783
breytingar
„Blik 1961/Hjónin í Svaðkoti“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 9: | Lína 9: | ||
<br> | <br> | ||
<br> | <br> | ||
Árið 1854 fluttist hingað til Eyja 18 ára piltur frá Stóradalssókn undir Eyjafjöllum. Hann hét [[Bjarni Ólafsson]]. Hann réðist þá vinnumaður hjá [[Sigurður Torfason hreppstjóri|Sigurði hreppstjóra Torfasyni]] á [[Búastaðir|Búastöðum]]. Þar var hann næstu þrjú árin. <br> | Árið 1854 fluttist hingað til Eyja 18 ára piltur frá Stóradalssókn undir Eyjafjöllum. Hann hét [[Bjarni Ólafsson (Svaðkoti)|Bjarni Ólafsson]]. Hann réðist þá vinnumaður hjá [[Sigurður Torfason (hreppstjóri)|Sigurði hreppstjóra Torfasyni]] á [[Búastaðir|Búastöðum]]. Þar var hann næstu þrjú árin. <br> | ||
Bjarni Ólafsson var Landeyingur, fæddur að Steinmóðarbæ þar 22. jan. 1836. Foreldrar: Ólafur monsjör Ólafsson og k.h. Guðríður Ingvarsdóttir, bóndahjón á Steinmóðarbæ, sem þá var í Stóradalssókn. <br> | Bjarni Ólafsson var Landeyingur, fæddur að Steinmóðarbæ þar 22. jan. 1836. Foreldrar: Ólafur monsjör Ólafsson og k.h. Guðríður Ingvarsdóttir, bóndahjón á Steinmóðarbæ, sem þá var í Stóradalssókn. <br> | ||
Tveim árum síðar, eða 1856, kom ung stúlka til Eyja frá Teigssókn (Hlíðarendasókn) í Rangárvallasýslu. Sú hét [[Ragnheiður Gísladóttir | Tveim árum síðar, eða 1856, kom ung stúlka til Eyja frá Teigssókn (Hlíðarendasókn) í Rangárvallasýslu. Sú hét [[Ragnheiður Gísladóttir (Svaðkoti)|Ragnheiður Gísladóttir]]. Hún réðist einnig að Búastöðum til Sigurðar hreppstjóra og varð þar vinnukona. <br> | ||
Amor skaut örvum sínum á Búastöðum eins og annars staðar bæði fyrr og síðar, og þá á milli Bjarna Ólafssonar og Ragnheiðar Gísladóttur. Þau felldu hugi saman. <br> | Amor skaut örvum sínum á Búastöðum eins og annars staðar bæði fyrr og síðar, og þá á milli Bjarna Ólafssonar og Ragnheiðar Gísladóttur. Þau felldu hugi saman. <br> | ||
Árið 1857 rugluðu svo þessi vinnuhjú á Búastöðum saman reytum sínum og stofnuðu eigið heimili. Þau hófu búskap í [[Litlakot|Litlakoti]], sem var tómthús skammt frá [[Hólshús]]i. Síðar var breytt um nafn á tómthúsi þessu og það kallað [[Veggur]]. Ennþá ber húsið það nafn. Þessari fullyrðingu til staðfestingar er vísa þessi, sem lifað hefur um tugi ára á vörum Eyjabúa: | Árið 1857 rugluðu svo þessi vinnuhjú á Búastöðum saman reytum sínum og stofnuðu eigið heimili. Þau hófu búskap í [[Litlakot|Litlakoti]], sem var tómthús skammt frá [[Hólshús]]i. Síðar var breytt um nafn á tómthúsi þessu og það kallað [[Veggur]]. Ennþá ber húsið það nafn. Þessari fullyrðingu til staðfestingar er vísa þessi, sem lifað hefur um tugi ára á vörum Eyjabúa: | ||
| Lína 21: | Lína 21: | ||
Vísan ber það mér sér, að sá hinn sami hefur ekki verið óánægður með afkomu sína í Litlakoti, sem honum fannst oflítið nafn á tómthúsið sitt og kallaði það Vegg, — veggur á fjóra vegu, þar sem allt flaut í floti og hver kirna full af blóðmör! <br> | Vísan ber það mér sér, að sá hinn sami hefur ekki verið óánægður með afkomu sína í Litlakoti, sem honum fannst oflítið nafn á tómthúsið sitt og kallaði það Vegg, — veggur á fjóra vegu, þar sem allt flaut í floti og hver kirna full af blóðmör! <br> | ||
Þegar þau Bjarni og Ragnheiður fluttu úr vinnuvistinni á Búastöðum eftir slátt 1857, var hún komin langt á leið. Hún fæddi fyrsta barn þeirra 27. okt. um haustið. Það var sveinbarn og skírt [[Gísli Bjarnason | Þegar þau Bjarni og Ragnheiður fluttu úr vinnuvistinni á Búastöðum eftir slátt 1857, var hún komin langt á leið. Hún fæddi fyrsta barn þeirra 27. okt. um haustið. Það var sveinbarn og skírt [[Gísli Bjarnason (Svaðkoti)|Gísli]], nafni móðurafa síns. <br> | ||
Ári síðar, eða 29. okt. 1858 voru þau Bjarni og Ragnheiður gefin saman í hjónaband, hann þá 22 ára, f. 1836, og hún 25 ára, f. 1833. <br> | Ári síðar, eða 29. okt. 1858 voru þau Bjarni og Ragnheiður gefin saman í hjónaband, hann þá 22 ára, f. 1836, og hún 25 ára, f. 1833. <br> | ||
Svaramaður Bjarna við giftinguna var fyrrverandi húsbóndi hans, Sigurður hreppstjóri Torfason að Búastöðum, en svaramaður hennar var [[Árni Einarsson|Árni bóndi Einarsson]], meðhjálpari á [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]], síðar hreppstjóri og alþingismaður. <br> | Svaramaður Bjarna við giftinguna var fyrrverandi húsbóndi hans, Sigurður hreppstjóri Torfason að Búastöðum, en svaramaður hennar var [[Árni Einarsson|Árni bóndi Einarsson]], meðhjálpari á [[Vilborgarstaðir|Vilborgarstöðum]], síðar hreppstjóri og alþingismaður. <br> | ||
Árið 1859, 9. ágúst, fæddist þeim hjónum í Litlakoti annað barn. Það var einnig sveinbarn og skýrt [[Ólafur Bjarnason | Árið 1859, 9. ágúst, fæddist þeim hjónum í Litlakoti annað barn. Það var einnig sveinbarn og skýrt [[Ólafur Bjarnason (Svaðkoti)|Ólafur]], nafni föðurafa síns. <br> | ||
Árið 1860 fluttust þessi ungu hjón að [[Svaðkot]]i, sem stóð í húsagarði mjög skammt sunnan við prestssetrið að Ofanleiti. Sá húsagarður stendur þar enn og er tiltölulega heillegur, eini húsagarðurinn að fornri gerð í Vestmannaeyjum. <br> | Árið 1860 fluttust þessi ungu hjón að [[Svaðkot]]i, sem stóð í húsagarði mjög skammt sunnan við prestssetrið að Ofanleiti. Sá húsagarður stendur þar enn og er tiltölulega heillegur, eini húsagarðurinn að fornri gerð í Vestmannaeyjum. <br> | ||
Tíundarskýrslan frá 1860 sem hér er birt á öðrum stað í ritinu, gefur nokkra hugmynd um efnahag þessara ungu hjóna, þegar þau hófu búskap í Svaðkoti árið 1860: <br> | Tíundarskýrslan frá 1860 sem hér er birt á öðrum stað í ritinu, gefur nokkra hugmynd um efnahag þessara ungu hjóna, þegar þau hófu búskap í Svaðkoti árið 1860: <br> | ||
| Lína 33: | Lína 33: | ||
Bjarni bóndi Ólafsson var hraustur maður og sterklega byggður, karlmenni að burðum og dugmikill með afbrigðum. Ragnheiður húsfreyja var nett kona og fríð, tápmikil og dugleg. <br> | Bjarni bóndi Ólafsson var hraustur maður og sterklega byggður, karlmenni að burðum og dugmikill með afbrigðum. Ragnheiður húsfreyja var nett kona og fríð, tápmikil og dugleg. <br> | ||
Önnur börn þeirra hjóna urðu þessi: <br> | Önnur börn þeirra hjóna urðu þessi: <br> | ||
[[Jón Bjarnason | [[Jón Bjarnason (Svaðkoti)|Jón]], fæddur 1861 og dáinn sama ár. <br> | ||
[[Sæmundur Bjarnason | [[Sæmundur Bjarnason (Svaðkoti)|Sæmundur]], f. 4. okt. 1864, d. 26. júní 1873. <br> | ||
[[Steinunn Bjarnadóttir | [[Steinunn Bjarnadóttir (Svaðkoti)|Steinunn]], f. 11. júní 1867. <br> | ||
[[Gísli Bjarnason yngri | [[Gísli Bjarnason yngri (Svaðkoti)|Gísli]], f. 10. maí 1870, d. 13. maí 1883. Hann bar nafn fyrra bróður síns, Gísla, sem dó mjög ungur. <br> | ||
[[Guðjón Bjarnason | [[Guðjón Bjarnason (Svaðkoti)|Guðjón]], f. 16. marz 1873. <br> | ||
[[Guðríður Bjarnadóttir (Brautarholti)|Guðríður]], f. 29. febr. 1875. <br> | [[Guðríður Bjarnadóttir (Brautarholti)|Guðríður]], f. 29. febr. 1875. <br> | ||
[[Halla Bjarnadóttir | [[Halla Bjarnadóttir (Svaðkoti)|Halla]], f. 2. nóvember 1878. <br> | ||
Árin liðu í Svaðkoti við sífellt strit og fátækt, því að erfitt var þá að fleyta fram svo fjölmennum barnahóp. En með sífelldu striti nótt með degi og stakri reglusemi tókst þeim hjónum að efnast, þrátt fyrir það, að á þau hlóðst mikil ómegð fyrstu 20 búskaparárin. <br> | Árin liðu í Svaðkoti við sífellt strit og fátækt, því að erfitt var þá að fleyta fram svo fjölmennum barnahóp. En með sífelldu striti nótt með degi og stakri reglusemi tókst þeim hjónum að efnast, þrátt fyrir það, að á þau hlóðst mikil ómegð fyrstu 20 búskaparárin. <br> | ||
Árið 1872 óskaði Fljótshlíðarhreppur að flytja yfir á herðar Bjarna bónda og þeirra hjóna framfærslu Gísla Sveinssonar að Heylæk, sem var kominn á vonarvöl vegna elli og blindu, en Gísli sá var tengdafaðir Bjarna bónda, faðir Ragnheiðar konu hans. Þó viðurkenndu hreppstjórarnir í Fljótshlíðarhreppi, að hreppnum bæri að sjá þessu gamalmenni farborða, en þeir höfðu frétt, að hjónin í Svaðkoti ættu svo gott bú, að þau mundi ekki muna um að bæta á sig einum ómaga enn. <br> | Árið 1872 óskaði Fljótshlíðarhreppur að flytja yfir á herðar Bjarna bónda og þeirra hjóna framfærslu Gísla Sveinssonar að Heylæk, sem var kominn á vonarvöl vegna elli og blindu, en Gísli sá var tengdafaðir Bjarna bónda, faðir Ragnheiðar konu hans. Þó viðurkenndu hreppstjórarnir í Fljótshlíðarhreppi, að hreppnum bæri að sjá þessu gamalmenni farborða, en þeir höfðu frétt, að hjónin í Svaðkoti ættu svo gott bú, að þau mundi ekki muna um að bæta á sig einum ómaga enn. <br> | ||