Úr fórum Árna Árnasonar/Ýmsar veiðitölur og veiðimenn

Úr fórum Árna Árnasonar

Veiðitölur og veiðimenn

Lundaveiðimagn í Vestmannaeyjum árin 1947-1951
Samkvæmt tíundum veiðimanna og dagbókum:

Staður	Ár	Kippur alls	Staður	Ár	Kippur alls
Elliðaey	1947	59	Suðurey	1950	30
	1948	62		1951	80
	1949	65	Ysti-Klettur	1947	30
	1948	25		1948	25
	1950	73		1949	20
	1951	91		1950	32
Bjarnarey	1947	?		1951	50
	1948	17	Heimaey	1947	39
	1949	18		1948	37
	1950	20		1949	42
	1951	32		1950	40
Álsey	1947	35		1951	ca. 85
	1948	50
	1949	79
	1950	36
	1951	42

Veiði lunda á nokkrum árum 1858-1950

Ár	Alls veitt, stk.
1858	533.600
1860	560.200
1865	480.000
1898	57.394	Nú og héðan af aðeins veitt í lundaháf¹)
1910	92.385
1920	85.387
1930	62.635
1940	51.268
1950	49.868

¹) Veiðiháfurinn kom hingað til Vestmannaeyja fyrst 1876 frá Færeyjum
og við komu hans lagðist notkun allra annarra veiðitækja niður,
enda þá þegar bönnuð með öllu.
Mikið var drepið af fugli á þessum árum og eru óyggjandi heimildir fyrir, að til tíunda hafi komið, t.d. 1858 alls 533.600 stykki, árið 1860 alls 260.200 stk. og árið 1865 180.000 stk. Þetta er ekkert smáræði, því að vitanlega komu ekki öll kurl til grafar á hreppskilaþingum, svo að þessar upphæðir hafa ábyggilega verið hærri. Menn hafa ekki tíundað rétt þá frekar en síðar tíðkaðist.
Þetta óhemju veiðimagn var á tímum lagneta, uppistöðu- og brúnaneta, þess utan greflaveiðarnar. Manni finnst þetta nærri óhugsandi, að slíkt magn af lunda skyldi veitt á aðeins um 12 vikna tímabili. Það sagði mér Guðjón að Oddsstöðum, að hann hefði heyrt, að sumir bændur hér hafi átt eftir sumarið 2-3 skpd. af svartfugla- og lundafiðri, sumir 480 til 540 kg. Ef við áætlum 5 pund af fiðri af hverjum hundrað lundum, ættu slíkir búhöldar að hafa fengið 216 kippur. Það er mikið magn, þótt viðkomandi hafi t.d. verið bóndi og fengið hlut eftir sjálfan sig, jörðina og 2 vinnumenn. Hafi svo, auk þess, fleiri í sömu útey fengið eitthvað líkt af fugli, sem er ekki ólíklegt, hefir einhvertíma verið líf í tuskunum, þareð 8-32 menn voru að veiðum samtímis í úteyjum um nefnt tímabil.

Tíundarskrár úr Álsey 1916
Þær finnast ekki, en heildarveiði segir
Hjálmar Jónsson hafi verið 116 kippur (11600),
hvar af 22 kippur voru veiddar af Hjálmari Jónssyni og Árna Árnasyni. Í mannspart í hlut 19 og ½ kippa. Jarðir 2,44.
Í Álsey voru þá:

Árni Árnason eldri, Grund,

Jón Magnússon, Kirkjubæ,

Loftur Jónsson, Heiðarhvammi,

Árni Árnason yngri, utan félags,

Hjálmar Jónsson, utan félags.

Það var verið í eynni frá 3. júlí til 4. ágúst.

Tíundarskrá 1924
Heildarveiði í Álsey 5.900 stk.
(áætlað af Hjálmari Jónssyni).

Fuglaveiði nytjafugla á nokkrum stöðum á landinu árið 1905
Veiðar þeirra á öllu landinu var 250.317 lundar, 63.336 svartfuglar, 57.207 fýlar,
653 súlur og 22.760 ritur. Sjá töflu.

Staður	Lundi, stk.	Svartfugl, stk.	Fýll, stk.	Súla, stk.	Rita, stk.
Vestmannaeyjar	61.350	4.100	24.390	653
Hvammshr., Mýrdal	2.211		20.553
Dyrhólahr., Mýrdal			6.010
Austur Eyjafjallahr.			1.414
Skógarstrandarhreppur	11.740
Stykkishólmshr.	31.700
Helgafellssveit	24.052
Eyrarsveit	3.600
Dalasýsla: Fellstr.hr	1.450
Dalas.: Skarðshr.	29.300
Barðastr.s.: Reykhólahr.	600
Barðastr.s..:Múlahr.	1.350
Barðastr.s.: Flateyjarhr.	38.500
Barðasr.s.: Barðastr.hr.	3.200
Landið allt	250.317	63.336	57.207	653	22.760

Skrá um fýlatekju í úteyjum og á Heimaey nokkur ár

Ár	Staður	Fýlar í hlut	Hluta- fjöldi	Heildar- fjöldi alls, ca.	Annað
1917	Súlnasker	43	58	ca. 2550
	Hellisey	144	20	2880
	Stórhöfði	61	15	940	bátur 25 fýlar
	Elliðaey	45	14	630	8 menn
1918	Stórhöfði	55	15	870
	Súlnasker	40	58	2370
	Hellisey	135	20	2750
	Elliðaey	29	13	500
1921	Súlansker	34	58	2020
	Hellisey	112	20	2290
	Stórhöfði	45	15	700
	Elliðaey	45	14	675
1922	Súlnasker	25	58	1500
	Hellisey	77	20	1740
	Stórhöfði	44	15	630
1925	Súlnasker	18
	Hellisey	57
	Stórhöfði	35
1926	Súlnasker	26
	Hellisey	83
	Stórhöfði	38
1927	Hellisey	102	12
	Stórhöfði	60	10 ½

Vestmannaeyjar. Veiði lunda, svartfugls, fýls og eggjatekja á árum 1933-1938

Ár	Staður	Meðaltal áður	Manns- partur	Jarðir	Sóknings- gjald	Utanfél.- menn	Önnur gjöld, bönd etc.	Fýll	Súla	Heild, Svart- fugl	Svart- fugls- egg	Heild í meðaltali, lundi	Heild, lundi
1935-1937	Álsey	Lundi 8.500: Mannspartur 1.700x5=8.500. Jarðir 1/3, 355x8=2.840. Sókningsgjald, 200x10=2.000. Utanfélagsmenn (1-2)=800. Ýmis gjöld=300. Fýll 1.400. Svartfugl 500. Svartfuglsegg 1.500	1937: 1200x4	1/3 200x8	200x5	(1-2) 100	Ýmis gjöld=350	800		300	850	14.440	7.850
1937	Bjarnarey	Mannspartar 1500x5=8.000. Jarðir 1/3 340x8=2.820. Sókningsgjald 10 ferðir@100=1000. Utanfélagsmenn (1-2) 300 Önnur gjöld, fyrir bönd o.fl. 350 Fýll 1.480. Svartfugl 900. Svartfuglsegg 7.000.	1.340x=4.020	1/3 250x8=2000	100x10=1000	100=100	350=350	800		300	6.400	12.470	7.470
1938	Bjarnarey	Mannspartar 1400x7=9800
1933	Brandur	Lundi 2.700: Mannspartur 900x3. Jarðir 1/4 85x8. Sókningsgjald 200x5. Svartfugl 100.	800x3=2.400	1/4 75x8=600	5x200=1.000					600		4.980	4.000
1935-1937	Brandur og Geldungur	Svartfugls- egg 2.500. Fýll 2.100. Súla 700.						1.050	450		2.200
1937	Dalfjallið	Fýll 2800.						150				300	700
1937	Elliðaey	Mannspartur 1.500x5=7.500. Jarðir 1/3 120x16=1.920. Sókningsgjald 10@150=1.500. Utanfél.menn (1-2) 600 Ýmis gjöld-bönd, afg. 200. Fýll 950. Svartfugl 550. Svartfuglsegg 4.200.	1.200x4=4800	75x16=1.200	150x10=1.500	(1-2)=400	280	400		200	3.100	11.800	8.180
1935-1937	Geirfugla- sker	Svartfuglsegg alls 2.500. Fýll alls 500.						450			2300
1935-1937	Grasleysa	Svartfuglsegg 800. Fýll 500.						350			600
1937	Heimaklettur með Miðkletti	Mannspartur 900x3=2.700. Jarðir 1/4 85x8=680. Fýll 4.500.	1.100x2=2.200	70x8=560				1.500				3.380	2.760
1935-1937	Heimalandið	Lundi 400. Fýll 800. Svartfugl 350.						200		150		400	1.200
1935-1937	Hellisey	Svartfuglsegg 4300. Fýll 2.600. Súla 500. Lundi 1.100.						2.100	400		3.800	1.100	500
1935-1937	Smáeyjar	Svartfuglsegg 3.500. Fýll 1.800. Lundi 500.						1.100			2.900	500	200
1935-1937	Stórhöfði	Svartfuglsegg 700. Svartfugl 500. Fýll 800. Lundi 800.						500		400	450	400	1.200
1935-1937	Suðurey	Mannspartur 1.300x3=3.900. Jarðir 1/4 120x8=960. Sókningsgjald 10 ferðir@150=1.500. Utanfél.menn (1-2) =400. Önnur gjöld (bönd o.fl.)=100. Fýll 1.300. Svartfugl 900. Svartfuglsegg 1.500.	1.100x2=2.200	1/4 70x6=420.	5x150=750	=200	=100	400		150	200	6.860	3.670
1935-1937	Súlnasker	Svartfuglsegg 2.800. Fýll 1.700. Súla 900. Lundi, áætlun 500.						1.400	800		2.300	500, áætl.	500, áætl.
1937	Ystiklettur	Mannspartur 1.500x5=7.500. Eigandi 1/5 part. =1.500. Sókningsgjald 10x50=500. Utanfél.menn (1-2)=500. Fýll 900. Svartfugl 450. Svartfuglsegg 1.500.	1.150x3=3.450	1/5 part??=690	10x50=500	=100		350		300	1.100	10.000	4.740

Allan veiðitímann, 4-5 vikur, voru þetta 4-7 menn,
sem telja mætti góða og allgóða veiðimenn yfirleitt.
Efalaust mundi veiðast kynstrin öll af fugli og þá sérstaklega lunda.
Til gamans nefni ég hér veiðimenn úteyjanna árið 1916,
og getur þá hver og einn séð, hvernig mannað var á þeim tíma
til lundaveiða og borið saman við nútímann.

Heimaklettur	Magnús Guðmundsson	Hlíðarási
	Ingvar Árnason	Hólshúsi
	Loftur Jónsson	Háagarði
Ysti-Klettur	Stefán Gíslason	Ási
	Jón Ingimundsson	Mandal
	Kristján Ingimundsson	Klöpp
	Gústaf Stefánsson	Ási
	Jóel Eyjólfsson	Sælundi
	(Valdimar Ástgeirsson)	Litlabæ
Elliðaey	Jón Pétursson	Þorlaugargerði
	Guðjón Jónsson	Oddsstöðum
	Sigurður Helgason	Götu
	Einar Einarsson	Norðurgarði
	Sigurður Einarsson	------
	Lárus Árnason	Búastöðum
	Björn Finnbogason	Kirkjulandi
	(Kristófer og Ármann)
Bjarnarey	Sæmundur í Draumbæ
	Sigurður Sveinbjörnsson	Brekkuhúsi
	Sigurgeir Jónsson	Suðurgarði
	Snorri Þórðarson	Steini
	Sigurjón Sigurðsson	Grímsstöðum
	Árni Finnbogason	Bræðraborg
	(utan fél. Mundi)
Álsey	Árni Árnason
	Sveinbjörn Jónsson
	Ársæll Sveinsson
	Haraldur Eiríksson
	Magnús Eiríksson
	Kristinn Sigurðsson
	Jón Jónsson
Suðurey	Guðni J. Johnsen
	Bj. S.
	Stefán Guðlaugsson	Gerði
	(Jóh. G. Sigurðsson)
Brandurinn	Árni J. Johnsen
	Björn Guðjónsson	Kirkjubæ
	Jón Magnússon	Staðarbæ
	Bergur Guðjónsson	Kirkjubæ

Af þessu sést, að fyrr meir voru hér veiðimenn margir með ágætum,
samkv. áliti frá hinum. Enn þann dag í dag verður að telja fjóra fremstu,
Jón Pétursson, Árna Árnason, Sveinbjörn Jónsson og Stefán Gíslason, enda þótt
margir aðrir hafi verið með afbrigðum góðir, t.d. Ólafur Ástgeirsson,
Haraldur Eiríksson, Stefán Guðlaugsson, Sigurgeir Jónsson,
Björn Finnbogason, Guðni J. Johnsen o.fl.

Fuglafjöldi, áætlun
Áætlun um magn af lunda í Vestmannaeyjum 1951
Áætlaður fjöldi veiðimanna

Svæði	Fjöldi fugla	Fjöldi veiði- manna
Elliðaey	1.600.000	6
Bjarnarey	1.300.000	4
Álsey	1.500.000	5
Suðurey	1.100.000	5
Brandur	800.000	5
Ystiklettur	1.200.000	4
Heimaklettur & Miðklettur	800.000
Súlnasker	300.000	4
Hellisey	100.000
Smáeyjar	300.000
Geldungur	50.000
Heimaey	1.800.000	15
Alls	10.850.000
Annarsstaðar		10
Alls		ca. 60

Úr fórum Árna Árnasonar, efnisyfirlit