„Blik 1969/Hetjan fótalausa og eiginkonan, II. hluti“: Munur á milli breytinga

Á þessa leið hafði factorinn komizt að orði við Sigurð beyki Ólafsson, er hann vildi sannfæra hann um hið fagurgerða og fullmótaða konuefni hans, sem aðeins beið þess að mega segja jáið, - játast ástum beykisins: „Fanden gale mig, tú tarf faa tag i ein kæraste, sem er kraftig og fínn í Töjet, han er född og voksen frem, einn fínaste stúlkur í heile Höndlunarstaden. Tað er Gudrun Asmundsdotter." Síðan bætti hann við þessum orðum eftir dálitla umhugsun: „Jeg mener det godt med dig“. Áður en Sigurður beykir hafði áttað sig, voru þau Guðrún og hann harðtrúlofuð. Dásamlegt var það og hún veitti honum allt, sem hún gat honum í té látið. Meginið af hinu fékk hann hjá verzlunarstjóranum, sem var í sjöunda himni, - enginn eins og hann - hvernig sem á því stóð.

Þessi beykishjón í „Ytri-Höndlunarstaðnum“ á Eskifirði eignuðust saman 10 börn á fyrstu 20 árum samlífsins.

Og svo hélt frú Guðrún Ásmundsdóttir áfram að ala honum börnin, og þau voru svona hér um bil jafnharðan send til vandalausra eða venzlafólks til forsjár og framfærslu. Sum voru þannig alin upp niðursetningar á kostnað sveitarinnar, voru

tilverunnar hér í þessum heimi. Sigurður Ólafsson beykir var 61 árs, er hann hvarf til feðra sinna. Það var árið 1855. Þá hafði Guðrún kona hans dvalizt fjærri honum nokkur ár, hvernig svo sem á því stóð. Hún dvaldist norður á Sævarenda í Loðmundarfirði hjá dóttur sinni Sigríði, húsfreyju þar.

== III ==

   

Sigríður Sigurðardóttir giftist Einari Eiríkssyni frá Borg í Skriðdal. Þau hjón fengu fyrst til ábúðar jörðina Bárðarstaði í Loðmundarfirði árið 1862 eftir nokkra hrakninga milli jarða. Á Bárðarstöðum bjuggu þau í 9 ár. Þá fluttu þau að Sævarenda í sömu sveit. Þar bjuggu þau hjón um áratugi og gerðu garðinn þann frægan um Austfirði og Hérað fyrir manngæzku og hjálpsemi, góðvild og fórnarlund.

Guðrún Kristjánsdóttir fæddist að Bakkagerði í Reyðarfirði 26. apríl 1866. Foreldrar hennar bjuggu þarna í húsmennsku, snautt fólk og umkomulítið. Mikið vantaði á, að fjölskylda þessi gæti talizt hafa til hnífs og skeiðar.

Þegar faðirinn féll frá, var Þórunn, elzta dóttirin í Bakkagerði, 14 ára

ára og fermdist þá um vorið. Stuttur var því orðinn á henni ómagahálsinn. Tveim árum síðar er hún orðin vinnukona hjá kaupmannshjónum á Eskifirði, Karli Túliníusi og Guðrúnu Þórarinsdóttur, systur séra Þorsteins Þórarinssonar í Heydölum. Hér leið henni vel hjá gæðakonunni frú Guðrúnu.

Hjónin á Sævarenda eignuðust tvo sonu, Sigurð og Finn. Finnur Einarsson bjó um árabil á Sævarenda á heimili foreldra sinna, stoð þeirra og stytta; kunnur merkismaður og drengur góður. Hann kvæntist ekki og lézt 6 árum fyrr en foreldrar hans eða 1914. Foreldrar hans létust með stuttu millibili árið 1920.

Þegar Kristján húsmaður féll frá, var miðdóttirin í Bakkagerði 11 ára. Hjónin á Kollaleirum í Reyðarfirði, Sigurður Oddsson og Eygerður Eiríksdóttir, tóku hana til fósturs, enda var Eygerður húsfreyja vildarvinkona Eleonóru móður Kristínar. Á Kollaleirum dvaldist Kristín Kristjánsdóttir síðan til sjálfsbjargar aldurs.

Eleonóra Sigurðardóttir húsfreyja í Neðri-Miðbæ lézt 11. jan. 1884.

Þá kem ég að yngstu dótturinni frá Bakkagerði, henni Guðrúnu Kristjánsdóttur, sem forsjónin hafði ætlað það hlutskipti og hlutverk í lífinu að verða lífsförunautur Jóns fótalausa Sigurðssonar, stoð hans og stytta, hjúkrari og líkngjafi í þrautum og þjarki ofurharðrar lífsbaráttu um tugi ára.  

=== V ===

Á þessum árum kynntust þau Guðrún Kristjánsdóttir, fósturdóttir hjónanna á Sævarenda, og Jón Sigurðsson, sjómaður og útgerðarmaður á Nesi þar í byggð. Tæpast gat framtíð Guðrúnar heimasætu í hjónabandi með svo lömuðum manni og skertum starfsorku verið glæsileg. En konuhjartað spyr ekki alltaf um það, þeg-

ar ástarkenndin hjúpuð líknarlundinni, vorkunn- og miskunnseminni, glædd guðsloga og guðstrú, hrifsar völdin og blindar alla skynsemi. Og Jón Sigurðsson gat vissulega tekið sér orð skáldsins í munn, já, sungið hjartanlega:

:''af ljósinu ástar þinnar;

:''dauðans breytir dimma sér

:''í dagsbrún vonarinnar.

systranna, Sigríðar á Sævarenda og Eleonóru móður Guðrúnar.

Þótt séra Björn Þorláksson þætti harður í horn að taka, ágengur, harðger og fylginn sér við stórbokka og stertimenni, fann hann til með fátækum og öllum þeim, sem áttu um sárt að binda eða stóðu á ýmsan hátt höllum fæti í lífsbaráttunni. Svo var um Jón og Guðrúnu. Prestskonan að Dvergasteini, frú Björg Einarsdóttir frá Stakkahlíð í Loðmundarfirði var nákunnug Guðrúnu Kristjánsdóttur. Þær voru sveitungar og vinkonur svo að segja frá blautu barnsbeini, aldar upp saman í Loðmundarfirði, Guðrún aðeins 6 árum eldri en prestsfrúin.

Séra Björn gaf þau saman í heilagt hjónaband 28. maí 1895. Vissulega má þannig að orði komast, að verulega tæki að halla undan fæti fyrir nýgiftu hjónunum strax eftir hjónavígsluna, þó að athöfnin ylli þar auðvitað engu um.

Ömurlegt er að hugleiða þá tíma, er nú fóru í hönd fyrir þessum hjónum og kynnast lífsbaráttu þeirra. Heimili þeirra leystist nú upp sökum fátæktar og bjargarskorts. Við finnum yngra barnið niðursetning hjá vandalausu fólki á Seyðisfjarðaröldu. Guðrún, eiginkonan, hvarf frá manni sínum með eldri dótturina í annað sveitarfélag til þess að vinna þar fyrir þeim báðum, forða þeim frá sveit. Einn og yfirgefinn eigrar hinn fótalausi eiginmaður milli húsa á Seyðisfjarðaröldu, bónbjargarmaður á sárum hnjám, þjáður á sál og líkama. -

Þessi einveru- og þjáningarár Jóns fótalausa urðu fimm að þessu sinni. Að þeim liðnum herti hann loks upp hugann og breytti til.

Fyrsta árið á Nesi gerðist hann vinnumaður hjá hjónunum Pálma útgerðarmanni Pálmasyni og Ólöfu Stefánsdóttur. Í þeirri vist leið honum vel eftir ástæðum. Þau hjón höfðu bæði samúð með honum og hlynntu að honum eftir föngum.

Eiginkonunni, Guðrúnu Kristjánsdóttur, var vandi á höndum. Annars vegar var eiginmaðurinn bundinn henni ástar- og hjúskaparböndum, einmana og ósjálfbjarga á ýmsa lund, lamaður, líknarþurfi.

Guðrún, móðir og eiginkona, leiddi vandamál sín hug og hugsun. Já, annars vega ástríkur lífsförunautur, þegar svo bar undir, trúnarðarvinur, faðir barnanna hennar. Hins vegar dætur hennar tvær sem nú dvöldust í fóstri hjá góðu fólki. Átti hún að taka þær með sér, aðra eða báðar? - Og svo skyldu engin tök á að sjá þeim farborða, hafa til hnífs og skeiðar handa þeim öllum, fjögurra manna

Svo leið tíminn í sátt og samlyndi. Hinn 1. ágúst 1904 fæddi Guðrún eiginmanni sínum stúlkubarn. Séra Jón Guðmundsson á Nesi skírði barnið Sigfríði. Lífssólin skein við foreldrunum, og þó sérstaklega móðurinni - henni, sem hafði fórnað samvistum við báðar stúlkurnar sínar, ljósin sín, hamingjudísirnar sínar. Nú

En svo syrti að á ný: Hinn 18. nóvember 1907 dó litla Sigfríður Jónsdóttir í Sjólyst. Þá var hún rúmlega þriggja ára. Sorg foreldranna verður ekki með orðum lýst, og þá alveg sérstaklega sorg og þjáningum móðurinnar. Hún varð aldrei söm eftir það áfall. Beizkjan og sárindin ýfðu geð og velktu sál. Það hugarástand bytnaði fyrst og fremst á heimilislífinu. Ein óhamingjan bauð þannig annarri

Árið 1916 eða þar um bil byggðu hjónin Jón og Guðrún sér lítið íbúðarhús utast á svokallaðri Strönd í Norðfirði. Það hús stendur enn, nr. 17 við Urðarveg, stækkað nú og endurbætt.

Áður en þau eignuðust það og eftir að þau fluttu úr Sjólist, sem var rifin, höfðust þau við í eilitlum kofa inni á Ströndinni. Þak hans var gamall bátur, sem hvolfdi yfir fjórum veggjum með agnarlitlum gluggaborum á. Þau húsakynni hafa eflaust verið í flokki hinna allra fátæklegustu og ömurlegustu í þessu landi, og er þá nokkuð sagt.

Það bar við, að Guðrún í Sjólyst leit inn á æskuheimilið mitt á Hóli, sem var þarna í nánasta nágrenninu á Stekkjarnesinu. Það leyndi sér ekki, að þessi blessuð kona var beizk og sár út í allt og alla, líðandi sál, sem þoldi og bar, - hafði liðið, líknað og fórnað, en hvar var svo umbunin? Aldrei heyrði ég Guðrúnu Kristjánsdóttur minnast á eða ræða um sárustu atburðina í lífi sínu, aldrei. Stundum reyndi fóstra mín að fá hana til að létta á sálu sinni, tjá og

Ég minnist þess, að eitt sinn lét fóstra mín falla orð í þá átt, að Jón,

:þreyttum, píndum, hrelldum, smáðum,

:eilíf bót, þeim breytti vel,

[[Þorsteinn Víglundsson|Þ.Þ.V.]]

{{Blik}}