Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum/Huldufólk í Dölum

Huldufólk í Dölum.

Nálægt Dalabænum eru tveir klettahólar. Var annar þeirra kallaður Bússa eða Hádegisklettur, því þegar sól var að sjá yfir honum frá bænum, stóð á hádegi, og er klettur þessi skammt frá bæjardyrum. Hinn hóllinn er kallaður Nónhóll, og er hann suður af bænum, í garðlaginu um túnið. Þegar sól fer yfir hann, stendur á nóni. Báðir voru þessir klettar hafðir sem eyktarmörk um langan aldur. Það er í munnmælum, að í þessum klettum hafi um aldur búið huldufólk. Við klettum þessum hefur aldrei verið raskað, enda var það trú manna, að það væri ábúendum Dala fyrir beztu, að ónáða ekki huldufólkið, sem þar ætti bú. Þegar Jón Jónsson, hreppstjóri, flutti að Dölum, var þar fyrir kerling ein, sem hafði búið þar lengi. Ráðlagði hún Jóni að hreyfa ekki við klettunum, og fór hann að ráðum hennar, enda blessaðist honum vel búskapurinn í Dölum. Jóhanna, kona Jóns, vissi af huldufólksbyggðinni, og kallaði huldufólkið alltaf nágrannana sína og var vel til þess.
Það var einhverju sinni á gamlárskvöld, að allt heimilisfólk í Dölum fór til kirkju. Áður en lagt var á stað, drap Jóhanna vandlega eld í eldhúsi, því að hún var mjög eldhrædd. Þegar komið var aftur frá kirkju og Jóhanna opnaði bæjarhurðina, lagði sterka kaffibrennslulykt út úr bænum. Varð Jóhönnu þá að orði: „Já, já, nú hefur nágrannafólkið verið að brenna kaffi, eins og ég ætla að gjöra.“ Hélt hún síðan áfram inn í eldhús. Skíðlogaði þar eldurinn á hlóðunum, og furðaði hana mjög á þessu, því að hún hafði gengið frá eldinum dauðum. Taldi hún víst, að huldufólkið úr Bússu eða Nónhól hefði kveikt upp eldinn til þess að brenna sér kaffi, og hefði brennslulyktin stafað af því.
Í annað sinn bar það við kvöld eitt, er Jóhanna ætlaði að fara að skammta kvöldverðinn og þurfti að nota ausu, sem hún átti, að hún fann hana hvergi, hvernig sem hún leitaði, og var hún þó vön að hafa áhöld sín á vísum stað. Er hún kom á fætur daginn eftir, var ausan það fyrsta, sem hún sá, er hún kom í eldhúsið, og lá hún þá á eldhúsborðinu, þar sem hún hafði leitað sem vandlegast kvöldinu áður. Sagði hún þá: „Nú hafa nágrannar mínir þurft að halda á ausunni minni.“ Og kvaðst hún hafa haft við orð, að hún hefði ekkert á móti því, að þeir notuðu áhöld sín, ef þeir léti þau svo af sér, að hún þyrfti ekki að gjöra mikla leit að þeim, enda kom það ekki aftur fyrir, að henni yrði leit að eldhúsáhöldum sínum.
(Sögn Jóns Jónsonar, Brautarholti).

• Efnisyfirlit: Sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum