„Oddsstaðir“: Munur á milli breytinga

Úr Heimaslóð, Sögusetri Vestmannaeyja
Fara í flakk Fara í leit
(Oddsstaðir færð á Oddsstaðir við Ásaveg)
 
Ekkert breytingarágrip
 
(30 millibreytingar ekki sýndar frá 8 notendum)
Lína 1: Lína 1:
#redirect [[Oddsstaðir við Ásaveg]]
''Einnig er til hús við Ásaveg sem heitir Oddsstaðir. Sjá [[Oddsstaðir við Ásaveg]]
----
[[Mynd:oddstaðir.jpg|thumb|250px|Vestri-Oddsstaðir]]
[[Mynd:Oddstadir 001.jpg|thumb|250px|]]
Við '''Oddsstaði''' var tvíbýli, með tvær jarðir. Í Jarðabók Árna Magnússonar er sagt að hún sé fjögur kýrfóður. Upphaflegt heiti bæjarins var ''Oddastaðir'', en um 1600 víkur það fyrir núverandi heiti.


== Fylgilönd og eignir ==
Oddsstaðir töldust til [[Elliðaey]]jajarða og fylgdi þeim jörðum 30 sauða beit
þar í ey, ásamt hinum ýmsu nytjum sem fyrir finnast í eynni. Til Oddsstaða heyrðu tveir hjallar í [[Skipasandur|Skipasandi]] og [[fiskigarðar]] hjá [[Presthús|Presthúsagörðum]].<br>
Búskapur lagðist niður stuttu eftir 1950. Vanalega voru tvær til fjórar kýr á jörðinni. Garðræktin hélt ennþá sínum gangi og var ávallt mikil.
[[Mynd:1943.1.jpg|thumb|left|200px|Sunnudagsganga við Helgafell árið 1943. Skýring við mynd til vinstri.<br>
Talið frá vinstri í fremri röð: Hjónin [[Jórunn Guðjónsdóttir (Presthúsum)|Jórunn Guðjónsdóttir]] frá [[Norðurbær|Norðurbæ]], síðar í [[Presthús|Presthúsum]] og [[Guðmundur Guðjónsson (Presthúsum)|Guðmundur Guðjónsson]]  frá [[Oddsstaðir|Oddsstöðum]] með dætur sínar [[Guðrún Guðmundsdóttir (presthúsum)|Guðrúnu]] og [[Halla Guðmundsdóttir (Presthúsum)|Höllu]], hjónin [[Anna Pálína Sigurðardóttir (Oddsstöðum)|Anna Pálína Sigurðardóttir]] frá [[Háigarður|Háagarði]] og [[Guðlaugur Guðjónsson (Oddsstöðum)|Guðlaugur Guðjónsson]] frá [[Oddstaðir|Oddsstöðum]], þá búandi á [[Oddsstaðir eystri|Eystri Oddsstöðum]], með soninn [[Guðjón Guðlaugsson (Oddsstöðum)|Guðjón]]. Aftan við eru: [[Sigurjón Einarsson (Oddsstöðum)|Sigurjón Einarsson]], [[Oddsstaðir eystri|Eystri Oddsstöðum]], [[Bjarni Herjólfsson]], [[Einland|Einlandi]] og [[Kristín Sigríður Þorsteinsdóttir]], [[Háigarður|Háagarði]]. ]]<br>
[[Mynd:Oddstadir eystri 1973.JPG|thumb|250px|Oddsstaðir eystri 25. janúar 1973]]
[[Mynd:129430353.jpg|thumb|rigth|Oddstaðir]]
=== Örnefni ===
Norðaustur í Oddsstaðatúni var strýtulaga grashóll, sem kallaðist '''Strýtuhóll''' eða '''Útburðarhóll'''. Margir héldu að nafnið Útburðarhóll sé dreginn af því að þar væri grafinn útburður og að sögðust menn heyra þar útburðavæl, en Guðjón Jónsson bóndi á Oddsstöðum sagði að nafnið væri dregið af því að þangað hafi aska verið borin frá Presthúsum. Suður af Vestri-Oddsstöðum var grashóll sem bar nafnið '''Stórihóll''', en þar átti huldufólk að búa og vildi Guðjón bóndi að hann yrði algjörlega látinn í friði. Fyrir sunnan Stórahól er '''Stóralág''', lítil flöt sem er talið hafa verið gamalt garðstæði eða akurgerði og voru börn þar oft að leik. Austan við Stórulág og Stórahól var '''Litlihóll''' en síðar var þar reistur útbúinn kartöflukofi. Þegar hann var fjarlægður kom í ljós að hann reyndist vera öskuhaugur. Í norðausturhorni túnsins, norðan við Eystri-Oddsstaði, var slægjublettur sem kallaðist '''Rófa'''.
== Lífið á Oddsstöðum ==
Á Oddsstöðum var ávallt líf og fjör, enda var það fjölmennt heimili. Á veturna var fólk inni og spilaði, en á sumrin og haustin var gjarnan farið í útileiki og var fullorðna fólkið ekki síðra við að taka þátt. Heimilisfólkið var einnig miklir og góðir söngmenn og var það oft að fólkið tók lagið í vinafagnaði uppi á bæjum.
[[Mynd:1945.4.jpg|thumb|left|250px|Tobbatún]]
=== Ábúendur ===
* [[Jón Þorgeirsson (Oddsstöðum)|Jón Þorgeirsson]]
* [[Guðjón Jónsson (Oddsstöðum)|Guðjón Jónsson]]
* [[Örn Friðgeirsson]] og fjölskylda fluttu í húsið 1969, keyptu húsið af Guðrúnu ekkju Guðjóns á Oddstöðum og syni hennar.
== Guðjón á Oddsstöðum ==
Guðjón Jónsson var síðasti ábúandi á jörðinni. Hann var tvíkvæntur, fyrri kona hans var [[Martea Guðlaug Pétursdóttir (Oddsstöðum)|Guðlaug Pétursdóttir]] en seinni kona hans var [[Guðrún Grímsdóttir (Oddsstöðum)|Guðrún Grímsdóttir]]. Frá þeim er mikill ættbogi, Oddsstaðaættin, og fjölmargir af þeirri ætt í Eyjum sem og á fastalandinu. Auk bústarfa stundaði Guðjón á Oddsstöðum sjó, var formaður en kunnastur er hann líklega fyrir smíðar sínar, aðallega líkkistusmíðar, en hann smíðaði um árabil líkkistur fyrir flesta þá sem létust í Eyjum. Hann var einnig orðheppinn og kunnur fyrir skjót og eftirminnileg tilsvör og margar sögur tilgreindar af slíku:
* ''[[Páll V. G. Kolka|Páll Kolka]] var lengi héraðslæknir í Eyjum en flutti héðan. Einhverju sinni eftir það kom hann í heimsókn til Eyja og hitti þá m.a. Guðjón á Oddsstöðum. Spurði Kolka hann hvernig atvinnan, þ.e. líkkistusmíðin, gengi. Og þá svaraði Guðjón: „Ég skal segja þér, Kolka minn, að þetta var aldeilis prýðilegt meðan þú varst hér en hreint ekkert síðan.“''
*''Einhverju sinni var Guðjón spurður hvort mannslát hefðu verið tíð í Eyjum að undanförnu. Hann svaraði á þessa leið: „Það dó hér einn ágætismaður og tvær óláns kellíngar.“ Kunnugir sögðu að Guðjón hefði verið fenginn til að smíða utan um manninn en kisturnar fyrir kerlingarnar hefðu verið pantaðar úr Reykjavík.''
== Myndasafn ==
<gallery>
Mynd:Kirkjubær13.jpg
Mynd:Kirkjubær12.jpg
Mynd:Kirkjubær.JPG
Mynd:Kirkjubæir.jpg
</gallery>
{{Heimildir|
* [[Guðjón Ármann Eyjólfsson]]. ''Vestmannaeyjar - byggð og eldgos''. Reykjavík: Ísafoldaprentsmiðja, 1973.
* [[Sigurgeir Jónsson]], ''Nýjar sögur og sagnir úr Vestmannaeyjum''. Handrit.
}}
[[Flokkur:Hús sem fóru undir hraun]]
[[Flokkur:Oddsstaðir]]
{{Byggðin undir hrauninu}}

Núverandi breyting frá og með 21. september 2015 kl. 10:34

Einnig er til hús við Ásaveg sem heitir Oddsstaðir. Sjá Oddsstaðir við Ásaveg


Vestri-Oddsstaðir

Við Oddsstaði var tvíbýli, með tvær jarðir. Í Jarðabók Árna Magnússonar er sagt að hún sé fjögur kýrfóður. Upphaflegt heiti bæjarins var Oddastaðir, en um 1600 víkur það fyrir núverandi heiti.

Fylgilönd og eignir

Oddsstaðir töldust til Elliðaeyjajarða og fylgdi þeim jörðum 30 sauða beit þar í ey, ásamt hinum ýmsu nytjum sem fyrir finnast í eynni. Til Oddsstaða heyrðu tveir hjallar í Skipasandi og fiskigarðar hjá Presthúsagörðum.
Búskapur lagðist niður stuttu eftir 1950. Vanalega voru tvær til fjórar kýr á jörðinni. Garðræktin hélt ennþá sínum gangi og var ávallt mikil.

Sunnudagsganga við Helgafell árið 1943. Skýring við mynd til vinstri.
Talið frá vinstri í fremri röð: Hjónin Jórunn Guðjónsdóttir frá Norðurbæ, síðar í Presthúsum og Guðmundur Guðjónsson frá Oddsstöðum með dætur sínar Guðrúnu og Höllu, hjónin Anna Pálína Sigurðardóttir frá Háagarði og Guðlaugur Guðjónsson frá Oddsstöðum, þá búandi á Eystri Oddsstöðum, með soninn Guðjón. Aftan við eru: Sigurjón Einarsson, Eystri Oddsstöðum, Bjarni Herjólfsson, Einlandi og Kristín Sigríður Þorsteinsdóttir, Háagarði.


Oddsstaðir eystri 25. janúar 1973
Oddstaðir

Örnefni

Norðaustur í Oddsstaðatúni var strýtulaga grashóll, sem kallaðist Strýtuhóll eða Útburðarhóll. Margir héldu að nafnið Útburðarhóll sé dreginn af því að þar væri grafinn útburður og að sögðust menn heyra þar útburðavæl, en Guðjón Jónsson bóndi á Oddsstöðum sagði að nafnið væri dregið af því að þangað hafi aska verið borin frá Presthúsum. Suður af Vestri-Oddsstöðum var grashóll sem bar nafnið Stórihóll, en þar átti huldufólk að búa og vildi Guðjón bóndi að hann yrði algjörlega látinn í friði. Fyrir sunnan Stórahól er Stóralág, lítil flöt sem er talið hafa verið gamalt garðstæði eða akurgerði og voru börn þar oft að leik. Austan við Stórulág og Stórahól var Litlihóll en síðar var þar reistur útbúinn kartöflukofi. Þegar hann var fjarlægður kom í ljós að hann reyndist vera öskuhaugur. Í norðausturhorni túnsins, norðan við Eystri-Oddsstaði, var slægjublettur sem kallaðist Rófa.

Lífið á Oddsstöðum

Á Oddsstöðum var ávallt líf og fjör, enda var það fjölmennt heimili. Á veturna var fólk inni og spilaði, en á sumrin og haustin var gjarnan farið í útileiki og var fullorðna fólkið ekki síðra við að taka þátt. Heimilisfólkið var einnig miklir og góðir söngmenn og var það oft að fólkið tók lagið í vinafagnaði uppi á bæjum.

Tobbatún

Ábúendur

Guðjón á Oddsstöðum

Guðjón Jónsson var síðasti ábúandi á jörðinni. Hann var tvíkvæntur, fyrri kona hans var Guðlaug Pétursdóttir en seinni kona hans var Guðrún Grímsdóttir. Frá þeim er mikill ættbogi, Oddsstaðaættin, og fjölmargir af þeirri ætt í Eyjum sem og á fastalandinu. Auk bústarfa stundaði Guðjón á Oddsstöðum sjó, var formaður en kunnastur er hann líklega fyrir smíðar sínar, aðallega líkkistusmíðar, en hann smíðaði um árabil líkkistur fyrir flesta þá sem létust í Eyjum. Hann var einnig orðheppinn og kunnur fyrir skjót og eftirminnileg tilsvör og margar sögur tilgreindar af slíku:

  • Páll Kolka var lengi héraðslæknir í Eyjum en flutti héðan. Einhverju sinni eftir það kom hann í heimsókn til Eyja og hitti þá m.a. Guðjón á Oddsstöðum. Spurði Kolka hann hvernig atvinnan, þ.e. líkkistusmíðin, gengi. Og þá svaraði Guðjón: „Ég skal segja þér, Kolka minn, að þetta var aldeilis prýðilegt meðan þú varst hér en hreint ekkert síðan.“
  • Einhverju sinni var Guðjón spurður hvort mannslát hefðu verið tíð í Eyjum að undanförnu. Hann svaraði á þessa leið: „Það dó hér einn ágætismaður og tvær óláns kellíngar.“ Kunnugir sögðu að Guðjón hefði verið fenginn til að smíða utan um manninn en kisturnar fyrir kerlingarnar hefðu verið pantaðar úr Reykjavík.

Myndasafn


Heimildir