Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2006/Hagtölur mannlífsins
Merkilegt. Nú um þessar mundir eru átta ár liðin frá því ég flutti frá Vestmannaeyjum.
Og það er hálf kindarlegt að segja eins og er að þegar ég hugsa til baka finnst mér stutt síðan ég flutti til Reykjavíkur en langt síðan ég var í Eyjum. Ég hef verið að hugleiða þessa mótsögn með sjálfum mér og komist að þeirri niðurstöðu að í mannlífi Eyjanna naut ég lífsgæða sem ekki er hægt annað en að sakna sárlega. Og enda þótt mér leiðist öll landsbyggðarrómantík, því að vitaskuld hefur hvert byggðalag sína kosti og galla, þá verður mér æ betur ljóst með tímanum að ákveðnir þættir í samfélagi og náttúru Vestmannaeyja sitja eftir í sál minni og kvarta sáran. Ekki skal ég lasta Lauganestangann í Reykjavík, þangað ek ég iðulega til að anda að mér sjávarlofti og horfa til hafs. En þegar maður hefur haft beinan aðgang að Ofanleitishamrinum og getað lagt bílnum sínum við Brimurðina í góðri suðaustan átt, eða ekið upp á Stórhöfða á björtu sumarkvöldi, þá segir Lauganestanginn manni engar sérstakar fréttir. Það er bara satt. Tvisvar komst ég sólarhring í Ystaklett að veiða lunda með góðum mönnum, einu sinni í Bjarnarey um nætursakir, öðru sinni dagsferð út í Elliðaey og einum dagstúr náði ég á báti austur fyrir Eyjar á ládauðum sjó. Trolli var kastað og gert að afla á dekkinu í frábærum félagsskap. Og það er svo merkilegt að þessi allt of fáu skipti sem ég gaf mér tíma frá störfum til að njóta náttúru Eyjanna, búa í vitund minni eins og sérstakur fjársjóður og hverfa þaðan aldrei.
Þó er annað sem stendur ofar í huga mínum og skiptir mig meira máli sem lífsreynsla, svo mögnuð sem náttúra Eyjanna þó er. Það er reynslan af því að hafa lifað í byggðarlagi þar sem manneskjur raunverulega deila kjörum í gleði og sorg, velgengni og mótlæti. Ég held að það sé ein mesta meinsemd vestræns samfélags að við höfum einhvers staðar fengið þá flugu í höfuðið að hver sé sjálfum sér næstur. Einhvers staðar höfum við gripið þá grillu að manneskjur séu undir niðri einungis uppteknar af eigin hagsmunum og leiti ekki samvinnu eða samfélags við aðra nema til að tryggja eiginn hag. Mannlíf Eyjanna er mér lifandi sönnun þess að svo er ekki. Það eru lífsgæði að eiga nágranna sem maður hefur lengi reynt að góðu. Hvernig á að verðleggja slíkt? Að eiga sér samferðamenn sem maður heilsar bara lauslega í daglegu lífi og spjallar við, þegar þannig stendur á, en veit undir niðri að þar eru á ferð manneskjur sem reynast munu manni sannir samherjar ef á móti blæs. Treystir sér einhver til að reikna slík verðmæti inn í hagtölur mánaðarins? Og að sjá börnin sín vaxa upp vitandi að þau mega treysta fullorðnu fólki, hvers virði er það? Í veröld þar sem einsemdin og firringin ríður húsum og höllum er það sérstakt hlutverk samfélags Eyjanna að varðveita félagsauð sinn og selja hann ekki frá sér gegn neinu gjaldi.
Hvernig sem tekist er á í pólitík, viðskiptum eða á öðrum sviðum mannlífsins hafa Eyjamenn jafnan gætt þess að rjúfa ekki þann djúpa trúnað sem er undirstaða hins góða lífs. Líkt og áhöfn á einum báti gerir sér grein fyrir því að þeir sem eru samskipa bera virðingu hver fyrir öðrum og geta enda hvenær sem er þurft að treysta hinum fyrir lífi sínu og limum, hafa Vestmanneyingar ætíð vitað að gagnkvæm virðing og samstaða er kjölfesta samfélagsins. Því lútum við öll Guði okkar á sjómannadegi þakklátum huga fyrir varðveislu og gæftir liðins árs um leið og við gleðjumst og horfum vonbjörtum augum fram á veginn.
Góður Guð blessi mannlíf og náttúru Eyjanna um ókomna tíð.
Bjarni Karlsson