og barni þeirra, Gunnsteini Adólf Ragnarssyni. Gísli Már Ragnarsson fæddist 1979. Ragnar og Ólafía byggðu kvistana á þaki húsins og skveruðu allt háaloftið, þau lokaðu opinu niður í kjallara úr eldhúsinu. Þegar þetta er ritað leigir Bjarki Sævarsson, bróðir Sæunnar, Arnarhól.

Einar O. P. Brekkan og Ingibjörg Kristmannsdóttir ásamt fjórum börnum þeirra, þeim Ingibjörgu, Rósu, Pétri og Kristmanni, flytja inn í húsið 1981. Skv. skriflegum heimildum frá Oktavíu Andersen, þinglýsti Einar afsali fyrir Arnarhóli 3. feb. 1981. Einar skipti um alla glugga á hæðinni, fram að því hafði verið einfalt gler í húsinu, einnig einangraði hann hæðina og skipti um járn. Einar og Ingibjörg selja húsið árið 1984.

Jóhann Þorsteinsson og Kolbrún Guðmundsdóttir kaupa Arnarhól af Einari og Ingibjörgu í ársbyrjun 1984, þau flytja inn með börnum sínum, þeim Þorsteini, Guðrúnu Ásu og Gerði Ósk. Jóhann og Kolbrún gerðu húsið nánast fokhelt, gerðu nýtt eldhús og opnuðu hæðina, breyttu staðsetningu stigans upp á loft og kláruðu loftið.

Einar Sumarliðason og Oddbjörg Inga Jónsdóttir, kaupa húsið af Jóhanni og Kolbrúnu árið 1987, og flytja inn ásamt Lovísu Guðmundsdóttur, dóttur Oddbjargar. Einar vann mikið við húsið og lagfærði, hann gróf jarðveg frá húsinu og setti lekarör við það og skipti um jarðveg. Hann klæddi viðbyggingu, skipti um glugga á henni og setti allt nýtt á baðið. Þau hólfuðu hæðina og útbjuggu herbergi þar. Í kjallara steypti Einar grunninn, setti nýja grind og klæðningu á veggi, skipti um inntak fyrir vatn og rafmagn. Einar gerði innkeyrslu á lóð Arnarhóls fyrir bíla, gróðursetti tré og steypti vegg vestan við lóðina. Langafi og langamma Einars leigðu í kjallara Arnarhóls þegar þau fluttu til Eyja, á sínum tíma.

Halldóra Ólafsdóttir og Friðrik Á. Vigfússon, keyptu húsið af Einari og Oddbjörgu, árið 1994. Þau gerðu innangengt af hæðinni í kjallara. Halldóra og Friðrik fengu skilti með nafni Arnarhóls, sem er á kvisti húsins í innflutningsgjöf. Það var hagleiksmaðurinn og smiðurinn Sigurður Sigurðsson, frá Vatnsdal sem smíðaði skiltið, en hann er tengdafaðir Hörpu Njálsdóttur, móður Halldóru.

Selma Ragnarsdóttir kaupir Arnarhól sumarið 2000 af Halldóru og Friðriki. Hún flutti inn ásamt syni sínum, Óskari Alex Sindrasyni. Selma lét klæða húsið að utan og einangra, og setja nýtt járn á þakið, sumarið 2003. Selma flutti frá Vestmannaeyjum árið 2004 og hefur leigt Arnarhól síðan hún fór héðan.

Arnarhóll hefur verið heppinn með eigendur sína, þeir hafa hugsað vel um húsið og endurnýjað og lagfært það sem þurft hefur að gera, húsið er glæsilegt. Það vekur athygli mína að allir sem keypt hafa Arnarhól, eftir langafa minn, hafa flutt frá Eyjum, að undanskildum þeim Maríu Þorgrímsdóttur og Ingibjörgu Kristmannsdóttur.

Óskar Pétur Friðriksson, íbúi á Þingeyri við Skólaveg 37 Vestmannaeyjum, tók saman í janúar 2006.

---

Heimildir

Munnlegar heimildir

Einar O. P. Brekkan, Einar Sumarliðason, Friðrik Ásmundsson, Guðni Einarsson, Gylfi Sigurðsson, Hafsteinn Guðfinnsson, Halldóra Ólafsdóttir, Kjartan B. Guðmundsson, Kolbrún Guðmundsdóttir, María Þorgrímsdóttir, Selma Ragnarsdóttir, Sigurmundur Gísli Einarsson, Valgerður Erla Óskarsdóttir.

Skriflegar heimildir

Einar í Betel, eftir Einar J. Gíslason, útg. Fíladelfía Forlag, Reykjavík, 1985.

Héraðsskjalasafn Vestmannaeyja, með aðstoð Jónu Bjargar Guðmundsdóttur, skjalavarðar.

Sýslumannsembættið í Vestmannaeyjum, með aðstoð Oktavíu Andersen.

www.islendingabok.is.