Kirkjumál

Kristnisaga Vestmannaeyja er mjög samtvinnuð kristnisögu Íslands. Margar sagnir eru af írskum munkum sem voru hér fyrir landnám Vestmannaeyja. Örnefni í Heimakletti og fleiri stöðum á eyjunni benda til veru þeirra. Kristnir menn komu næst árið 1000 þegar Noregskonungur sendi Gissur hinn hvíta og Hjalta Skeggjason til að kristna Íslendinga. Komu þeir fyrst að landi í Vestmannaeyjum og byggðu kirkju. Kirkja þessi hét Klemensarkirkja.

Allt um Stafkirkjuna og sögu hennar:

• Stafkirkjan

Kristnitaka - Siðabóta

Eftir heimsókn Gissurar og Hjalta árið 1000 hafa Eyjamenn örugglega orðið forvitnir um hinn nýja sið og það voru jafnvel kristnir íbúar hér. Nokkru eftir að félagarnir komu í land og byggðu kirkju hafa komið fréttir til Eyja um kristnitöku Íslendinga.

Á tólftu og þrettándu öld voru byggðar tvær kirkjur, við Kirkjubæ og Ofanleiti. Við Kirkjubæ var Péturskirkjan reist og að Ofanleiti var Nikulásarkirkjan reist. Eftir það voru tvær kirkjusóknir í Vestmannaeyjum með sinnhvorn prestinn.

Klaustur

Hugmyndir voru um miðja 12. öldina að setja á stokk klaustur á Heimaey. Á fimmta áratug aldarinnar átti að byggja nýtt klaustur og hafði því verið úthlutað til Vestmannaeyja. En einungis örfáum mánuðum áður en átti að setja klaustrið á stofn gerðist voveiflegur atburður. Biskup og 80 manns, þar á meðal fjölmargir klerkar, brunnu inni í Hítardal. Eftir þetta var fáliðað í kirkjuveldinu og enginn fékkst til þess að gerast munkur og sjá um klaustur í Vestmannaeyjum. Vegna mannskorts og byggingar á dómkirkju Skálholts var þá stofnað klaustur austur á Kirkjubæ á Síðu, staður sem síðar nefndist Kirkjubæjarklaustur.

Mjög leiðinlegt er að nánast engar leifar eru eftir af þessum fyrstu kirkjum. Báðar kirkjurnar voru brenndar í Tyrkjaráninu eftir mikla grotnun. Kirkjugarðurinn að Kirkjubæ er kominn undir hraun og kirkjugarði Ofanleitiskirkju var fórnað fyrir vesturhluta flugbrautarinnar. Prestbærinn að Ofanleiti var rifinn fyrir ekki svo mörgum árum. Því eru ekki mikið eftir af menningarlegum verðmætum þessa tíma.

Siðbót fram á 20. öld

Árið 1551 var á Íslandi endanlega samþykkt að taka upp kenningar Marteins Lúther í stað kaþólsku trúnnar. Áður kom til mikilla átaka milli kaþólikka og mótmælenda.

Fyrsta Landakirkjan var byggð árið 1573. Þjónaði sú kirkja báðum sóknum. Gömlu kirkjuhúsin að Kirkjubæ og Ofanleit voru þá gerð að bænahúsum. Kirkjan var byggð þar sem sálnahlið kirkjugarðsins er nú. Kirkjan stóð þar til hún var brennd til kaldra kola í Tyrkjaráninu.

Sú kirkja sem stendur í dag á uppruna sinn að rekja til 1780. Þá lauk byggingu fyrstu steinkirkjunnar í Eyjum. Tími var kominn til þar sem að fyrri kirkjur höfðu engan veginn verið byggðar til að þola aðstæður. Kirkjan hefur tekið miklum breytingum í gegnum tíðina, fengið forkirkju og turn. Kirkjan er þriðja elsta kirkjan á Íslandi og jafnframt fyrsta kirkjan sem er byggð utan kirkjugarðs.

Á 19. öld komu trúboðar frá Vesturheimi. Þetta voru Mormónar og boðuðu þeir mormónatrú. Stór hópur fólks tók trú og fluttust búferlum í kjölfarið til fyrirheitna landsins, Bandaríkjanna í Vesturheimi.

20. öldin fram á okkar tíma

Trúboðarnir Eric og Signe Aasbö komu til Vestmannaeyja í ágúst 1921. Hófu þau trúboð og stór hópur fólks, þá sérstaklega sjómannskonur, tóku trú á boðskapinn sem þau boðuðu. Boðskapurinn var fagnaðarerindi Jesú Krists. Hvítasunnukirkjan var mynduð úr þessum hóp og fleirum árið 1926 eftir vígslu Betel-hússins.

Aðventistasöfnuðurinn

Tenglar:

• Kirkjubyggingar

Heimildir:

• Daníel Jónasson. Hvítasunnustarfið í Vestmannaeyjum. Reykjavík.
• Björn Sigfússon. Vestmannaeyjaklaustur. Blik. 1955, 16. árg.