Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2003/ Þorsteinn Þorsteinsson

Friðrik Ásmundsson Þorsteinn Þorsteinsson

Doddi í Hjálmholti eða Doddi í olíunni, eins og hann er oftast kallaður, fæddist hér í Lambhaga 17. janiíar 1927. Foreldrar hans voru Þorsteinn Þorsteinsson úr Landeyjum og Kristín Jónsdóttir frá

Þorsteinn Þorsteinsson

Mjóafirði. Systkini hans tvö eru: Guðbjörg sem er elst og Þórarinn (Tóti í Turninum). Okkar maður er yngstur. Þórarinn er látinn fyrir nokkrum árum en Guðbjörg býr í Reykjavík. Frá Lambhaga fluttist fjölskyldan upp úr 1930 í kjallarann í Skjaldbreið hjá Hólmfríði og Sigurði Ingimundarsyni. Síðan í kjallarann í vesturendanum í Hjálmholti hjá Laugu og Sigvalda Benjamínssyni. Tvö sumur var pilturinn í sveit í Deild í Fljótshlíð hjá systkinum sem leigðu part af þessari jörð. Strax eftir fermingarárið, 1941, fór hann að vinna við ísingu fisks um borð í skipunum sem sigldu með hann til Englands á stríðsárunum. Alltaf í lestunum að taka á móti og ísa í stíur og steisa, bæði í færeysku skútunum og íslensku skipunum. Þegar skipin komu aftur frá Englandi, full af kolum, vann hann við uppskipun á þeim. Erfitt var að grafa sig í gegnum kolin niður á lestargólf. Þeim var handmokað í kör sem voru hífð upp á vörubílapalla. Fimmtán ára, 1942, fór Doddi á vélstjóranámskeið og aflaði sér vélstjóraréttinda.
Sama sumar fór hann norður á síld á tvílembingunum Ársæli VE og Gullveigu VE. Karl Guðmundsson í Viðey var skipstjóri á Arsæli en Sighvatur Bjarnason í Ási á Gullveigu og var hann jafnframt nótabassi. Þeir fiskuðu alveg helling, um 20 þúsund mál og tunnur, og var þénustan eftir því góð. Doddi er eftir á mest hissa á hvað þeir fiskuðu mikið á þessa litlu báta og mannskapurinn að mestu kornungir peyjar. Hann byrjaði sjómennsku á vetrarvertíð 16 ára á Emmu VE 219. Hún var 16 tonn, eigendur Björn Bjarnason í Bólstaðarhlíð og Eiríkur Ásbjörnsson. Miklir sómamenn segir Doddi. Eyjólfur Gíslason á Bessastöðum var skipstjórinn. Hjá þessum mönnum var hann næstu 10 árin. Eyjólfur fiskaði alltaf mikið og nánast var sami mannskapurinn þarna öll þessi ár. Oft var tvísótt á netunum. Doddi segir að aldrei hafi þeim hlekkst á á þessum litla báti á hverju sem gekk í vondum vetrarveðrum. Karlinn var svo flínkur og öruggur sjómaður. Allir um borð treystu honum fullkomlega. Gætnin var alltaf í fyrirrúmi og stíft var sótt.

Lagarfoss VE 292

Emma VE 219

Björn útgerðarmaður var vélstjóri en þarna strax á fyrstu vertíð Dodda um borð fótbrotnaði Björn, þá staddur í landi, og varð Doddi þá vélstjóri aðeins 16 ára og var það að mestu á eftir, meðan hann stundaði sjó. Björn í Bólstaðarhlíð hætti þar með sjómennsku. Fyrsta árið var Ellwe vél, 64 hestöfl, í bátnum, en árið eftir var sett í hann Caterpillarvél 70 hestöfl. Stundum kom það fyrir á þessum árum að bátar náðu ekki til hafnar í vondum veðrum, komust ekki austur fyrir Klett og lögðust undir Eiðið. Tíunda janúar 1944 komust þeir á Emmunni síðastir inn í vondu suðaustan veðri. Þeir sem á eftir voru, um 10 bátar. lögðust undir Eiðið. Þegar Hekla gaus 29. mars 1947, lentu þeir í öskufalli á heimstíminu eftir að þeir voru komnir austur fyrir Þrídranga. Varla sást fram fyrir stefni, enginn radar og enginn dýptarmælir voru um borð. Eyfi sendi tvo menn fram á til þess að grína í öskusortann. Ef það hefði ekki verið gert telur Doddi öruggt að þeir hefðu siglt lítinn bát niður. Þeir komu að honum rétt austur úr Faxasundi. Tveir menn voru um borð villtir í öskusortanum. Þeir voru teknir um borð í Emmuna og báturinn dreginn til hafnar. Emman var oftast nær gerð út á snurvoð á sumrin. Fyrsta sumar Dodda á þeim veiðiskap, 1943, þurfti Guðrún, kona Eyjólfs skipstjóra, að fara til Reykjavíkur. Meðan hún var í burtu, um tvær til þrjár vikur, tók skipstjórinn yngri son þeirra, Guðjón Ármann Eyjólfsson núverandi skólameistara Stýrimannaskólans í Reykjavík, þá átta ára, með sér á sjóinn. Það var gæslan meðan mamman var í burtu. Væntanlegur skólameistari var munstraður til þess að sja um að tína skötusel, sem slæddist með í voðina, í sjóinn. Sjómennskan hefur því byrjað með því að standa í brottkasti. Rétt er að taka fram í þessu sambandi að skötuselur var ekki hirtur fyrr en eftir 1960. Hann var talinn ómatur. Eitt sumarið, sem Emma var ekki gerð út, fór Doddi á síld á Fellinu með Sighvati Bjarnasyni skipstjóra. Þá var síldarleysissumar. Og annað á nýsköpunartogarann Bjarnarey til Guðvarðar Vilmundarsonar skipstjóra og alveg fram að næstu vetrarvertíð.
Árið 1950 var Emma seld. Eiríkur keypti Hrönn, 41 tonns bát frá Raufarhöfn. Björn var dáinn og átti Eiríkur útgerðina einn. Hrönn varð Emma VE 1. Doddi var þar fyrst með Eyjólfi og síðan Sigurgeiri Ólafssyni (Sigga Vídó) tengdasyni Eiríks. Þeir voru áfram á línu og netum á veturna og nú á reknetum síðsumars og á haustin.
Síðla árs 1952 sótti hann ásamt fleiri nýkeyptan bát frá Grenaa í Danmörku. Fékk hann nafnið Tjaldur. Í honum var Grenaa vél, 150 hestöfl. Það var Þinghólsútgerðin sem keypti þennan bát eftir að hún hafði misst Veigu í april 1952. Elías Gunnlaugsson frá Gjábakka var skipstjóri á Tjaldi. Var Doddi vélstjóri þar næstu árin. Hann fór vélstjóri til Jóns Guðmundssonar í Sjólyst á Lagarfoss, 27 tonna bát 1957. Þar var 120 hestafla Grenaa vél. Þeir voru á þessum hefðbundnu vertíðarveiðarfærum, línu, netum og humri á sumrin. Sigurður S. Elíasson frá Varmadal, núverandi hafnarvörður, tók við Lagarfossi í ársbyrjun 1959 og var Doddi hjá honum það árið. Siggi var að byrja skipstjórn þarna og allt gekk það ljómandi vel segir Doddi, nánast eins og alvanur skipstjóri og fiskaði vel á línu, net og í humartroll. Það fiskaðist alltaf vel á Lagarfoss bætir hann við. Útgerðin eins og best var á kosið hjá þeim feðgum Tómasi Guðjónssyni í Höfn og Martin syni hans (Malla í Höfn).
Þeir feðgar voru umboðsmenn Shell hér í Vestmannaeyjum og þar kom að Doddi fór í land í olíuafgreiðsluna hjá þeim og síðar, eftir slys, sem hann lenti í, á skrifstofuna. Lengst var hann undir stjórn Malla sem hann segir að hafi verið sérstakur öðlingur.
Kona Dodda var Laufey Eiríksdóttir frá Dvergasteini hér í bæ. Hún er látin fyrir nokkrum árum. Börnin eru 5, 3 strákar og 2 stelpur. Eiríkur, Þorsteinn, Kolbrún og Kristín eiga heimili sín hér en Gunnar býr í Reykjavík. Fyrsta árið leigðu þau á Fífilgötu 5 en keyptu þá Steindórshús, Vesturveg 4. Stækkuðu það mikið og endurbættu. Þar býr Doddi enn.
Á góðviðrisdögum situr hann oft úti á stigapalli. Þá stoppa margir og ræða við hann enda er maðurinn viðræðugóður, léttur, gamansamur og leggur mönnum og málefnum gott til. Þar er aldrei um neikvætt svartsýnisraus að ræða. Ágætar sögur eru til um æðruleysi hans og góðvild. Fyrir faum árum sátu kátir kappar við smágleðskap á veitingastaðnum Lanternu sem er þarna í nágrenninu. Þeir sáu Dodda á stólnum á stigapallinum og ákváðu að gera honum smágrikk. Þeir hringdu til hans og meðan hann fór inn að svara, tók einn, sem fylgdist með, stólinn og faldi hann bak við húsið. Þegar Doddi kom út aftur, auðvitað var enginn í símanum, sneri hann strax við og náði í annan stól eins og ekkert væri sjálfsagðara. Svona gekk þetta áfram þar til enginn stóll var eftir inni að því er sumir sögðu. Hann hafði engar áhyggjur af þessu og lét það ekki raska ró sinni.
Hann vill ekkert umstang í kringum sig. Fræg eru afmælin hans þegar hann varð sextíu - og sjötíu ára. Þegar hann varð sextugur fór hann með Herjólfi fram og til baka sama daginn. Steig ekki í land í Þorlákshöfn. Héðan í suðvestan stormi og brimi svo varla var fært í Þorlákshöfn og sama brælan til baka. Einungis hann og Óskar Matthíasson, útgerðarmaður og skipstjóri, voru í farþegarýminu á vesturleiðinni og hann einn til baka. Svipað var þegar hann varð sjötugur. Þá var suðaustan bræla á vesturleiðinni og ekki stigið í land í Þorlákshöfn. Töluvert hafði bætt í vind og sjó til baka svo sú sigling gekk hægar. Sárafáir farþegar voru með í þetta skipti eins og það fyrra.
Það má segja að þetta hafi verið sérstakir afmælisdagar en svona vildi okkar maður hafa það.
Það er vissa mín að allir, sem til þekkja, telja Dodda frábæran dreng. Vélstjóri reyndist hann góður og í olíunni við afgreiðslu - og skrifstofustörfin lipur og viðmótsþýður. Það sýnir sig við stigapallinn á Steindórshúsi, þangað dragast margir að í spjall á góðviðrisdögum. Það leiðist engum sem þar kemur. Dægurmálin eru þar rædd á léttum og liprum nótum í anda húsráðanda sem unir sér þá vel ef að líkum lætur. Það lætur nærri að þetta sé fastur punktur í miðbænum og fyllir hann talsverðu lífi.

Friðrik Ásmundsson

Á kolmunna. Ljósm.: Sigurg. Sævaldsson

• Efnisyfirlit: Sjómannadagsblað Vestmannaeyja