„Blik 1980/Ágrip af sögu landbúnaðar í Vestmannaeyjum, V. hluti“: Munur á milli breytinga

Eins og ég hefi drepið á hér í máli mínu, þá stofnuðu Eyjamenn

„Undarleg plága er kúadauðinn hér í Vestmannaeyjum. Einn bóndi missti á dögunum kú, sem virtist vera alheilbrigð örstuttri stundu áður en komið var að henni steindauðri á básnum. Það er fimmta kýrin, sem hann missir á sex árum. Aðra kú missti hann í fyrra á sama hátt og þessa. Urðu báðar bráðkvaddar á básnum. Engin sjúkleikamerki sáust á innyflunum á seinni kúnni, enda hafði ekki borið á neinni vesöld í henni.<br>

Fleiri hafa orðið fyrir þungum búsifjum af völdum kúafársins, þó að enginn hafi orðið eins hart úti og þessi bóndi. - Annar maður missti unga kú, bezta grip, fyrir fáum dögum, og sá ekkert á henni áður... Alls munu hafa farið 5-6 kýr þannig á árinu. Það er ekki smáræðisskattur á fáum eigendum, þó að ábyrgðarfélagið bæti þær að nokkru leyti.<br>

Merkilegt er það, að kjötið af sjálfdauðum kúm er hiklaust notað til manneldis, og hefur reynzt óskaðlegt. Það er því ekki um neytt eiturfár að ræða.<br>

Kúadauðin fer í vöxt, hver ástæðan, sem til þess er. Ekki væri viðlit fyrir fátæka að eiga hér kú, ef ekki væri ábyrgðarfélagið fyrir nautgripi, sem bætir skaðann eftir megni....En þó gott sé að fá skaðann bættan að nokkru, þá væri þó meira vert að geta grafið fyrir rætur meinsins að fullu...Nauðsyn ber til að leita einhverra ráða til að afstýra óhöppunum, ef þau ráð eru einhver til.<br>

Var nú skorað á hina nýkjörnu bæjarstjórn Vestmannaeyjakaupstaðar að láta mál þetta til sín taka, þar sem ekkert var þá búnaðarfélag í kaupstaðnum til þess að knýja á um rannsókn á þessu geigvænlega fyrirbrigði, kúadauðanum.<br>

Síðari hluta júnímánaðar þ.á. dvaldist síðan Magnús dýralæknir Einarsson í Eyjum og reyndi að gera sér grein fyrir orsök kúadauðans. Kvaðst hann ekki finna neinar áreiðanlegar orsakir, en þótti líklegt að viss tegund af flugum ylli fárinu, en vildi þó ekki fullyrða, að svo væri. Það kvað vera algengt í nágrannalöndunum, að eiturflugur valdi bráðadauða í kúm....Dýralæknirinn hefur safnað flugum og ætlar að láta rannsaka þær. - Þannig segir Skeggi frá gjörðum dýralæknisins í Eyjum. - Og ekki varð almenningi í kaupstaðnum kunnugt um nokkurn árangur af ferð hans til Eyja. Kúafárið hélt þar áfram að valda skaða. Sú staðreynd dró mjög úr mjólkurframleiðslunni í kaupstaðnum.<br>

Í marzmánuði 1920 birti Skeggi grein um '''dýravernd.''' Þetta var ádeilugrein og fjallaði um meðferð Eyjamanna á húsdýrum sínum og þá ekki sízt kúnum. Enginn varð til að svara grein þessari og verðum við því að álykta, að Eyjafólk hafi fundið þar sannan brodd, sem enginn vildi takast á við af þeim gildu ástæðum. Í grein þessari segir svo:<br>

„....Mér virðist kýrnar miklu óásjálegri hér en flestar sveitakýr, sem ég hefi séð, og eftir því er nytin í þeim mörgum hverjum, um sumartímann að minnsta kosti. Og hví skyldi það ekki vera svo.? Þær verða að reika hér vorlangan daginn um graslausa móana, þaulnagaða eftir fé og hross. Hvar sem þær fara, er grimmum og óvöndum hundum að mæta, glefsandi vörgum, og oft ganga þær blóðrisa undan þeim. Þær gerast  órólegar, þegar hvergi finnst haglendi né friðland og slangra þá niður á götu, stundum til að leita sér vatns til að svala þorstanum eftir langan sólskinsdag. Það mun nefnilega brenna við, að þeim er ekki æfinlega vatnað heima á sumardaginn. - Og hvað finna þær? Græna fýlupolla, sem safnast saman í skúmaskotum bæjarins, og annað óþverragrugg, stundum það, sem hellt er út úr húsum; það hef ég séð oftar en einu sinni. Þess á milli snuðra þær í sorphaugum og meðfram görðum, og það grunar mig, að í þeim leitum fái þær ýmsan þann „fóðurbæti“, t.d. gamla öngla og vírbúta, sem síðar finnast í innýflum þeirra á banadægri. Gæti ekki þarna legið ein ástæða til hins mikla kúadauða, sem hér liggur í landi? Kýr geta drepizt af fleiru en flugnabiti.<br>

'''Pétur Gunnarsson'''. Árið 1944 dvaldist í Eyjum Pétur Gunnarsson, landbúnaðarkandidat og fóðurfræðingur m.m. til þess að rannsaka hinn tíða kúadauða þar. Þekkingu sinni skyldi hann beina sérstaklega að rannsóknum á fóðri

Áður en lengra er haldið þykir mér við hæfi að birta hér nöfn þeirra manna sem völdust til forustu í ræktunar- og landbúnaðarmálum Eyjamanna í heild á árunum

Ég sem þetta rita, mældi síðan fyrir skólastjórann allar jarðabætur Eyjamanna

Samvinna stjórnar Búnaðarfélags Vestmannaeyja við stjórnarmenn Búnaðarfélags

„Ég hefi þá skoðun, að tíunda-og framtalssvik eigi sér ekki svo mjög stað

hér á landi, þegar um nautgripi er að tala, nema þegar telja skal fram ungviði.

ég ímynda mér minnst, þegar nautgripir eru taldir fram... Hér á landi segir hver

Dilkana áttu og notuðu ábúendur þessara jarða á Heimaey:

(Sbr. mynd)

# Fimm bændur af átta á Kirkjubæjum.

Þurrhey (taða) í hestburðum. (Einn hestburður telst vega 16 fjórðunga eða 160 pund, þ.e. 80 kg.)<br>

{| {{prettytable}}

  |}

1965: 1300 rúmmetrar <br>

1966: 1170 rúmmetrar <br>

1972: 50  rúmmetrar <br>

Ekki eru alifuglar í Eyjum taldir með á búnaðarskýrslum fyrr en árið 1920.

Hér þykir okkur við hæfi að birta tölu þessara „húsdýra“, og teljum við

þá alifuglarækt til landbúnaðarathafna.

{| {{prettytable}}

  |+

  |}

Mælt í tunnum. Ein tunna = 100 kg.

{| {{prettytable}}

  |+

  |1892 || 609 || 1904 || 570 || 1916 || 682 || 1928 || 936

  |-

  |-

  |1894 || 560 || 1906 || 729 || 1918 || 402 || 1930 || 859

  |1896 || 676 || 1908 || 604 || 1920 || 806 || 1932 || 1573

  |-

  |1933 || 1031 || 1945 || 4000 || 1957 || 2110 || 1969 || ?

  |-

  |}

{| {{prettytable}}

  |+

  |1887 || ?  || 1910 || 425 || 1933 || 638 || 1956 || 130

  |-

  |-

  |1889 || 391 || 1912 || 380 || 1935 || 307 || 1958 || 1310

  |1907 || 188 || 1930 || 368 || 1953 || 1690 || 1977 || 11

  |}

{{Blik}}