„Blik 1957/Þáttur nemenda, fyrri hluti“: Munur á milli breytinga

Ég ætla hér að endursegja sögu, sem kona, er ég þekki mjög vel, sagði mér. <br>

Það var á gamlárskvöld árið 1917, að þrjár konur og ein 11 ára telpa voru að ganga til kirkju. Veður var mjög gott og auð jörð. Er þær voru komnar skammt frá bænum, sjá þær hvar á að gizka 15—20 ljós koma upp úr hrauni, sem var austan til við bæinn. Ljós þessi líktust svokölluðum olíuluktarljósum, sem þá var venja að ganga með milli bæja og útihúsa þegar dimmt var. Þau virtust líða áfram eins og í gönguhraða, og horfðu þær á þetta á að gizka 20 mínútur, þar til þær sáu þau hverfa í námunda við tóftarbrot, sem áður hafði verið sel frá bæ niðri í þorpinu, og var það kennt við hann. Það var trú manna, að í selinu væri álfakirkja. Og þar sem enginn gat ímyndað sér, hvað þetta gat annars hafa verið, var álitið, að þarna hafi huldufólk verið á leið til kirkju. <br>

Á bænum, sem konurnar og telpan voru frá, heyrðust oft ýmis hljóð koma úr hrauninu. T.d. bar það við einu sinni, eitt vetrarkvöld, er fólkið var inni við vinnu sína, að því heyrðist sem þytur færi fram hjá, líkt og rekinn væri stór fjárhópur fram hjá bænum, heyrði það kindajarm, gelt í hundum og hófatak í hestum. Þetta gat samt ekki um neinn venjulegan fjárrekstur verið að ræða, því að hávetur var. Fólkið fór út að gæta betur að, en allt var kyrrt og enginn sást á ferð.

<big>''Sjóferð''</big>

Allt í einu kveður við feiknar niður og reykur stígur upp frá bátunum. Nú hafði „blússið“ verið gefið og flotinn brunar út til miða. „Júlía“ heldur suður með Urðum og kokkurinn segir mér, að nú ætli „kallinn“ út á landsuður. <br>

Eftir hálftíma siglingu er farið að leggja línuna. Ekki er þó búið að leggja mikið, þegar byrjar að kalda, og kominn er stormur, þegar lagðir hafa verið 30 stampar. Þá er hætt að leggja meira og ljósdufl sett á. Við það er lónað fram í afturelding. Á meðan leggja sig allir nema einn, sem er á verði. Auðvitað reyni ég að sofna, en það gengur illa vegna veltings. Sjóveik er ég ekki. Varla er orðið bjart, þegar byrjað er að draga línuna, en þá er komið suðaustan rok með slyddu. Sjórinn fyssar yfir bátinn, og hann hendist til. Ég held mig í stýrishúsinu og reyni af veikum mætti að fylgjast með því, sem fram fer. Ég á vont með að hemja mig, enda er veltingurinn óskaplegur. Naumast er hálf línan dregin, þegar hún slitnar. Er þá ekki talið fært að draga meira sökum óveðurs Haldið er því til hafnar, en með lítinn feng. Sjómennirnir segja: „Ekki eru allar ferðir til fjár, þó að farnar séu.“

<big>''Minnisstæður atburður''</big>

,,Ég og jafnaldra mín vorum látnar reka kýrnar út í haga, er búið var að mjólka þær á morgnana. Áttum við að reka þær vestur fyrir Gerði, sem svo er kallað. Er það nokkuð hátt undir hömrunum vestur fyrir Múla, sem er tangi, er skagaði nokkuð langt fram af björgunum. Var hann allur grasi vaxinn. Var hann því beittur bæði kúm og kindum. Þegar við vorum að snúa heim, kemur til okkar strákur af næsta bæ og spyr, hvort við viljum koma með sér upp í Háugötu, en það var gata, er lá framan í brekkunni, sem var upp á björgin. Var hún oft farin, er rekið var fé, því að það stytti leiðina upp á björgin að miklum mun. Veðrið var gott, og vorum við því fúsar á að gjöra þetta. En þegar við erum komin upp, segjum við við strákinn, að við viljum heldur fara fyrir neðan hólinn, því að það sé sléttara. En þá stekkur hann upp á hólinn og kallar til okkar, að það séu 3 naut að bíta í láginni fyrir innan hólinn. Segjum við honum þá að koma strax, en þá fer hann að baula til að vekja athygli þeirra á sér. Endurtekur hann þetta nokkrum sinnum. Kemur hann því næst stökkvandi og segir, að nautin séu að koma. Var hann sýnilega ekki minna hræddur en við. Hlupum við nú öll eins og fætur toguðu, þar til við erum komin niður fyrir björgin. Fórum við þar inn í kofa, sem kallaður var Stekkur, en brátt sáum við, að slíkt var vitleysa, því brátt myndu nautin koma þangað og var þá ekki víst, að við slyppum bráðlega. Tókum við því það ráð að hlaupa vestur með björgunum. Þar neðan undir stóð svo stór blágrýtissteinn, að ómögulegt var fyrir nautin að komast upp á hann. Bak við hann var skora, sem við gátum skriðið inn í. Bak við stein þennan biðum við nú nokkra stund og heyrðum við ekkert í nautunum. Þá sögðum við stráknum að læðast meðfram björgunum. Var hann tregur til, en fór samt og kom aftur með þau tíðindi, að öll nautin stæðu við kofadyrnar, sem við fórum fyrst inn í. Þá stukkum við vestur blásteinsskriður, sem voru skammt frá steininum, er við höfðum fyrir felustað, og vestur á Múlann og svo suður mýri, er lá til næsta bæjar, en þar átti strákurinn heima. Fórum við nú glaðar heim, en þegar minnst varði, kemur eitt naut á móti okkur miklu stærra en hin, og þegar það sér okkur, fer það að róta upp jörðinni og bölva einhver ósköp. Snúum við þá til baka og norður fyrir stóran hól, er þarna var. Stukkum við norður eftir honum. Fannst okkur hjörtun ætla að springa, því þetta var svo langt. Hóllinn var kallaður Stórhóll. <br>

En það er af nautunum þremur að segja, að þau stóðu til kvölds við kofann, en stóra nautið fór heim að bænum, sem strákurinn átti heima á. Gátu tveir fullhraustir karlmenn á endanum snarað það og farið með það heim og var því aldrei sleppt lausu eftir þetta.“

[[Mynd: 1957, bls. 57.jpg|thumb|350px|''„Snúða- og pylsumálaráðherrarnir“ héldu embætti sínu einnig á ársfagnaði skólans 1. desember s.l. Frá vinstri: Jóhannes Sævar og Grétar Þórarinsson.'']]

<big>''Danmerkurferð''</big>

Svo fórum við til Kaupmannahafnar. Þar vorum við einn dag. Næst lá leiðin til Jótlands, þar sem við ætluðum að heimsækja afa og ömmu. Hjá þeim fengum við hinar beztu móttökur. Þegar ég var búin að vera þar í 2 daga, fór ég til Graasten, sem er bær rétt við landamæri Þýzkalands, en þar var Sigrún Þorsteinsdóttir skólasystir mín í húsmæðraskóla. Þar var ég í 1 1/2 dag. Þegar ég fór aftur, kom Sigrún með mér til þess að eyða mánaðar fríi, sem hún hafði fengið. Það var ekkert sérstaklega gott veður, meðan við vorum þar saman, en samt höfðum við alltaf nóg að gera. <br>

Nokkrum dögum eftir að Sigrún fór til Graasten, fórum við mamma aftur til Kaupmannahafnar.  Daginn  eftir  að  við komum  þangað,  fór mamma með mig í dýragarðinn og nokkur söfn. Eitthvert kvöldið fór ég í Tívólí. Og ég sá Litlu Haffrúna og fór inn á Löngulínu og á „Strauið“. Einn daginn skruppum við til Svíþjóðar og stönzuðum þar nokkra klukkutíma. Annan dag fórum við í „skógarferð“ með Íslendingafélaginu í Kaupmannahöfn. Og þann 23. ágúst nákvæmlega 2 mánuðum eftir að við komum, fórum við heim og þar með var ævintýrið á enda.

<big>''Frá Reykjavík til Bifrastar''</big>

Svona dó þessi maður í eymd og fátækt. Hann, sem um ókomnar aldir veitti svo mörgum huggun og harmabót með hinum trúarþrungnu sálmum sínum. Á Ferstiklu er greiðasala og var svo mikið að gera, að við þurftum sjálf að ganga um beina. Er við höfðum fengið okkur hressingu, var haldið áfram sem leið lá. Brátt komum við að Saurbæ, þar sem Hallgrímur Pétursson var prestur. Síðan tók við Melasveit. Þar undir Hafnarfjalli er Hafnarskógur og þar er skemmtistaður í mjög fögru umhverfi, sem heitir Ölver. Margt mjög fagurt sáum við á leið okkar, sem of langt yrði að telja upp. Á vinstri hönd er Bændaskólinn á Hvanneyri; er mjög staðarlegt að líta þangað heim. Á einum stað bar fallega sjón fyrir augu: lága hæð alvaxna birkikjarri og inn á milli runnanna glitti í lítinn hvítmálaðan sumarbústað með rauðu þaki. <br>

Nú vorum við komin í Norðurárdalinn. Eftir honum liðast silfurtær Norðuráin með sporðaköstum hinna straumsæknu laxa. Í henni eru fagrir fossar: Glanni og Laxfoss. Þar una veiðimennirnir sér í dásamlegu umhverfi við veiði á þessum eftirsótta fiski, laxinum. Nú sást til Bifrastar, sem er sumarhótel í Norðurárdal. Var nú ekið greitt. Brátt brunaði bifreiðin inn á bifreiðastæðið við Bifröst. Bifröst er í yndisfögru umhverfi og þar í faðmi fjallanna við skógarilm og vatnanið var ákveðið að eyða sumarleyfinu. Við stigum út úr bílnum og ég litaðist um, en ég kannaðist vel við mig, af því að þetta var ekki í fyrsta skipti, sem ég kom á þennan dásamlega stað. Nú var farið inn á hótelið, sem er mjög reisuleg bygging, og eftir að við höfðum fengið okkur hressingu, fórum við að hátta í vistlegum herbergjum, sæl og þreytt eftir indælt ferðalag, og hlökkuðum til að vakna að morgni við söng fugla, þyt skóga og vatnanið.

<big>''Minni námsmeyjanna''</big>

<small>Þeir einir, sem gagnþekkja skólalífið, fá verulega notið þessarar ræðu. Hún vakti mikinn fögnuð og kátínu. <br>

''Ritnefndin.''</small>

<big>''Á Þorláksmessu''</big>

Ég kenndi í brjósti um drenginn, sem vantaði aðeins eina krónu til þess að geta glatt hana mömmu sína á jólunum, konuna, sem vann við hreingerningar. „Komdu með mér inn í búðina og sýndu mér kertið.“ Við gengum inn í búðina til þess að skoða skrautkertin þar. Það var afar eðlilegt, að svona skrautleg jólakerti hrifu huga drengsins. Ég falaði tvö. „Gjörið svo vel,“ sagði afgreiðslustúlkan. <br>

Við gengum síðan út á götuna og ræddum saman dálitla stund. Svo rétti ég honum bæði kertin að gjöf og lét í ljós gleði mína yfir því, hvað hann væri góður við hana mömmu sína. „Vertu alltaf góður við hana mömmu þína,“ sagði ég. Drengurinn varð svo glaður, að hann tók um hálsinn á mér og kyssti mig. Þetta litla atvik vakti mig til umhugsunar. Ef við, hvert og eitt gætum glaðzt jafn innilega yfir litlu og þessi litli drengur og kynnum jafn vel að meta það, sem hún mamma hefur fyrir okkur gert, þá væri ýmislegt öðruvísi en það er og betra.

<big>''Viðburðarík baðferð''</big>

Lékum við okkur þarna í grasinu um stund, fórum í eltingaleik á bakkanum, þó að óþægilegt væri, því að mýrarstörin stakk okkur í fæturna. Hugðum við því brátt til heimferðar og bjuggumst til að klæða okkur. En í sama bili og ég renndi fætinum í aðra nærbuxnaskálmina, heyrði ég félaga minn kalla: „Nei, Björn, sjáðu köttinn, sem syndir þarna úti við hólmann!“ <br>

Mér var kunnugt um, að köttum er ekkert um vatn gefið, svo að ég sneri mér undrandi við. Var ég þá næstum dottinn um hina nærbuxnaskálmina, þar sem hún flæktist um fót minn í snúningnum. Ég vildi sjá þennan kynlega kött, sem synti eins og selur að sögn félaga míns. Og sjá, þarna kom kvikindið upp úr vatninu og það virtist engu líkara en stórum og löngum ketti. Það synti nú hratt í áttina að hólmanum. Þegar kvikindið kenndi lands í hólmanum, stökk það upp í hann eins og fjöldinn allur af árum og púkum væri á hælunum á því. <br>

Nú tók félagi minn viðbragð líka. Hann var kominn í nærhaldið sitt. Litum við í flýti í kringum okkur í leit að einhverju, sem hægt væri að veitast að minknum með. Sáum við ekkert annað þarna nálægt nema utanyfirbuxur okkar. Þrifum við þær í skyndi, hlupum út í vatnið og óðum eins hratt og við gátum í áttina að hólmanum. Vöruðum við okkur ekki nóg á botninum, svo að á leiðinni hrasaði ég, datt í vatnið og varð rennvotur. En það var ekki mikið verið að hugsa um það. Ég stóð þegar í stað á fætur aftur. Loksins er við komumst upp í hólmann, lafmóðir og holdvotir, tókum við eftir því, að óvinurinn, sem hafði virt okkar völd og yfirráð að engu, var eitthvað að hnýsast og snudda í hreiðrinu. Sáum við, er við nálguðumst það betur, að hann var kominn með einn ungann í kjaftinn. <br>

Réðumst við þarna að minknum með buxurnar á lofti og í vígahug miklum, við vildum hefna fyrir hreiðurránið. Auk þess vissum við, að hver sá, sem drepur varg, fær einhver verðlaun. Þegar minkurinn sá þessa tvo berserki nálgast, virtist hann verða dálítið smeykur. Sleppti hann unganum þegar í stað, tók á sprett og hentist jafnskjótt út í vatnið. En þið þurfið ekki að halda, að kapparnir hafi hætt við svo búið. Nei, þeir fylgdu fast á eftir minknum með buxurnar sínar á lofti og náðu honum í vatninu. Þarna stóðum við nú í vatninu upp í hné og börðum á minknum með buxum okkar. Virtist dýrið all grimmt og bjóst til að ráðast á okkur félaga. Vildi það auðsjáanlega reyna að verjast eftir mætti. Er með öllu óvíst, hvernig farið hefði, ef ekki hefði viljað svo til, að hundurinn hafði heyrt lætin og óhljóðin og komið þegar í stað hlaupandi. (Það var vitanlega ekki alveg hljóðalaus bardagi, eins og menn geta

Klæddum við okkur í flýti og hlupum heim. Vorum við með minkinn í eftirdragi alla leiðina. Þótti það heldur en ekki tíðindi, er við höfðum frá að segja. <br>

Daginn eftir fengum við leyfi til að fara á fund hreppstjórans og afhenda honum skottið af minknum, en það er hreppstjórinn, sem greiðir verðlaun fyrir öll vargadráp. Við fengum 60 krónur fyrir skottið. Að lokum verð ég að segja frá því, að það voru tveir hreyknir drengir, er skunduðu heim síðar um daginn með þrjátíu krónur hvor í vasanum.

[[Blik 1957/Þáttur nemenda, síðari hluti|síðari hluti]]

''<big>Nemendur 3. bekkjar verknámsdeildar veturinn 1956-1957 ásamt nokkrum kennurum.</big><br>

''Aftari röð frá vinstri: Óli Árni Vihjálmsson, Borgþór Eydal Pálsson, Ingólfur Hansen, sr. Jóhann Hlíðar, tímakennari, Guðný Fríða Einarsdóttir, Margrét Halla Bergsteinsdóttir, Árni Ólafsson, kennari, Grétar Þórarinsson og Þorsteinn Þ. Víglundsson, skólastjóri.<br>

''(Ljósm.: Hörður Sigurgeirsson).

[[Mynd: 1957, bls. 62.jpg|left|thumb|600px]]

<big>''Nemendur 3. bekkjar bóknámsdeildar veturinn 1956—1957 ásamt einum kennara.</big>

[[Mynd: 1957, bls. 66.jpg|left|thumb|400px]]

''Sýningin vakti mikla ánægju með nemendum og ársfagnaðargestum.

''Frá vinstri:<br>

''Elínborg Jónsdóttir, Selma Jóhannsdóttir, Elín Leósdóltir, Halla Bergsteinsdóttir, Þorbjörg Jónsdóttir, Rósa Martinsdóttir, Helga Helgadóttir og Anna Erna Bjarnadóttir. <br>