„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1985/ Á síldveiðum sumarið 1937“: Munur á milli breytinga

Í júnímánuði árið 1937 var lagt af stað frá Vestmannaeyjum til síldveiða og haldið norður fyrir land. Ferðaveður var gott og allt gekk samkvæmt útsettum stefnum á sæbréfið og sigldum vegalengdum í sjómílum talið. Á leið okkar norður fyrir land var fyrsti áfangastaður okkar á Hornvík. Er komið var inn á Hornvíkina var veður gott, aðeins aflandsgola. Þarna á Hornvíkinni lágu tveir litlir bátar við legufæri, og var í fyrstu áætlunin hjá ráðamönnum okkar að fá leyfi til að setja taug yfir í annan bátinn sem þarna lá og tengjast honum þannig okkur til halds ug trausts. En leyfinu var hafnað með kjarnyrtum íslenskum orðaforða, framfluttum með raddstyrkleika sem jafnast á við sviptivindi og rokur. M/b Lagarfoss fór nær landi en bátur viðmælenda okkar var, og þar var lagst fyrir akkeri. Var m/b Frigg lagt að ytri súð Lagarfoss.<br>

Nú var farið að íhuga landgöngu þarna á Hornvíkinni. Í Hornvík voru allmörg hús og marga íbúa þeirra sáum við utandyra þegar við vorum að hefja uppgöngu á sjávarkambinn. Þegar fast land var undir fótum var gengið til bæja og var tilgangurinn að heilsa þar upp á íbúana. Þegar við komum í nálægð við íbúðir þeirra hafði slagbröndum verið slegið fyrir allar hurðir og allir íbúar innan dyra og í skjóli fyrir ágengum aðkomumönnum. En þó hittum við einn gamlan mann sem var staddur rétt fyrir ofan sjávarkambinn, utan hurðar á kofahrófi sem þar var. Þessum útkjálkabúa var vel í skinn skotið. Kempan var með allmikið skegg sem náði niður á bringuna, gráleitar hærur féllu að eyrnasneplum og niður í hnakkagróf. Á höfði bar hann áferðamikið höfuðfat, líkt því sem franskir fiskiskipstjórar voru vanir að nota áður fyrr. Þessi heimamaður var kraftalegur og útlimastór, og með handabandi tókum við í potthlemmsstóra, vöðvamikla hönd kraftamannsins. Hann var mjög forn í talshætti, og satt að segja voru mörg orð hans og tilsvör ekki auðskilin. Hann spurði okkur hver sá kapítan væri á knörrum þeim sem við festar lægju á voginum fyrir handan. Honum var tjáð að sá héti Benoný sem þeim unnarjóum réði. Hornstrendingurinn og Benoný tóku tal saman og voru þeir þá staddir við læstar hurðir á burstaskældu og mæniássliguðu kofahrófi. Viðtalið hafði eigi varað lengi þegar Benoný komst að raun um að í þessari kofahít væri bætiefnaforði af fiðurfuglum, framleiddur í egglaga einingum með þeim bestu náttúrulegu bætiefnum fyrir sjófarendur á Norðurheimskautsslóðum. Það var þá ljóst að skeggur var albúinn þess að losa hurð frá stöfum á sínu forðabúri og höndla og selja af þeim nægtum sem krá þessi hafði innan veggjar, þó að því tilskildu að harður gjaldmiðill kæmi þar í móti. Að þessum kaupum afstöðnum var farið um borð og fengnum kornið fyrir í búri matgerðarmeistarans.<br>

Frá því að við höfðum farið í land hafði brimað í sjóinn og þykk hafaldan óð inn á Hornvíkina, og þar sem legið var allnærri landi voru öldufaldarnir orðnir aðgæsluverðir. Það var farið í það að hífa inn legufærin. Þegar búið var að ganga frá og gera allt ferðbúið var haldið af stað til næsta áfangastaðar sem var Akureyri. Við komum þangað árla dags. Þar var síldarnót tekin um borð og ýmislegt sem til þurfti. Að kvöldi komudags voru landfestar leystar og haldið til Hjalteyrar til að sækja þangað tvo vélarlausa nótabáta til notkunar við síldveiðina.<br>

Eftir nokkurra klukkustunda dvöl á Hjalteyri var haldið til veiða. Nú var kominn mikill veiðihugur í Benoný. Hann gaf fyrirmæli um að á hann skyldi kalla þegar út úr Eyjafirðinum væri komið. Benoný var um borð i Lagarfossi við brottför frá Hjalteyri þar sem Lagarfoss var móðurskip þessa veiðiskipaflota sem voru fjögur skip að tölu. Að morgni þann 18. júní 1937 vorum við staddir í mynni Eyjafjarðar. Veður var afar gott, sléttur sjór, en skyggni var takmarkað, enda þokubólstrar á víð og dreif innan í yfirlitshringsjá okkar. Það var haldið áfram austur með Gjögrum. Nótabátarnir voru samtengdir við stjórnborðssíðu Lagarfoss, en í nótubátunum var fiskinetið, nótin, í nothæfu ásigkomulagi og beið kallsins frá Karlinum: „Klárir í bátana.“<br>

Stefnu hafði nú verið breytt og haldið út á Grímseyjarsund. Karlinn var í sínum veru

stað „bassaskýlinu", og horfði yfir nágrennið og sjóndeildarhringinn með sínum haukfráu augnaperlum, skyggnandi eftir silfri hafsins. Svo gaf hann einnig gaum að tilflutningi hins vota vegar, sjávarstraumunum, og leit eftir og athugaði aðgerðir og ferðir fuglanna. Eftirtekt á staðháttum og aðstæðum var aflakóngnum. Karlinum, meðfæddur eiginleiki. Dýrmætur viðvörunarloki var greyptur í undirmeðvitund Benonýs: Það var sama hve varðstaðan hafði staðið lengi, eftir slíka varðstöðu, er hann fékk sér blund á brá, mátti varla fugl fljúga yfir bátinn, þá var það næg ástæða til þess að ræna hann svefni. Hann svaf vart nema með öðru auganu. Þrótturinn og veiðihugurinn gerðu hann að svefnléttri aflakló.<br>

Að morgni 19. júní 1937 vorum við staddir úti á Grímseyjarsundi, í góðu veðri og á sléttum sjó. Skyggni var lítið vegna þokuhnoðra, sem svifu undan andvaranum og tóku á sig alls kyns myndir sem þrengdu að sjónarlengdinni. Benoný var í bassaskýlinu og rýndi út, í hafið, leitandi eftir síldarfeng. Ahöfnin var í viðbragðsstöðu, vel nærð og mett eftir að stórbrytinn hafði brotið hrauðið og útdeilt því ásamt dásemdar veislukrásum.

Þá kom hin stóra stund. Bassinn hafði komið auga á eitthvað í fjarlægð eitthvað sem honum þótti þess vert að athuga nánar. Skipun um að setja á ferð og snúa báti yfir til stjórnborða var hlýtt og stefnan tekin á blettinn sem til sást og reyndist vera vaðandi síldartorfa. Lagurfoss öslaði áfram með nótabátana utan á síðunni. Þegar stutt var eftir að síldartorfunni var dregið mjög úr ferð bátsins. Þá kom kallið: „Klárir í bátana.“ Ákveðinn fjöldi af áhöfninni. sem hlýddi kallinu, hljóp um borð í nótabátana, sem voru leystir frá Lagarfossi. Benoný var í skut á öðrum nótabátnum og tók ár sér í hönd og fyrirskipaði að róa áfram. Í fyrstu var nótabátunum róið samtengdum, súð við súð, á fjórar árar, tveim á ytraborði hvors nótabáts. Þegar nótabátarnir höfðu verið leystir og skildir að og farið var að róa hring um síldartorfuna var einnig róið á .. stúdenta¬borðið", og þá samtals með átta árum á báðum bátum. Bassinn var nú aðmírállinn á sínum flota, og skipunum hans var hlýtt og þær framkvæmdar svo sem í sjóorrustu væri.