Júlíana Sveinsdóttir
Click here for Júlíana Sveinsdóttir in English
Júlíana Sveinsdóttir fæddist að Sveinsstöðum í Vestmannaeyjum 31. júlí árið 1889 og lést í Kaupmannahöfn 17. apríl 1966. Foreldrar hennar voru þau Guðrún Runólfsdóttir og Sveinn Jónsson trésmíðameistari og var Júlíana næstelst af fimm systkinum. Sextán ára gömul flutti Júlíana til Reykjavíkur þar sem hún stundaði nám í tvo vetur. Í Kvennaskólanum í Reykavík komu í ljós hæfileikar Júlíönu í teikningu og varð það til þess að hún fékk tilsögn hjá listmálaranum Þórarni B. Þorlákssyni. Hann var menntaður í Danmörku og hélt sína fyrstu málverkasýningu í Reykjavík árið 1900 en það var fyrsta einkasýning listmálara hér á landi. Fyrir þann tíma hafði fáum Íslendingum dottið í hug að leggja myndlist fyrir sig að ævistarfi en um aldamótin 1900 var andrúmsloftið að breytast og hin vaxandi borgarastétt landsins farin að gera sér grein fyrir mikilvægi myndlistar fyrir menningu og sjálfsímynd þjóðarinnar. Í kjölfar Þórarins lagði Ásgrímur Jónsson út á myndlistarbrautina en áður hafði Einar Jónsson myndhöggvari hlýtt kalli listagyðjunnar. Júlíana tilheyrir hins vegar næstu kynslóð íslenskra myndlistarmanna en auk hennar má þar meðal annarra finna þau Jón Stefánsson, Jóhannes Kjarval og Kristínu Jónsdóttur.
Í upphafi tuttugustu aldar var ekki sjálfgefið að ungar stúlkur héldu til náms í Kaupmannahöfn, en Júlíana bjó yfir ótvíræðum hæfileikum og átti föður sem hafði áhuga og getu til að styrkja hana til náms. Sigldi Júlíana því til Kaupmannahafnar árið 1909 og eftir þriggja ára undirbúningsnám hlaut hún loks inngöngu í hinn virta Konunglega danska listaháskóla. Stundaði Júlíana nám í málaradeild skólans næstu fimm árin og útskrifaðist þaðan árið 1917. Ári síðar sýndi hún í fyrsta skipti opinberlega í Kaupmannahöfn en upp frá því var hún virkur þátttakandi í sýningarlífi Danmerkur og tók yfirleitt þátt í einni eða tveimur samsýningum listamanna árlega það sem eftir var ævinnar. Þátttakendur á þessum sýningum voru valdir af dómnefnd og því fólst ákveðin viðurkenning í því að fá verk sín samþykkt til sýningar. Auk þess að taka þátt í samsýningum danskra listamanna sýndi Júlíana á Íslandi með Listvinafélaginu og Félagi íslenskra listamanna. Einnig var hún valin á fjölda samsýninga á íslenskri og norrænni list erlendis. Í lifanda lífi tók Júlíana þátt í rúmlega hundrað samsýningum og hélt 11 sérsýningar á Íslandi og í Danmörku. Auk þessa var hún virk í samtökum listamanna og vílaði ábyrgðarstörf ekki fyrir sér. Sat hún meðal annars sem fulltrúi listamanna í stjórn Hins konunglega danska listaháskóla sem hefur m.a. það hlutverk með höndum að vera opinberum aðilum ráðgefandi varðandi myndlist og arkitektúr og veita viðurkenningar á sama vettvangi.
Júlíana var jafnframt einn frægast listvefari Norðurlanda. Hún kenndi sér sjálf að vefa og notaði íslenska ull litaða úr jurtum sem hún safnaði á sumrin á Íslandi.
Júlíana kom til Vestmannaeyja árið 1946 eftir langa fjarveru frá æskuslóðunum. Hún málaði margar myndir af Eyjunum sem voru þó ekki nákvæmar eftirmyndir af klettum, fjöllum og hafi, heldur stór form og fletir. Hún sagði sjálf að hún hefði ekki bara verið að mála klettana og fjöllin heldur baráttuna milli landsins og hafsins.
Heimildir
- Víðir, 20. tbl.,19. árg. 1948
- Ingólfur Kristjánsson, ,,Júlíana Sveinsdóttir listmálari”, Listamannaþættir, Reykjavík, 1955, bls.129.
- Umfjöllun um Júlíönu Sveinsdóttur á Listavef krakka