Úr fórum Árna Árnasonar. Verk Árna og annarra/Kveðskapur úr Álsey

Úr fórum Árna Árnasonar

Kveðskapur úr Álsey

Formálar úr „Eyjar og úteyjalíf – Úrval verka Árna Árnasonar símritara frá Grund. Sögufélag Vestmannaeyja í samstarfi við Safnahús Vestmannaeyja 2012.“

Talsvert hefur varðveist af kveðskap um Álsey og Álseyinga. Munar þar hvað mestu, að Árni Árnason var „Álseyingur“, og því fjalla flest af úteyjaljóðum hans um þá eyju og þá, er þar dvöldu. En Óskar Kárason var einnig drjúgur í kveðskap um Álsey, og auðvitað skráði Árni allan þann kveðskap og geymdi í safni sínu.

Álseyjarljóð 1951

Lag: Ennþá er fagurt til fjalla

eftir Oddgeir Kristjánsson.

Í vestrinu, hátt móti hæðum,

heillar mig draumfögur sýn:

Álsey í sefgrænum slæðum

og sindrandi kvöldroða lín.

Og draumsýnin fagra mig dregur

sem drjúpandi ungmeyjartár.

Þar hefir og verið minn vegur

og velferð um daga og ár.

Ég hleyp þar um bríkur og bekki,

bringi og rótfúnar tær,

flughratt um fláka og kekki,

flesin og brekkurnar tvær.

Hér finn ég þann unað og yndi,

og allt það, er veitir mér þor,

fegurð og lífið í lyndi

leikandi um sólbjartast vor.

Árni Árnason

Oft hefir þetta verið sungið við raust, bæði úti í eynni og svo á afmælishófum bjargveiðimannafélagsins, síðan það var stofnað 1952. Að sjálfsögðu hafa á hverju sumri verið ein eða tvær harmonikur í Álsey, og þeir spilað á þær, Árni Árnason og Hjálmar Jónsson, ekki síst, þegar skemmtiferðafólk hefir komið út í ey, sem ekki er nein nýlunda þar, því segja má, að hver stórhópurinn komi eftir annan sér til skemmtunar og upplyftingar og þá ekki síður kvenfólk en karlmenn. Þá er gjarna slegið upp balli í fjárréttinni, þar eð ekki er um annað danspláss að ræða, og dansað af hjartans lyst og sungið við raust.

Daglegt líf í Álsey.

(Gamanbragur)

Lag: Siggi var úti etc...

Í Álseyjarkofanum gott er að kúra,

kannske með örlítinn dreitil með sér,

grípa í háfinn og tifa smá túra,

en tylla sér hvergi, sem veiðilegt er.

Ó, þú Hjáli, sem aldrei ert þunnur,

alltaf þambar sem hriplekur brunnur.

Við höfum Suðurhafslandsölið súra,

og sjúkrahúsmeyjarnar upphefjast hér.

Í Álsey má enginn vera að veiða,

menn eru að leikjum og tala oft heim.

Tveir þurfa að malla og matinn tilreiða,

en meyjarnar ögrandi brosa við þeim.

Komdu hér, Jói, og kysstu hana Fríðu,

kenndu stelpunni Álseyjar-blíðu.

Maggi er svo daufur og dæmalaus bleyða

við dömur, sem kunna að bjóða upp á geim.

Hann Geiri með píunni svefnhúsið sópar,

syngjandi pússar hvern ketil og pott.

En Jónas við „Brandara“ talar og hrópar:

„Mikið helvítis ósköp er kofinn nú flott“.

Hér er fjölmennt af fjörugum meyjum,

færeyískum og hópur úr Eyjum.

Nú væru strákarnir skussar og glópar,

ef sýndu ei telpunum atlæti gott.

Í nóngilið hurfu þau Hallberg og Palda,

en Hjáli úr kojunni saknaði fljótt

forláta teppis, svo ég er að halda,

að eitthvað sé Hallberg í Gerði ei rótt.

Mummi er suður í Siggaflesi

skemmtir þar hrundinni úr Vallanesi.

Laugi vill ólmur og uppvægur tjalda

með Esther, því nú skal í Geirfugl í nótt.

Þeir Jói og Helgi á Gathelli ganga,

glaðir með sprundin af klæðunum flett.

Árni er léttur og farið að langa

lipurt að tjútta einn nýmóðins sprett.

Hvar er gullfagra snótin hún Gígí?

Fór hún með Geira?... Æ, komdu hér, Bíbí.

Hann Gauja við neyðum við nikkuna að hanga

og neitum að dansa í kindanna rétt.

Já, svona er lifað og leikið hjá okkur,

lífsgleði mikil og bræðralag kátt.

Fuglinn er horfinn, það fæst ekki nokkur,

þótt förum til veiða í landnyrðingsátt.

Halló, Brandur… Ég hætti að mala.

Hjáli er kominn og vill fá að tala.

Hann brölt’i upp í stólinn, sá bölvaði rokkur

og búinn að messa á færeyskan hátt.”

Á.Á

Veiðimannavísur úr Álsey

Þessi ljóð eru nær ábyggilega eftir Óskar Kárason, a.m.k. er eitt blaðið í handritasafninu merkt honum, og kveðskapurinn sver sig mjög í hans ætt. Ekki er þess getið frá hvaða ári þetta er.

Forspjall:

Álsey glæst í öldur rennd

yndisþokkann styður.

Hefur bæði „Haus“ og „Lend“

hrygginn fastan viður.

Glitar röðull eyju-Áls

öllum litum sínum.

Hnitar lundinn flugið frjáls

fyrir vinum sínum.

Mínum vitum fyrir frjáls,

flugið lundinn hnitar.

Sínum litum öllum Áls-

eyju röðull glitrar.

(Vísur nr. 2 og 3 eru sléttubönd, þ.e. hægt að lesa bæði aftur á bak og áfram).

Veiðimannatal.

Þó nú aldrei eygist sól

Álseyjar á grundum,

virðar hennar vot við skjól

vaskir bana lundum.

Þar á margur veiðivon

verjinn háf- í lunda.

Þar er Jónas Sigurðsson

sjóli talinn þunda.

Útvarp stundar einnig sá,

oft í tali glaður.

Flesið Sigga ferðast á

fimur veiðimaður.

Grundar Árni greinast má,

greindur máls á letur.

Vísnasmiður, vaskur sá,

veiðir flestum betur.

Siðinn ungur lærði sá

lipur háf með skunda.

Lengi hefur Álsey á

erjað staði lunda.

Hjálmar Dala, letra ljóð

lista köttinn fjalla.

Háfnum veifar, grip með góð,

garpur á veiði alla.

Sannleik mælir sagna skýr

seggur valinn eyjar.

Glaðlyndur og halur hýr

hatar vín og meyjar!

Prúður Jóhann Gísla grér

greinist fjöll við traustur.

Sá um eyna fimur fer

fugls við drápið hraustur.

Hólum-Eyjar hann er frá

held ég megi sanna.

Drengur fjalla djarfur sá,

dáir veig og svanna.

Jónasar ég segi svein

Sigurgeirs með heiti(r).

Handbrögð notar hvergi sein

háf þá lunda beitir.

Garpur veiði greinast má

glæst við fjöllin alinn.

Hylli svanna hefir sá

heiðurs drengur talinn.

Hef ég talið hölda þá,

hafs, sem eyna prýða.

Víki rostinn virðum frá

vermi þá sólin blíða.

Lokavísur við veiðimannatal í Álsey

Tvö ég sumur Álsey á,

arkaði til lunda.

Gaman var með görpum þá

ginið við að dunda.

Kvöldsett þar er kletts við ból,

kann ég óð um banga.

Þaðan aldrei signuð sól

sést til hvílu ganga.

Þeir, sem Álsey geta gist

glöðum meður þundum,

hennar munu helga list

heiðra öllum stundum.

Hálft er aldar tímatal

tvö plús þrjú með ára.

Enda spjallið óðar skal

Óskar sonur Kára.

(Óskar Kárason)

Í Álsey

Í þessum þætti Álseyjarljóða bregður Óskar Kárason á leik með hin ýmsu rímform. Í raun er alltaf um sömu vísuna að ræða, sömu orðin, en forminu breytt, enda var Óskar Kárason snillingur á því sviði ljóðagerðar.

Sléttubönd,		Glitar röðull eyju-Áls
síðhend og		öllum litum sínum.
frambrugðin.		Hnitar lundinn flugið frjáls
		fyrir vitum mínum.
Sléttubönd		Mínum vitum fyrir frjáls
frumhend og		flugið lundinn hnitar.
afturbrugðin.		Sínum litum öllum Áls-
		eyju röðull glitar.
Sléttubönd,		Glitar röðull eyju-Áls
síðhend, frum-		öllum sínum litum.
síð stímuð.		Hnitar lundinn flugið frjáls
		fyrir mínum vitum
Sléttubönd,		Vitum mínum fyrir frjáls
frumhend, fram-		flugið lundinn hnitar.
síð stímuð.		Litum sínum öllum Áls-
		eyju röðull glitar.
Sléttubönd		Glitar litum eyju-Áls
frumframhend.		öllum röðull sínum.
		Hnitar vitum flugið frjáls
		fyrir lundinn mínum.
Sléttubönd		Mínum lundinn fyrir frjáls
síðbakhend.		flugið vitum hnitar.
		Sínum röðull öllum Áls-
		eyju litum glitar.
Víxlhend,		Röðull glitar eyju-Áls
framaftur		öllum sínum litum.
brugðin.		Lundinn hnitar flugið frjáls
		fyrir mínum vitum.
Hringhenda.		Röðull glitar eyju-Áls
		öllum litum sínum.
		Lundinn hnitar flugið frjáls
		fyrir vitum mínum.
Víxlhend,		Röðull sínum eyju-Áls
síðbakhend		öllum glitar litum,
		lundinn mínum flugið frjáls
		fyrir hnitar vitum.

Úr fórum Árna Árnasonar, efnisyfirlit