„Leikfélag Vestmannaeyja“: Munur á milli breytinga

Þessar tvær sýningar, Narfi og Hrjólfur voru sýndar annað veifið fram til ársins 1890 eða 1891. Árið 1893 var ''"Tólfkóngavitið"'' leikið í Vestmannaeyjum og ári síðar ''"Hinn þriðji"'' sem var byggt upp á söngvum og tónlist. Á meðal þeirra sem stóðu að baki þessum sýningum voru [[Oddur Árnason]], [[Guðlaugur Hansson]] [[Litlibær|Litlabæ]], [[Guðrún Runólfsdóttir]] og [[Sigurbjörg R. Pétursdóttir]]. Var sagt að söngur þeirra Guðrúnar og Sigurbjargar hafi verið minnst lengi sem frábærlega góðum.

Um aldamótin 1900 var ''"Skugga-Sveinn"'' settur upp í Vestmannaeyjum. Þrátt fyrir að miðaverð hefði hækkað upp í 1,50 krónur sem þótti hátt miðaverð vakti það leikrit mikla ánægju á meðal bæjarbúa sem sumir sáu leikritið að minnsta kosti tvisvar. Á meðal leikenda voru [[Jón Filippusson]] [[Dalbær|Dalbæ]], [[Jón Einarsson]] [[Garðsstaðir|Garðsstöðum]], [[Guðjón Guðjónsson]] [[Sjólyst]], [[Sigríður Jónsdóttir]] [[Garðsstaðir|Garðsstöðum]] og fleiri.  

Á meðal annarra leikrita sem sett voru upp í kringum aldamótin 1900 í Vestmannaeyjum voru ''"Sálin hans Jóns míns"'', ''"Kaupmannsstrikið"'' og ''"Vesturfararnir".'' Árið 1909 var einnig sýnt í fyrsta skipti leikritið ''"Almannarómur"'' eftir [[Steinn Sigurðsson|Steinn Sigurðsson]] skólastjóra [[Barnaskólinn í Vestmannaeyjum|Barnaskólans]] sem var í fimm þáttum. Líklegt er talið að leikendur þar hafi verið [[Helgi Guðmundsson]] í [[Dalbær|Dalbæ]], [[Hjálmrún Hjálmarsdóttir]] og [[Jón Jónsson]] í [[Hlíð]]. Steinn skólastjóri var þekktur rithöfundur bæði á bundið og óbundið mál. Hann samdi meðal annars stórt leikrit sem heitir ''"Stormur"'' og barnaleikrit sem nefnt var í Eyjum ''"Átján barna faðir í álfheimum"'' en hét annars ''"Skyggnu augun"''. Í því leikriti voru það börn úr barnaskólanum sem fóru með öll hlutverkin. Þau eldri voru í aðalhlutverkum en þau yngri komu fram sem álfar og dansandi vættir sem meðal annars sýndu dans í búningum sem voru sérstaklega gerðir fyrir þetta tilefni.  

Í upphafi var leikið í [[Kumbaldi|Kumbalda]]. Kumbaldi var eitt af verslunarhúsum Bryde verslunarinnar. Þótti sá staður af mörgum kaldur og leiðinlegur en það var þó alls ekki algilt. Það var á þeim tíma besta leikhúsið. Leiksviðið var rúmt og það var sett upp og tekið niður eftir þörfum. Sætun þóttu vera góð þrátt fyrir að vera baklaus. Það var einnig kostur við Kumbalda að þar gátu leikendur æft sig á leiksviðinu þegar það hentaði. Einnig var leikið í [[Gúttó]] en ýmsum þótti sá staður hlýlegri. Gúttó var reyndar oft upptekið vegna skemmtana og mannfagnaða en bið eftir leiksýningum var þó almennt ekki löng. Þar gátu um 140 manns setið. Leiksviðið í Gúttó þótti þó þröngt og var þröngt á bak við tjöldin. Helst gátu tveir ekki mæst þar án þess að faðmast eða renna sér mjög náið hvor meðfram öðrum. Sýningartjöldin voru með þeim glæsilegri en þau voru máluð af [[Engilbert Gíslason|Engilbert Gíslasyni]] af mikilli snilld.

Eftir að hætt var að sýna ''"Ævintýri og gönguför"'' veturinn 1910 sem sýnt var fyrir [[Kvenfélagið Líkn]] kom leikurunum saman um að stofna leikfélag í Vestmannaeyjum. Þeir sem munu hafa staðið að þeirri hugmynd voru fyrst og fremst [[Halldór Gunnlaugsson]] læknir, [[A.L. Petersen]] og kona hans, [[Árni Gíslason]], [[Valdimar Ottesen]] og fleiri. Voru undirtektirnar góðar og var

leikfélagið formlega stofnað á stofnfundi þann 22. ágúst 1910. Fyrsta stjórn félagsins var skipuð eftirfarandi einstaklingum: [[Ágústa Eymundsdóttir]] var kosin formaður en hún var forstöðukona [[Kvenfélagið Líkn|Kvenfélagsins Líknar]], [[Aage L. Petersen]] símstöðvarstjóri sem kominn var gjaldkeri leikfélagsins, [[Árni Gíslason]] í [[Stakkagerði]] sem kosinn var ritari félagsins, [[Ólafur Ottesen]] verslunarmaður var kosinn endurskoðandi, [[Valdimar Ottesen]] kaupmaður var kosinn varaformaður og [[Guðjón Jósefsson]] [[Fagurlyst]] var kosinn meðstjórnandi. Í lögum félagsins sem stofnfundurinn samþykkti var samþykkt að nafn félagsins væri Leikfélag Vesmtnnaeyja og að tilgangur félagsins væri fyrst og fremst að efla leikmennt í Vestmannaeyjum. Þar segir jafnframt að inngöngu í félagið gætu eingöngu þeir karlar og konur fengið sem voru tilbúin til þess að skuldbinda sig til þess að leika þau hlutverk sem þar til skipuð nefnd úthlutaði þeim. Ennfremur var ákveðið að aðalfundir yrðu haldnir tvisvar á ári, ársgjald yrði 1 króna, ekki væri heimilt að leika utan félagsins nema með fundarsamþykki og ekki væri heimilt að segja sig úr félaginu á meðan viðkomandi hafði hlutverk á hendi í leiksýningu.

Sjónleikir voru sýndir á [[Þjóðhátíðin|Þjóðhátíðinni]] 1912 og 1913 þegar Stefanía Guðmundsdóttir leikkona kom til Vestmannaeyja. Lék hún sjónleikinn ásamt Ólafi Ottesen sem bar nafni ''"Hinrek og Pernella".'' Eftir að Leikfélag Vestmannaeyja  var formlega stofnað komst starfsemin í fastari skorður en áður. Eftir stofnfundinn var farið í það að setja nýtt leikrit á svið og var leikritið ''"Ævintýrið"'' sýnt seint um haustið 1910 við ágætis aðsókn. Á fyrstu árum Leikfélags Vestmannaeyja tók leikfélagið fyrir mörg leikrit til meðferðar. Má þar nefna ''"Villidýrið"'' eftir E. Bögh og ''"Nei-ið"'' eftir Heiberg sem var danskur gamanleikur gjarnan nefndur ''"Hringjarinn frá Grensaa"''. Um miðjan desember 1913 setti leikfélagið upp leikritið ''"Malarakonan fagra"'' eftir Duveycier og ''"Sagt upp vistinni"'' og ''"Varaskeifan"'' Voru þessi verk undanfari stóra verkefnis félagsins, "Sherlock Holmes". Þetta var stærsta verkefni Leikfélagsins fram að þeim tíma og var ætíð nefnd "''Týndi böggullinn"''. Sýningartími verksins var um 2,5 tími til 3 tímar með hléum og var það í þá daga lengsta verk sem leikfélagið hafði sett upp. Á meðal þeirra sem fóru með hlutverk í Sherlock Holmes voru [[Ólafur Ottesen]] sem lék Sherlock Holmes, [[Kristján Gíslason]] sem lék Dr. Watson, [[Þóra Vigfúsdóttir]] sem lék Alice Faulkner og [[Guðbjörg Gísladóttir]] sem lék Therese. Leikrit þetta var sýnt oftar en önnur á þessum tíma, að minnsta kosti 7 sinnum en margir segja 9 eða 10 sinnum.  

Árið 1915 voru meðal annars sýnd verkin ''"Ærsladrósin"'', ''"Ungu hjónin"'', ''"Hermannahlettur" og "Best sem vitlausast"''. Árið 1916 lék leikfélagið verkið ''"Ímyndunarveikin"'' eftir Molier. Í því verki lék Guðbjörg Gísladóttir í síðasta sinn á leiksviði.

Árið 1926 voru leikin tvö leikrit í Vestmannaeyjum eftir E. Bögh sem heita ''"Ofvitinn í Oddasveit"'' og ''"Háa-C"''. Þeir sem léku í þessum leikritum voru meira og minna að leika í fyrsta sinn á leiksviði en meðal þeirra voru [[Jóhanna Ágústsdóttir]] [[Kiðaberg]]i, [[Páll Scheving]] [[Hjalli|Hjalla]], [[Jón Sigurðsson]] [[Pétursborg]] og [[Sigurgeir Jónsson]] [[Suðurgarður|Suðurgarði]].

Umsókn ritstjóra [[Skeggji|Skeggja]] um þessa leiksýningu var á þá leið að leikfélagið væri steindautt og alls ekki starfshæft.

Árin 1935-1936 var leikritið ''"Ævintýri á gönguför"'' sýnt enn einu sinni. Margir Eyjamenn héldu að það væri ómögulegt að setja þessa sýningu upp enn einu sinni og að aðsóknin yrði léleg. Svo varð ekki raunin. Leikritið gekk ágætlega og í hlutverkum voru nýjir einstaklingar sem leikhúsgestum þótti áhugavert að sjá hvernig myndu takast á við hlutverk sín. Á meðal leikara í þessari uppfærslu voru [[Árni Gíslason]], [[Loftur Guðmundsson]], [[Valdemar Ástgeirsson]], [[Jóhannes Sigfússon]] og [[Ásdís Jesdóttir]] [[Hóll|Hóli]]. Leikið var í [[Gúttó]] en þetta mun hafa verið í síðasta sinn er leikrit var sýnt þar, því húsið var rifið skömmu síðar. Í Víði þann 26. febrúar 1936 segir meðal annars um þessa sýningu: „Valdimar Ástgeirsson leikur Skrifta Hans sem að flestra dómi er erfiðasta hlutverk leiksins. Sumum hefir hætt við að misskilja þetta hlutverk og gera úr því hálfgerðan bjána, sem vitanlega er mjög fjarri sanni. Valdimar Ástgeirsson sýnir hér ágæta viðleitni til betri túlkunnar hlutverksins og tekst það víða vel, þó að vitanlega megi ýmislegt að finna.“

Árið 1936 var [[Gúttó]] rifið til grunna en Gúttó var eitt elsta og mest notaða leikhús Vestmannaeyja. Húsið reis fljótt á grunni Gúttós og var um að ræða stór og glæsilegt hús sem var stærsta samkomuhús utan Reykjavíkur. Aðeins Þjóðleikhúsið var stærra. Í húsinu var salur sem rúmaði 300 manns í sæti og í norðurenda hússins voru stórar svalir með sætum fyrir 250 manns. Í suðurenda hússins var stórt og mikið leiksvið og undir því búningsklefar, snyrtiherbergi og geymsluherbergi. Þar var einnig meðal annars skrifstofur, fatageymslur, svefnherbergi húsvarðar, hreinlætisaðstaða og stór og rúmgóður veitingarsalur. Þetta hús var svo stórt og mikið að það var í daglegu tali nefnt "Höllin". Þetta samkomuhús var vígt þann 22. janúar 1938 að viðstöddum í kringum 800 manns.   

Hér birtum við brot úr grein um Leikfélag Vestmanneyja sem birtist í Víði þann 31. desember 1936, rituð af [[Georg Gíslason|Georg Gíslasyni]]. Úrdráttur þessi birtist auk þess í [[Blik]]i árið 1967. ''„Um nær 25 ára skeið hefir félag þetta, Leikfélag Vestmannaeyja starfað hér í bænum. Starf þess hefur verið misjafnlega mikið frá ári til árs, eftir því sem atvik stóðu til hverju sinni. Flest leikkvöld á einum vetri muna hafa verið 37. Vegna kostnaðar við leiktjöld, búninga ofl hafa þeir, sem leikið hafa, oftast borið lítið úr býtum og stundum ekkert. En áhugi meðlima félagsins hefur haldið því lifandi. Ávallt hefur verið leikið í Gúttó þó þar væri þröngt, mun á leiksviði þar hafa sést leiklista eins og best þekkist annars staðar hérlendis til dæmis meðan þeirra naut við [[Ólafur Ottesen|Ólafs Ottesen]] og [[Guðjón Jósefsson|Guðjóns Jósefssonar]]. Á þessu hausti var ákveðið að starfa og undirbúningur hafinn. Þegar Gúttí var rifið en byggt var leiksvið við [[Alþýðuhúsið]], sneri Leikfélagið sér til forráðamanna þess til þess að spyrjast fyrir um húslán til sjónleika í vetur. Var því vel tekið í fyrstu, sérstaklega af [[Ísleifur Högnason|Ísleifi Högnasyni]]. En er til samninga kom, var hann utanlands. Tilboð húsnefndar hljóðaði upp á tæpan 1/3 hluta eða 30% af brúttótekjum félagsins auk leigu fyrir æfingar svo að þetta hefði orðið meira en 1/3. Tekjur hússins hefur eftir því verið á leikkvöldi, þegar leikið hefði verið fyrir fullu húsi rúmar 200.000 krónur. Þar sem þurft hefði öll leiktjöld ný á leiksviðið, sá Leikfélag Vestmannaeyja sér ekki fært að ganga að þessum kröfum og samþykkti einróma að leika ekki í húsinu nema að betri kjör næðust. Gerði þ´stjórn félagsins gagntilbið, sem var hafnað án frekari tilrauna um samkomulag. Má skilja það á svarinu, að þar hafi mestu um ráðið hin misheppnaða tilraun þeirra að gera leikfélagið pólitískt. Listavinirnir þar hafa álitið heppilegra að koma upp pólitískum leikflokki. Það á bara eftir að sýna sig, hvort Vestmannaeyingar eru að sama skapi ginkeyptir fyrir því, jafnvel þótt beitt verði öðru til að byrja með.“''