Blik 1954/Þáttur nemenda

Efnisyfirlit 1954

Minnisstæður dagur.

Í sumar var ég í sveit. Hreppurinn, sem ég var í, efndi til nautgripasýningar. og áttu allir bændur að koma með sína beztu gripi. Bóndinn, sem ég var hjá, átti 25 kýr og eitt naut og átti að fara með allt þetta, að undan skildum tveim kúm, sem voru orðnar hrumar af elli.
Við krakkarnir áttum að fá að fara með, og vorum við nú heldur en ekki orðin óþreyjufull. Bóndinn á næsta bæ ætlaði að reka sínar kýr með okkar.
Nú var haldið af stað. Fyrstar fóru kýrnar um 40 að tölu. Á eftir þeim fórum við krakkarnir 5, öll ríðandi á gæðingum. Þar næst komu svo aumingja bændurnir tveir með nautið í böndum. Það hamaðist og hljóp og hljóp og hamaðist, svo að kallagreyin urðu að hafa sig alla við, til þess að það sliti sig ekki af þeim. Það var svo kátlegt að sjá þá þarna með tuddann, að við gátum ekki annað en brosað að þeim, en síðast vorum við öll farin að skellihlæja, og mér virtust hestarnir gera það líka, en kýrnar virtust sármóðgaðar yfir þessu öllu saman.
Loksins vorum við komin á áfangastaðinn. Þar hittust menn, hestar og kýr, og urðu víða fagnaðarfundir, svo að ég tali nú ekki um hundana. Nú voru kýrnar teknar og mýldar og bundnar við staura. Síðan var ein og ein tekin og leyst um leið og hún var skoðuð. Þær voru margar glæsilegar, blessaðar, enda duldist fegurð þeirra ekki nautunum, og eitt þeirra varð svo ástfangið, að það gleymdi öllu öðru, tók undir sig stökk, þegar átti að fara að skoða það, og hljóp í burtu á eftir ungfrúnni. Spengilegur kúreki snaraðist á bak og elti elskhugann. Nautið hljóp og hesturinn hljóp um hæðir og hóla, lautir og lægðir, en alltaf hafði boli betur, enda kom það síðar upp úr kafinu, að hesturinn var enginn annar en vagnhesturinn á Laugum, en loksins fór gamli Jarpur að draga á, og loks náði kúrekinn í nautið og kom með það sigri hrósandi eins og nautabani frá Spáni.
Nú var hraðað skoðuninni á bola, og hann síðan settur í girðingu, svo að hann gæti ekki framið fleiri ódæðisverk.
Bar svo ekkert til tíðinda, það sem eftir var dagsins. Kýrnar voru dæmdar prýðilegar og sveitinni til sóma. Héldu nú allir heim á leið, hver með sína hjörð.
Við settum kýrnar á beit í hagann okkar, því að þetta var um hásumar og kýrnar liggja alltaf úti yfir nóttina. Við þurftum ekki að hafa fyrir því að mjólka þær, því að þær voru lausmjólka og mjólkuðu sig niður að meira eða minna leyti á leiðinni.
Við flýttum okkur inn í bæinn, borðuðum og þvoðum okkur, og sögðum síðan tíðindin með kaffibollana á lofti. Fór svo hver að hátta glaður og hress í bragði.

Hrönn Hannesdóttir, II. b. C

Útgerð fyrir 50 árum.

Fyrir hálfri öld var hér enginn vélbátur. Vertíðarskipin voru þá áraskip með 8 til 16 manna áhöfn. Skipin munu þá hafa verið nær þrjátíu. Veiðarfærin voru lína og handfæri. Þegar farið var í róður, kallaði formaðurinn hásetana og mættu þeir með sjóklæði og veiðarfæri til skips. Skipinu var hrundið fram í flæðarmál og farviðurinn borinn á. Að því búnu var ýtt á flot og setzt undir árar. Var róið spölkorn frá landi. Lét þá formaður háseta sína létta róðrinum og bað þá að lesa sjóferðabænina. Þegar búið var að lesa bænina, var róðurinn hafinn af miklu kappi, því að allir vildu vera fyrstir á miðin. Var þetta oft langur og erfiður róður. Er komið var á miðin, var byrjað að leggja línuna og varð að rekja hana upp úr bjóðunum. Gæta varð þess, að ekki færi í flækju. Þurfti röskan og handlaginn mann til þess að leggja línuna. Varð sá, er það gerði, að vera berhentur, því að ekki gat hann haft vettlinga við það verk. Og oft varð að vinna verkið í frosti og misjöfnu veðri við litla birtu frá kertalukt. Þegar búið var að leggja línuna, var legið yfir og fengu menn þá tíma til að borða sjóbitann, sem oftast var fáeinar brauðsneiðar. Þegar farið var að draga línuna, skiptust menn um að draga og var fiskurinn látinn í rúmin eftir því, sem þurfa þótti. Eftir að búið var að draga línuna, var haldið heim og þótti gott, ef hægt var að sigla skipunum. Þegar komið var að landi, var aflanum venjulega kastað upp á svonefnda Stokkhellu. Skipti formaður þá aflanum í hluti. Komu þá þeir, sem hlutina hirtu, og báru þeir fiskinn upp í krærnar með þar til gerðum krókum. Gátu þeir borið fjóra fiska, tvo í hvorri hendi. Hásetarnir báru farviðinn úr skipinu og settu skipið upp í hróf.
Skipshöfnin beitti línuna, þegar komið var í land, og voru tveir menn um bjóðið. Vinnudagurinn var stundum langur í þá daga.

Guðmundur Lárusson, II. b. A.

Sjóferð.

Stokkseyri, leiðinlegasti staðurinn, sem ég hefi þekkt í mínu stutta lífi.
Einhvern veginn hefur hann svæfandi áhrif á mig.
Í þetta sinn var ég að fara til Eyja, sæll og ánægður með liðið sumar. Við létum farangurinn í bátinn, fórum svo upp í óþrifalegasta hótelið, sem fyrir finnst á Suðurlandsundirlendi. Þar fengum við okkur mjólk og brauð, borguðum og fórum út. Veður var hið ákjósanlegasta, steikjandi hiti. Sterkir geislar sólarinnar brotnuðu í sandinum og skáru mann í augun
Báturinn lagði frá bryggju, sigldi varlega út Ósinn. Stokkseyri fjarlægðist í sólskininu. Það var líkast sem deyfð og drungi byggi á þessum stað, hann var svo eyðilegur til að sjá. Einhverjir byrjuðu að syngja, og brátt sungu allir í bátnum.
Ég stóð við borðstokkinn og horfði á, hvernig báturinn klauf sjóinn. Boðarnir út frá stefninu voru fallegir.
Allir voru í góðu skapi. Þeir voru á leið heim — heim til Eyja. Brátt sást ekkert til lands, ekkert nema síkvikur sjórinn. Og tíminn sligaðist áfram. Það er eins og tíminn gleymi sér og sofni, þegar maður er í Stokkseyrarbátnum. Eyjar! Þarna lengst í burtu risu tvær þúfur upp úr hafinu, skutu upp kollinum alveg óvart, öllum til óblandinnar ánægju.
Það var farið að kvölda, þegar báturinn kom upp að Eyjum. Sólin var að ganga til viðar.
Aldrei hef ég séð aðra eins litadýrð, eins og þegar sólin varpaði síðustu geislum sínum á Eyjarnar það kvöld. Svo stórbrotið var það, að orð fá ekki lýst.
„Hvað maður getur elskað eyjuna sína á svona stund,“ sagði aldinn maður, er hjá mér stóð.
„Á hverju sumri hef ég komið með bátnum, en annað eins hefi ég aldrei séð.“
Fram hjá Faxaskeri, fyrir Klettinn bar bátinn hægt yfir, fannst mér. Hann reis og seig á öldunum.
Nú skreið hann inn fyrir hafnargarðana. Þá var hann kominn í þá höfn, sem mér þykir fallegust á landi voru.
Ég var kominn heim.

Bragi I. Ólafsson, II. b. B.

Í sælu sveitarinnar.

Sumarið er tilbreytingarsamara en veturinn. Þess vegna fagnar maður alltaf sumrinu.
Ég fór í sveit s.l. sumar eins og fimm undanfarin sumur.
Ég lagði af stað bjartan góðviðrisdag. Flaug á flugvél til Reykjavíkur. Þar dvaldi ég tvo daga, og þótti mér dvölin þar leiðinleg. Var ég þess vegna því feginn, er ég lagði af stað á flugvél til hins fyrirheitna staðar, Fagurhólsmýrar í Öræfum, skömmu fyrir hádegi. Vegna ýmissa krókaleiða og tafa komst ég ekki til dvalarstaðar míns, Svínafells í Öræfum, fyrr en seint um kvöldið. Þurftum við m.a. að aka tvo tíma í bifreið til þess að komast þangað vegna vatnavaxta, sem eru til mikilla tafa á vorin og sumrin.
Brátt eftir að ég kom austur, var farið að smala. Það finnst mér einhver skemmtilegasti þátturinn í sumarstarfinu.
Fyrst smöluðum við undirlendið, sem kallað er Sandarnir. Þar voru áður sandar, en þeir eru nú farnir að gróa upp, svo að mikið haglendi er þar handa sauðfé og hrossum.
Ég átti eina tvævetlu með lambi, sem var hvít gimbur. Svo átti ég einnig golsóttan (botnóttan) gemsa (gemling). Í þessari smölun gaf húsbóndi minn mér svarta gimbur, og er það önnur saga, hversvegna hann gaf mér hana.
Síðan var fjallið (Svínafellsfjall) smalað og þá kom gemsinn minn í leitirnar. Hann var búinn að reyta af sér ullina í skóginum, sem er hávaxið kjarr.
Síðast er Hafrafell smalað. Mér hefur alltaf verið sýndur sá heiður nema fyrsta sumarið, sem ég dvaldi í Öræfum, að fá að smala það.
Í þá smölun var lagt af stað kl. 6—7 að morgni. Menn skipta sér heima. Þeir, sem fara vestan í, fara á bifreið mest af leiðinni upp að fellinu. En við, sem förum austan í, förum gangandi. Við göngum inn með heiðinni vestan til í Svínafellsfjalli. Skriðjökull gengur þar fram milli Hafrafells og heiðarinnar. Yfir hann verðum við að fara. Hann er mjög sprunginn í báðum brúnunum. Við vorum 4 saman og komumst yfir jökulinn á tveim tímum.
Um þessa smölun get ég ekki verið að orðlengja. Við komum í réttina kl. 8 um kvöldið, og vorum við þá orðnir bæði þreyttir og svangir og tókum því vel til matar okkar.
Skömmu síðar hófst slátturinn. Í fyrstu fannst mér hann skemmtilegur, en leiður var ég orðinn á því að sitja á sláttuvélinni eða öðrum vélum allan sláttinn, þó sérstaklega í Mýrinni. Ég sló líka með orfi og ljá, þegar góð rekja var og teigurinn ekki mjög þýfður. Fannst mér ákaflega gaman að slá með orfi.
Skal ég geta þess, að ég var kvikmyndaður, þar sem ég var að slætti með orfi, og var það Svisslendingur, sem kvikmyndaði mig.

Gunnar Guðvarðsson, I. b. B

Góður vinur.

Þegar ég var á 10. árinu, eignaðist ég góðan vin. Hann var rauðhærður. Ég ætla að segja frá því, hvernig ég eignaðist hann. Það var einn dag, að ég var að koma úr skólanum. Þegar ég kem, þar sem nýi sparisjóðurinn á að vera, sé ég nokkra stráka vera að kasta grjóti. „A, hérumbil í rauðan skallann á honum,“ sagði einn þeirra. „Í hvern eruð þið að kasta?“ spyr ég. „Í rauðhausinn þarna,“ segir sá hinn sami. Sá ég þá dreng standa bak við hlöðuna í Skuld. Hann var einn. Ég sá að hann komst ekki heim, því að hann átti heima þeim megin, sem við stóðum. Ég hugsaði mig um eitt andartak, síðan brá ég upp töskunni og sló í hausinn á einum af strákunum, en gaf öðrum spark í afturendann með fætinum. Síðan hljóp ég til drengsins og hjálpaði honum að berjast. En svo kom að því, að einn steinninn lenti í höfðinu á honum. Greip hann svo mikið æði, að hann öskraði upp, þreif nokkra steina og geystist af stað. En þá kom í ljós, að kjarkurinn í hinum var ekki mikill, því að þeir hlupu æpandi í burtu eins og það hefði komið óvættur að þeim. Ég fylgdi fast á eftir. Hann hljóp heim til sín og kom ekki út aftur. Daginn eftir hitti ég hann. Var hann þá með plástur á höfðinu. Þann dag allan vorum við ,,að sigla“ niðri í fjöru og oft eftir það, og stundum kom það fyrir, að við óðum of langt eða sukkum ofan í sandinn. Einu sinni kom það fyrir, að við sátum uppi á vegg. Kom hann þá eitthvað við mig, svo að ég datt á höfuðið niður á grasblett. Hann hélt, að ég hefði meitt mig og hljóp í burtu. Ég sá hann ekki í nokkra daga eftir það, en svo varð allt gott aftur. Brátt kom að því, að hann þurfti að flytja héðan úr bænum og til Skerjafjarðar, og hef ég ekki séð hann síðan.

Jóhann Ævar Jakobsson, III. bekk.

Ferð til frænda og vina.

Það er morgunn. Seinni hluti júlímánaðar. Klukkan er hálf átta að morgni. —Ég er kominn ofan í Esjuna, sem á að leggja af stað klukkan átta. Ég og frænka mín erum að leggja af stað til Húsavíkur til frændfólks míns. — Esjan leggur af stað. Ég er uppi á þilfari, þar til við erum komin út fyrir hafnargarðana. Þá fer ég niður í klefann, sem við erum í, og við byrjum að ganga frá dótinu okkar.
Það er sólskin og næstum því logn, en samt finn ég til, svona eins og dálítillar sjóveiki, því að ég hefi aldrei áður farið á sjó. Ég fer samt upp og ætla að borða, en þegar til kemur, hef ég enga lyst. — En þá er það ókunnug kona, sem gefur mér sjóveikispillu og bregður svo við, eftir að ég er búin að taka hana inn, þá finn ég ekki til sjóveiki alla leiðina. — Við vorum þrjá daga á leiðinni og komum við á næstum því öllum Austfjörðunum, og hafði ég mjög gaman af því. — Við komum til Húsavíkur á sunnudegi.
Frænka okkar sótti okkur niður á bryggju í bíl. — Þegar við komum heim til hennar, fengum við kaffi og kökur og frændur mínir komu til að heilsa upp á okkur. — Ég var ósköp einmana fyrsta daginn, því að ég þekkti engan. En ég kynntist fljótlega krökkunum; og áður en fyrsti dagurinn var liðinn, var ég búinn að eignast vinkonu. Við dvöldum í hálfan mánuð í Húsavík og ferðaðist ég mjög mikið með frændfólki mínu, sem alltaf var að bjóða okkur út. Til dæmis fórum við upp að Botnsvatni, út á Tjörnes, norður í Kelduhverfi og margt fleira. —
Þegar við fórum upp að Botnsvatni, ætluðum við fyrst að fara og tína ber, en það varð nú ekki mikið af því, því að ekki var svo mikið sem einn einasti grænjaxl þar upp frá. En við vorum ekki alveg af baki dottin; við fórum að veiða hornsíli, og margt fleira gerðum við okkur til skemmtunar. — Ég hef sjaldan lifað skemmtilegri stundir, en þegar við fórum norður í Kelduhverfi. — Við rérum um allt Víkingavatn og fórum út í marga hólma, sem eru víði og blómskrúði vaxnir. Síðan skoðuðum við okkur um, og ég fékk að fara á hestbak í fyrsta skipti á ævi minni. — Við dvöldum ekki nema einn dag í Kelduhverfinu, en ég hefði gjarnan viljað dvelja þar nokkra daga í viðbót.
Við fórum eitt kvöld út á Tjörnes. Sólin var að hverfa á bak við fjallatindana og það var blanka logn. — Við ókum út á Tjörnes, en á leiðinni er mjög mikið um brött gil og sprungur, og þarna þurftum við að aka ofan í snarbrött gilin, og hef ég ekki orðið eins hrædd, eins og ég var þá. —
Við fórum upp í vitann, ég og tveir frændur mínir, og skoðuðum við hann. Á leiðinni heim kenndi frændi minn mér vísu, sem ég er nú búinn að gleyma, en hún er um bæina á Tjörnesinu og byrjar svona:

Máná veit ég væna,

Vola heitir dalur,

á Breiðuvík má búa.

Bóla er á Sandhólum.

Þetta er aðeins byrjunin á vísunni, en hún er mikið lengri.
Þegar við fórum aftur til Reykjavíkur, fórum við landleiðina og þá bar margt nýstárlegt fyrir augu. Ég ætla ekki að hafa þessar sumarendurminningar lengri að sinni. Þó að margs sé að minnast, og læt ég því staðar numið.

Hólmfríður Sigurðardóttir, I. b. B.

Heima.

Það er óeðlilegt að maðurinn vilji heldur vera heiman en heima. Og þó að barnsgrátur heyrist, svo að fram úr hófi keyrir, — já, svo að ég vildi stundum helzt vera horfinn ofan í jörðina, — þá er þó bezt að vera heima. Þó að mamma og pabbi geti huggað litlu krílin sín, svo að friður og ró færist yfir heimilið, þá varir sú kyrrð ekki nema stundarkorn að öllum jafnaði. Því að óðar en varir er byrjað að leika sér og það oft meira en lítið, svo að undir tekur í timburhúsinu af hlaupum og ærslagalsa. Þegar gamanið stendur sem hæst, leikur venjulega allt á reiðiskjálfi, perur skrúfast úr ljósakrónum, myndir hristast á veggjum og allt annað ætlar um koll að keyra. — Þá finnst mér nóg komið. Ég þýt sem byssubrenndur fram til krakkanna, helli mér yfir þá og gef öllum raddböndum mínum lausan tauminn. En brátt rennur mamma á hljóðið, og þá er ekki að sökum að spyrja. Hún skammar mig dálitla stund og fer svo brosandi að minna mig á mína fyrri daga. — þá hafi heldur ekki allir haft frið fyrir mér. (Mér þótti nefnilega óvenjugaman að leika mér, ólátast og glettast). Mér er nú öllum lokið. Ég reyni að stama fram einhverri athugasemd og afsökun, en allt kemur fyrir ekki. Mamma segir mér bara eina eða tvær prakkarasögur af sjálfum mér, þegar ég var lítill, og svo eru allir sáttir í lengri eða skemmri tíma á eftir. Ég varð að láta í minni pokann, hvort sem mér þótti það ljúft eða leitt. Svona gengur þetta. Maðurinn gleymir oftast sínum fyrri árum, en allt endurtekur sig.
Jæja, þó að oft séu læti, þá vil ég samt vera heima hjá pabba og mömmu og litlu krílunum. Því að ekki þarf maður langt að fara, ef vanda ber að höndum. Pabbi og mamma leysa úr vandanum.
Þá er heldur ekki amalegt að plata svolítið litlu krílin með ýmsum brellum, svokölluðum göldrum, því að þau eru blind fyrir öllu þess háttar.
Þau dá mann blátt áfram fyrir brellurnar, enda nota ég mér það út í yztu æsar, ef ég t.d. þarf að láta skreppa niður í búð eða annað þessháttar.

Langelztur systkina sinna.

Minnisstæður atburður.

Mér er ennþá minnisstæður atburður, sem gerðist uppi í sveit í fyrra sumar. Það var kvöld, dásamlegt veður, logn og blíða. Og sólin var að hverfa niður fyrir sjóndeildarhringinn. Ég og stúlka á aldur við mig, sem var á sama bæ og ég, stóðum uppi á hól skammt frá bænum. Við áttum að fara snemma á fætur morguninn eftir. Okkur fannst leiðinlegt að þurfa að fara svona fljótt inn í bæinn í svona dásamlega góðu veðri. Við báðum um leyfi til að fá að vera lengur úti. Okkur var leyft að vera svolitla stund. Það er dálítið vatn skammt frá bænum, en það sást samt ekki þaðan. Það var lítill árabátur bundinn við bakkann og árar í honum. Þegar ég leit heim að vatninu og veðrið var svona gott, langaði mig svo mikið til að vera úti. Þá datt mér allt í einu í hug, að gaman væri nú að róa dálítið á vatninu í svona góðu veðri. Ég stakk upp á þessu við vinstúlku mína, og var hún til í það. Við ákváðum að fara um nóttina, þegar allir væru sofnaðir.
Við fórum að hugleiða, hvernig við ættum að komast niður stigann, því að við sváfum uppi á lofti, án þess að fólkið heyrði til okkar, en þá mundum við eftir því, að það var lítill skúr með torfþaki fyrir neðan gluggann okkar, og hann var það stór, að við gátum hæglega komizt út um hann og hoppað út á torfþakið. Við ákváðum þá aðgera þetta, þegar fólkið væri sofnað og allt orðið hljótt. Við hlupum nú heim að húsinu og þóttumst ætla að fara að hátta. Við fórum upp á loft, lögðumst upp í rúm í öllum fötunum og breiddum sængina upp fyrir höfuð. Við biðum óþreyjufullar eftir því, að fólkið niðri hætti að ganga um og allt yrði hljótt. Loksins kom að því, að allt varð hljóti í bænum. Við læddumst hljóðlega fram úr rúmunum, gengum út að glugganum og litum út, en sáum enga lifandi veru nema nokkra hesta uppi í fjallshlíðinni. Ég fór á undan út um gluggann, hoppaði niður á þakið og þaðan niður á jörð. Svo kom hin á eftir. Við vorum alveg öruggar um, að allt myndi ganga vel, sem eftir væri, fyrst við vorum sloppnar út um gluggann, en það fór á annan veg. Þegar við erum búnar að hlaupa stuttan spöl frá bænum, heyrum við, að það er kallað: „Stelpur“. Við hrukkum í kút, því að við þekktum rödd húsbóndans, sem stóð á hlaðinu með hendurnar í buxnavösunum og virtist illur, því að honum líkaði illa, ef vinnufólkið færi ekki á fætur fyrir allar aldir á morgnana. Þess vegna áttu allir að fara snemma að sofa. Við stóðum eins og steingervingar og gláptum á hann. Þá kallaði hann aftur: „Nú, ætlið þið ekki að koma? Á hvað eruð þið eiginlega að góna?“ Við þorðum ekki annað en fara og lölluðum heim að bænum og fórum upp á loft. Okkur fannst ákaflega leiðinlegt að hafa ekki komizt eins og við vorum búnar að hugsa okkur. Mér líkaði alltaf illa við karlinn eftir þetta. Okkur kom aldrei til hugar síðar að fara út á næturnar.

Edda Tegeder, II. b. B.

Lífið á götunni.

„Dæmið ekki, svo að þið verðið ekki dæmdir.“
Þetta er það, sem margir þurfa að athuga, og það er víst, að ekki eru þeir altjent barnanna beztir, sem predika mest. Lífið á götunni er ekki eins slæmt og margir halda, en það hefur sínar dökku hliðar, já, mjög dökku eins og flest annað, og þar hafa siðaprédikararnir oft grátlega rétt fyrir sér.
Nú er allt á ferð og flugi í bænum. Vertíðarfólkið er sem óðast að koma hingað til vertíðaranna. Við það fjölgar fólkinu hérna skiljanlega mjög mikið. Öllum þykir gaman að sýna sig og sjá aðra. Við getum orðið þeirrar skemmtunar aðnjótandi með því að fara í kvikmyndahús, á dansleik og „rúntinn“. Því var það, að við löbbuðum nokkrar stelpur niður í bæ um daginn. Er við fórum fram hjá ,,Bláabar“, kom drukkinn maður út um dyrnar, en svo óheppilega vildi til, að hann hraut um þröskuldinn og féll endilangur niður tröppurnar. Félagar hans komu honum til hjálpar, en þessir vesalingar voru þó tæplega stöðugri á fótunum en hinn fallni. Er allir voru komnir á „réttan kjöl“, létu þeir „bokkuna“ ganga á milli sín. Við fórum brott með viðbjóði. Frá dimmum húsasundum og margskonar skúmaskotum heyrðust klúrar og háværar raddir, sem bentu til, að ófyrirleitnir og ruddalegir menn ættu þar samræður, og háværir stúlknahlátrar, nei, skrækir, kváðu við. Lögregluþjónn þrammaði eftir gangstéttinni og vissi auðsjáanlega hvorki í þennan heim né annan. Ef til vill lifði hann upp gamalt ástarævintýr eða spennandi hryllingssögu úr ,,Satt“, þar sem lögreglan hafði að lokum yfirhöndina.
Það er verið að hleypa út úr bíó. Fólksfjöldinn streymir út og flytur með sér einkennilegan þef af innilokuðu lofti og reykjarsvælu út í hreint og kalt vetrarloftið. Sumum verður auðsjáanlega kalt. Konurnar bretta upp kápukrögunum og karlmennirnir gera slíkt hið sama, stinga höndunum í frakkavasana og yggla sig. Nokkrir gá til veðurs, hvort yrði nú sjóveður? Þá væri nú betra að fara að koma sér í rúmið og hvíla sig dálítið, áður en lagt yrði af stað.
Leiðin liggur fram hjá „Týsheimilinu“. Reykjarsvælan gýs móti okkur, þegar við opnum skældar dyrnar. Ölkassar standa í röð frammi við dyr. Við troðumst fram hjá og lítum inn. Nokkrir strákar sitja við borð og spila vist. Á miðju gólfi stendur stórt biljardborð og er hlaðið undir það ölkössum til stuðnings. Spilað er af kappi. Við „barinn“ stendur hinn vinsæli sölumaður Týrara. Tyggur hann tyggigúmmí og hlustar á klassíska hljómlist. Einhver kallar: „Þetta er ekki staður fyrir stelpur, farið þið út.“ Við förum og göngum nokkra hringi. Fólkið smátínist í burtu. Það er orðið dauft yfir öllu. Þá förum við líka heim. Gatan er auð og tómleg. Götuljósin kasta daufri birtu á ryðgaðar húsahliðarnar og inn í næstu skúmaskot, sem nú eru dimm og draugaleg. Nóttin sígur yfir, og allt er hljótt. Heima í rúmum sínum sofa íbúar þessa litla sjávarþorps.
Sofa vært og vinna að því að vakna glöð á ný.

15.3.1954

Bryndís Gunnarsdóttir, II. b. B.

Leitardagar.

Ég stend á mylluhólnum fyrir ofan bæinn og horfi yfir fagurgræna eyna í morgunsólskininu.
Kollurnar kúra á hreiðrum sínum á víð og dreif um bala og hóla. Allt í kring um eyna á bláum tindum sést glampa á hvít blikabökin, því að nú mega blikarnir ekki lengur koma að hreiðrunum, af því að ungarnir eru sem óðast að skríða úr eggjunum.
Fólkið er að koma upp brekkuna með poka og körfur, því að nú á að fara í dúnleit.
Þetta er í Æðey við Ísafjarðardjúp, þar sem er eitt mesta æðarvarp hérlendis.
Húsbóndinn gengur fjöruna. Ég næstur ofan við hann, þar næstur Bjarni o.s.frv.
Þarna er fyrsta kollan, sem ég finn. Hún liggur á eggjunum, en þýtur undir eins af þegar ég kem að henni, en þurfti auðvitað að drita í hreiðrið um leið. — Í hreiðrinu eru 6 egg, og skyggni ég þau öll. Fjögur eru orðin unguð, en í hinum tveim er dautt. Dúnn er mikill í hreiðrinu.
Svona gengur þetta koll af kolli, þangað til ég finn hreiður með 15 eggjum í. Mér þykir þetta undarlegt, og spyr Geira, hverju það sæti. Segir Geiri mér, að í hittiðfyrra hafi kolla verpt þarna. Árið eftir verptu síðan flestir ungarnir í sama hreiðrið. Það var ástæðan fyrir þessum mörgu eggjum í hreiðrinu. Ég athuga hreiðrið betur og finn 4 egg, sem eru undir hinum. Öll eru þau gutlegg, þ.e.a.s. fúlegg, og hendi ég þeim öllum í Bjarna, en hitti ekki með neinu þeirra, sem betur fór.
Úti á Hvítanesi finn ég hreiður með 3 eggjum í; þar af er einn hreiðurböggull, en það er síðasta eggið, sem kollan verpir á ævi sinni.
Þegar ég kem út á Kaplanes, finn ég hreiður, þar sem allir ungarnir hafa brotið á. Ég hirði allan dúninn úr hreiðri þessu, því að svo skal gera, þegar ungarnir hafa brotið á eða eru komnir úr egginu.
Austast á eyjunni finn ég hreiður, þar sem kollan situr svo fast á, að hún hreyfir sig í fyrstu hvergi, þegar ég strýk hana og bið hana kurteislega að færa sig.
Allt í einu flýgur hún út á sjó. Koma þá í ljós 7 ungar, sem hlaupa sinn í hverja áttina. — Eftir mikið erfiði næ ég þeim öllum og ,,svæfi“ þá í hreiðrinu.
Ég hef nú safnað 11 gutleggjum, sem ég ætla að henda í Bjarna vin minn, þegar hann kemur í skotfæri.
Ég þarf ekki að bíða lengi, því að nú flýgur egg rétt fyrir ofan kollinn á mér. Ég svara umsvifalaust í sömu mynt. Þar með hefst hin harðasta skothríð, sem endar með því, að Geiri hastar á okkur. Hvorugur okkar hafði hitt, þegar leiknum lauk.

Æðarkolla á hreiðri.

Svona gengur þetta með glensi og gamni, þar til heim kemur. Þar hvílum við okkur og erum frjálsir gjörða okkar um stund.
Strákarnir fara að sigla, en ég fer að skoða kollurnar, sem eiga hreiður allt í kringum bæinn. Þær eru allar svo gæfar, að það má klappa þeim og kjassa þær, og hef ég mikið gaman af.
Ég fer þá að hugsa til þess, hve hryggilegt það sé, að æðurin getur ekki ílenzt heima í Vestmannaeyjum, því að þar eru ágæt skilyrði fyrir æðarvarp. En það er eins og það megi aldrei sjást hreiður eða ungar, svo að því sé ekki rænt af mönnum, ef veiðibjöllunni hefur sézt yfir það. Það ætti heldur að vernda kolluna og hlúa að henni, því að hún gæti verið einskonar húsdýr okkar Eyjabúa. Eftir þessar hugleiðingar geng ég inn í bæinn, því að dagur er að kvöldi kominn, og sólin að setjast fyrir Núpinn.
Loks eru allir háttaðir og sofnaðir og voru ánægðir eftir skemmtilegan en þó erilsaman dag.

Sigfús J. Johnsen, II. b. C.