„Bíó“: Munur á milli breytinga

Núverandi breyting frá og með 22. mars 2008 kl. 17:14

Stutt saga bíóhúsa í Vestmannaeyjum er rakin hér. Kvikmyndir hafa verið sýndar víðsvegar um bæinn og í því húsnæði sem hentar best hverju sinni. Nú eru kvikmyndasýningar í Félagsheimilinu við Heiðarveg.

Gamla bíó

Sjá aðalgrein: Gamla bíó

Árið 1917 keyptu Sigurjón Högnason frá Baldurshaga og Arnbjörn Ólafsson á Reyni húsið Borg á 13 þúsund krónur og komu á fót kvikmyndarekstri í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“.

Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vesturvegg salarins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þöglu kvikmyndanna. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af Engilberti Gíslasyni listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.

Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var í gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að Rafstöðin gat ekki haft svo stóran notanda.

Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét Zirli. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og þær ætluðu út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“

Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er Nýja bíó varð að kvikmyndahúsi. Póststjórn tók neðri hæðina á leigu og var þá pósthús þar frá 1931 til 1948. Póstmeistari var Ólafur Jensson.

Nýja bíó

Sjá aðalgrein: Nýja bíó

Húsið Þórshamar stendur við Vestmannabraut 28. Þorsteinn Johnson frá Jómsborg byggði húsið sem var kallað Nýja bíó áður fyrr í daglegu tali. Margs kyns starfsemi var í húsinu, svo sem kvikmyndasýningar og skemmtanir, ásamt verksmiðjurekstri, auk þess sem það var síðar meir notað sem geymsluskemma. Húsið hrundi í gosinu 1973 en var endurbyggt eftir gos og hýsir nú Hótel Þórshamar og veitingastaðinn Fjóluna.

Samkomuhúsið

Sjá aðalgrein: Samkomuhúsið

Samkomuhúsið stendur á gatnamótum Kirkjuvegar og Vestmannabrautar, og heitir lóðin Mylluhóll. Húsið var vígt 22. janúar árið 1938 en húsið var í byggingu frá því í október 1936 fram í janúar 1938. Það var Sjálfstæðisfélagið sem byggði húsið. Þá var húsið næststærsti samkomusalur landsins, aðeins Gamla Bíó í Reykjavík var stærra. Húsið var notað til skemmtanahalds í áratugaraðir. Seinna var byggt við húsið. Það var á árunum 1963-65.

Bíósýningarmenn í Vestmannaeyjum.

Bíó í Gúttó

Ekki vitað

Gamla Bíó (Borg)

Arnbjörn Ólafsson á Reyni

Bíó Samkomuhússins

Eyjabíó varð síðan Alþýðuhúsið

Óskar Steindórsson
Tómas

Bíóið Félagsheimilinu

Heimildir

Samantekt á sýningarstjórum tók Brynjúlfur Jónatansson

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
-Stutt saga Bíóhúsa í Vestmannaeyjum
+[[Mynd:Kvikmy7.jpg|thumb|Sýningarvél Gamla bíós.]]
+Stutt saga bíóhúsa í Vestmannaeyjum er rakin hér. Kvikmyndir hafa verið sýndar víðsvegar um bæinn og í því húsnæði sem hentar best hverju sinni. Nú eru kvikmyndasýningar í [[Félagsheimilið|Félagsheimilinu]] við [[Heiðarvegur|Heiðarveg]].
-Borg
+== Gamla bíó ==
+''Sjá aðalgrein: [[Gamla bíó]]''
+[[Mynd:Borg1.jpg|thumb|250px|Borg.]]
+Árið 1917 keyptu [[Sigurjón Högnason]] frá [[Baldurshagi|Baldurshaga]] og [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]] húsið [[Borg]] á 13 þúsund krónur og komu á fót [[bíó|kvikmyndarekstri]] í húsinu. Á vesturhluta hússins stóð „Biograph Theatre — Moving Pictures“.
-Borg, Heimagata 3 A. Húsið Borg við Heimagötu var eitt af þeim húsum í Vestmannaeyjum, sem áttu hvað merkasta sögu. Á sama stað og Borg stóð, hafði verið Þinghús Eyjanna síðan 1857. Það var torfhús með timburþili á móti vestri byggt í tíð Kohl sýslumanns, og var rifið, þegar húsið var byggt.
+Rýmið á neðri hæð hússins var stækkað þannig að þetta var einn stór salur með tjaldið á vesturvegg salarins. Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru þrír bekkir með barnasætum. Norðan megin við tjaldið var klefi þar sem spilað var á píanó í tíð þöglu kvikmyndanna. Gengið var inn í húsið að austan og var þar miðasala og sýningarklefi. Salurinn var fallega skreyttur af [[Engilbert Gíslason|Engilberti Gíslasyni]] listmálara. Sunnan megin við tjaldið var málverk af grísku goði og fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.
-Borg var tvílyft timburhús á hlöðnum kjallara með rúmgóðu risi.
-Húsið var byggt yfir Barnaskólann í Vestmannaeyjum sumarið 1904; og var jafnframt Þinghús Vestmannaeyja og réttarsalur. Áfast við húsið að austan var byggð lítil viðbygging og var það fangelsi.
+Arnbjörn var sýningarstjóri, Sigurjón sá um litla rafstöð, sem var í gamla fangaklefanum. Kvikmyndahúsið þurfti að hafa sér rafstöð vegna þess að [[Rafstöðin]] gat ekki haft svo stóran notanda.
-Sérstakt timburskip kom með viði og múrsteina í húsið, en fangaklefinn var hlaðinn úr rauðum múrsteini, eins og algengt er um hús í Danmörku. Öll loft og skilrúm voru tvöföld og úr timbri. Kjallari var fyrst óskiptur og eitt rúm og var notaður til kolageymslu.
-Yfirsmiður við byggingu hússins var Ágúst Árnason, síðar í Baldurshaga, en aðrir smiðir voru Magnús Ísleifsson í London og Sigurður í Merkisteini. Húsið var mjög vel byggt og vandað í alla staði og á sínum tíma annað stærsta hús í Eyjum, aðeins Austurbúðin var stærri.
+Fyrsta kvikmyndin, sem var sýnd 3. mars, hét ''Zirli''. Kunnu Vestmannaeyingar vel að meta þessa nýjung. Var það ósjaldan að fólk lifði sig inn í myndirnar og sem dæmi má nefna að þegar lestirnar komu æðandi á móti áhorfendum eins og þær ætluðu út úr tjaldinu mátti heyra: „Jón, Jón, passaðu börnin!“
-Meðan húsið var barnaskóli og þinghús, voru dyr og tröppur vestan á húsinu, þrír gluggar voru sunnan á húsinu. Uppi undir þakskeggi vestan á var stór klukka með útskorinni umgjörð.
-Barnaskólinn var til húsa á báðum hæðum og á neðri hæðinni var leikfimisalur.
-Mjög hátt var undir loft á Borg eða 3,50 niðri, en 3,15 á efri hæð.
-Með hinum öra vexti kaupstaðarins eftir 1906 varð barnaskólahúsið fljótlega of lítið. Nýtt skólahús var byggt ofar á eyjunni uppi við Landakirkju, og flutti skólinn frá Borg árið 1915 í nýja skólahúsið, sem er elsta álma Barnaskóla Vestmannaeyja eða Sýslubókasafn Vestmannaeyja eins og það hét þá til húsa á Borg eða til ársins 1917.
+Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1930, er [[Nýja bíó]] varð að kvikmyndahúsi. Póststjórn tók neðri hæðina á leigu og var þá [[Póstmál|pósthús]] þar frá 1931 til 1948. Póstmeistari var [[Ólafur Jensson]].
-Árið 1917 verða þáttaskil í sögu hússins. Með afsali dagsettu 17. september 1917 verða Sigurjón Högnason frá Baldurshaga og Arnbjörn Ólafsson á Reyni eigendur hússins. Kaupverðið var 13 þúsund krónur og var afsalið sögulegt, þar sem hreppurinn seldi hreppsfangelsið sem hann átti í sameign með Ríkissjóði. Ekki hefur þó verið fullt samkomulag um þetta, þar sem í afsalinu segir:
+== Nýja bíó ==
-“Það skal tekið fram, að Landssjóður Íslands á krónur 194 í hinu umgetna fangelsi, sem ég með þessu bréfi mínu gef ekki afsal fyrir.”
+''Sjá aðalgrein: [[Þórshamar (við Vestmannabraut)|Nýja bíó]]''
+[[Mynd:Thorshamar1.JPG|thumb|250px|Nýja-Bíó]]
+Húsið '''Þórshamar''' stendur við [[Vestmannabraut]] 28. [[Þorsteinn Johnson]] frá [[Jómsborg]] byggði húsið sem var kallað Nýja bíó áður fyrr í daglegu tali. Margs kyns starfsemi var í húsinu, svo sem kvikmyndasýningar og skemmtanir, ásamt verksmiðjurekstri, auk þess sem það var síðar meir notað sem geymsluskemma. Húsið hrundi í gosinu 1973 en var endurbyggt eftir gos og hýsir nú [[Hótel Þórshamar]] og veitingastaðinn Fjóluna.
-Þeir félagar settu á stofn kvikmyndarekstur í húsinu og stofnuðu Gamla bíó. Á vesturgaflinn á Borg var stór áletrun: “Biograph Theatre – Moving Pictures”.
+== Samkomuhúsið ==
-Dyrnar vestan megin voru teknar af og þar á vestur-veggnum var kvikmyndatjaldið. Hægra megin við tjaldið, að norðan, var afþiljaður klefi og þar var spilað á píanó í tíð þöglu myndanna.
+''Sjá aðalgrein: [[Samkomuhúsið]]''
-Neðri hæðin var gerð að einum sal. Sæti voru hækkuð í hálfum salnum og töldust það betri sæti áhorfenda.
+[[Mynd:Samkomuhúsið.jpg|thumb|250px|Samkomuhúsið á hátíðardegi.]]
-Salurinn tók 118 manns í betri sæti og 72 í almenn sæti, en fremst voru tveir og þrír bekkir með barnasætum.
+Samkomuhúsið stendur á gatnamótum [[Kirkjuvegur|Kirkjuvegar]] og [[Vestmannabraut]]ar, og heitir lóðin [[Mylluhóll]]. Húsið var vígt 22. janúar árið 1938 en húsið var í byggingu frá því í október 1936 fram í janúar 1938. Það var [[Sjálfstæðisflokkurinn|Sjálfstæðisfélagið]] sem byggði húsið. Þá var húsið næststærsti samkomusalur landsins, aðeins Gamla Bíó í Reykjavík var stærra. Húsið var notað til skemmtanahalds í áratugaraðir.
-Arnbjörn var sýningarstjóri, en Sigurjón gætti lítillar rafstöðvar, sem var í útbyggingunni, þar sem fangelsið hafði verið. Kvikmyndahúsið varð að hafa sérstaka rafstöð, þar sem Rafveita Vestmannaeyja var ekki aflögufær um rafmagn í viðbyggingunni handa svo stórum neytanda. Gengið var inn í kvikmyndahúsið að austan og þar var miðasala og sýningarklefi.
+Seinna var byggt við húsið. Það var á árunum 1963-65.
+[[Mynd:Samkomuhús.JPG|thumb|250px|Samkomuhúsið]]
-Fyrsta kvikmyndin var sýnd 3. mars 1918 og hét Zirli. Vestmannaeyingar kunnu vel að meta þessa nýbreytni í skemmtanahaldinu og 5., 7. og 8. mars er Chaplin sýndur fyrir fullu húsi. Kvikmyndahúsið að Borg var þó ekki fyrsta kvikmyndahús í Vestmannaeyjum. Þorsteinn Johnson frá Jómsborg mun áður hafa sýnt kvikmyndir í Templaranum á Mylluhól.
+== Bíósýningarmenn í Vestmannaeyjum. ==
-Eldri Vestmannaeyingar minnast oft kvikmyndahússins að Borg. Fólk lifði sig með lífi og sál inn í hinar nýju hreyfimyndir. Kvikmyndir voru ekki daglegt brauð í þá daga og kvikmyndatæknin notfærði sér út í æsar þá möguleika að geta sýnt hreyfingu; menn á harða hlaupum, eltingarleik á hestum og brunandi járnbrautarlestir, sem stefndu beint á áhorfandann.
+=== Bíó í [[Gúttó]] ===
-Öll fjölskyldan fór prúðbúin í bíó og það kom ósjaldan fyrir að sumar mæður kölluðu í hugaræsingu, þegar lestin kom æðandi á móti áhorfendum eins og hún ætlaði út úr tjaldinu:
+* Ekki vitað
-“Jón, Jón, passaðu börnin!”
-Salurinn var fallega skreyttur af Engilberti Gíslasyni, listmálara. Vinstra megin (að sunnan) við tjaldið var málverk af grísku goði, sennilega Pan, en fyrir ofan glugga voru grískar leikgrímur.
+=== Gamla Bíó (Borg) ===
-Kvikmyndahúsið var að Borg til ársins 1940, en þá varð Nýja bíó við Vestmannabraut kvikmyndahús.
+* [[Arnbjörn Ólafsson]] á [[Reynir|Reyni]]
-Húsinu var nú breytt og settir fimm gluggar að sunnan. Póststjórnin tók neðri hæðina á leigu, og var þar pósthús frá árinu 1931 til ársins 1948. Póstmeistari var Ólafur Jensson og bjó hann inn af pósthúsinu.
-Eftir að barnaskólinn flutti frá Borg, var efri hæðin innréttuð sem íbúð, en í afsalsbréfinu og lýsingu á húsinu frá 1917 segir – “tvö eldhús uppi, 6 stofur”.
+=== Bíó Samkomuhússins ===
-Sigurjón og Arnbjörn bjuggu á efri hæðinni, en árið 1938 keypti Sigurjón eignarhluta Arnbjarnar og átti upp frá því húsið einn.
+* [[Sveinn Ársælsson]]
-Sigurjón Högnason bjó að Borg frá 1917 og til dauðadags 1958. Eiginkona hans, Kristín Þórðardóttir, andaðist árið 1948, en síðustu æviárin dvaldi Sigurjón hjá Garðari syni sínum og Ástu konu hans.
+* [[Trausti Jónsson]]
-Neðri hæðin var leigð út, en íbúðin var tvær stofur, svefnherbergi og eldhús.
+* [[Brynjúlfur Jónatansson]]
-Garðar sonur Sigurjóns, rafveitustjóri í Eyjum, bjó frá 1950 og til eldgossins á efri hæðinni ásamt konu sinni, Ástu Kristinsdóttur frá Löndum, og tveimur uppkomnum börnum þeirra.
+* [[Árni Sigurðsson]]
+* [[Óskar Þorsteinsson]]
+* [[Halldór Þórhallsson]]
+* [[Hjálmar Þorleifsson]]
+* [[Sæmundur Sigurðsson]]
+* [[Vigfús Jónsson (1934)|Vigfús Jónsson]]
+* [[Ólafur Hjálmarsson]]
+* [[Rúnar Páll Brynjúlfsson]]
+=== Eyjabíó varð síðan Alþýðuhúsið ===
+[[Mynd:Eyjabio_Vestmannaeyjum.jpg|thumb|250px|Alðíðuhúsið var áður Eyjabíó.]]
+* [[Óskar Steindórsson]]
+* Tómas
-Heimildir: Vestmannaeyjar Byggð og eldgos eftir Guðjón Ármann Eyjólfsson
+=== Bíóið Félagsheimilinu ===
+* [[Hlöðver Johnsen]] (Súlli)  1973-1974
+* [[Rúnar Páll Brynjúlfsson]]  1973-1974
+* [[Rafn Pálsson]]  1973-1974
+* [[Sæmundur Sigurðsson]]
+* [[Guðni Hjörleifsson]]
+* [[Sigurgeir Scheving]]
+{{Heimildir|
+* Samantekt á sýningarstjórum tók [[Brynjúlfur Jónatansson]]
+}}
-Bíósýningarmenn í Vestmannaeyjum.
+[[Flokkur:Menning]]
-'''Bíó í Gúttó'''
-Ekki vitað
-'''Gamla Bíó (Borg)'''
-Arnbjörn Ólafsson á Reyni
-'''Bíó Samkomuhússins'''
-Sveinn Ársælsson,
-Trausti Jónsson,
-Brynjúlfur Jónatansson,
-Árni Sigurðsson,
-Óskar Þorsteinsson,
-Halldór Þórhallsson,
-Hjálmar Þorleifsson,
-Vigfús Jónsson,
-Ólafur Hjálmarsson,
-Rúnar Páll Brynjúlfsson,
-'''Eyjabíó Alþýðuhúsinu'''
-Óskar Steindórsson
-Tómas
-'''Bíóið Félagsheimilinu'''
-Hlöðver Jónsen (Súlli)  1973-1974,
-Rúnar Páll Brynjúlfsson  1973-1974,
-Rafn Pálsson  1973-1974,
-Guðni Hjörleifsson,
-Sigurgeir Scheving,
-Samantekt Brynjúlfur Jónatansson