Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1965/ Þorsteinn í Laufási og íslenzk sjókort
Þorsteinn i Laufási og islenzk sjókort
Lirn ofangreinl efni mætti skrifa langt mál, en hér skal aðeins stiklað á stóru. Skerfur Þorsteins í Laufási til ísienzkra korta og öryggis sjófarenda við Vestmanna-eyjar fram á þennan dag var bæöi mikÍU að vöxtum og merkilegur. Að mínu áliti verður það starf aldr/ei ofmetiS þvi að áreiðanlega er það hið merkilegasta, sem sjálfmenntaður sjómaður hefur lagt til kortagerðar á Islandi. Grunn þau sem fundust við Vestmannaeyjar eftir tilvísun Þorsteins hafa verið á sjókortum síðan. Hafa mælingar þær. sem þá voru gerð-ar. staðizt fram á þennan dag og verið í sjó-kortum, sæfarendum til leiðbeiningar á hættu-legum siglingaleiðum. Af 12 boðum, sem settir höfðu verið í sjó-kort. var aðeins einn rétt settur í kortið, en hinir skakkt settir eða þá alls ekki merktir, og reyndist hnattstaða Stórhöfðavitans vitlaus, þegar betur var að gáð. Skipherrann á Hvítbirninum, Ackermann, setti niikið tiausi á Þorstein og fór hann alveg eftir leiðsögn Þorsteins og mældi þau grunn, sem hann benti þeim á. Sumarið 1961 og 1964 voru gerðar rækileg-ar mælingar við Vestmannaeyjar og mun á-rangur þessa starfs brátt koma í ljós, en í ráði er að gefa út sjókort yfir svæðið: Selvogur að Bjarnarey (verður Bjarnarey í kanti og kemst ekki öll inn á kortiði. Verður þetta kort í mæli-kvarðanum 1:100.000. Koma þá öll þessi grunn. sem Þorsteinn nefnir inn í kortið og auðvitað meiri upplvs-ingar um þau og fleiri grunn en áður, því að ólík eru tækin og allar aðstæður við mælingar nú og árið 1928. þegar þetta var mælt. Verður fróðlegt að sjá þetta kort. A þessu korti munu koma fram ýmsar upp-lýsingar. sem reyndari formenn hafa aS vísu vitað um. t. d. er Hvítbjarnarboðinn tvískipt-ur: á syðri klakknum er 29 m dýpi. á þeim nvrðri 12 m dýpi, en nyrzt á hryggnum er 18 m dýpi. Milli klakkanna á Hvitbjarnarboðan-um er 76 m dýpi. Þorsteinsboðinn. sem heitir eftir Þorsteini í Laufási. er þriskiptur. liggur í NA—SV stefnu. austur af honum eru svo margir klakkar. Dýpi á grvnnstu klökkunum á Þoisteinsboða er 26 m og 23 m.. en 80 m dýpi er á millí þessara klakka. Þokuklakkarnir eru 4: sá grynnsti er til SA. Dýpi á þessum klökkum er 21 m. 22 m á þeim til \esturs. þá 26 m. og 36 m. A inilli klakk-anna er 70 ín dvpi. A þessu korti koma Ebenezarklakkar, en dýpi á þeim er 21 m á norðurklakknum og 27 metrar á suðurklakknum með 65 m dýpi á milli. Mið á Ebenezarklökkum er: Stóridrang-ur í Litla-Klif. geil (sýling) í Súlnasker og Geldung. Ekki væri að ófvrirsynju að merkja á þetta kort hraun og botnlag og er það mjög vel fram-kvæmanlegt eftir dvptarmælisrúllum. Mætti lita það eða merkja greinilcge á annan hátt. Væri þá kominn vísir að fiskikorti. Nauðsyn-legt væri vegna veiðarfæra að fá sem flest flök rnerkt inn á sjókortin og hefur það dregizt alltof lengi. Togbáiar eru að rífa vörpur sínar í sömu flökunum allt sumarið og skiptir tjónið af þessum völdum hundruðum þúsunda. Síð-ast í vetur kom það í blöðunum að einn nóta-bátur hefði tapað nót. sem kostaði milljón krónur í gamalt skipsflak. Eg held að það hlyti aS borga sig fyrir þjóð-ina að búa betur að íslenzku sjómælingunum. en gert hefur veri'ð. Þær ætti að gera að sér-stakri stofnun. en hafa ekki þetta óskiljanlega samkrull. sem nú er á milli Vitamálaskrifstof-unnar og Landhelgisgæzlunnar. Einnig skyldi ekki búa þaimig að launakjör-um þeirra ágætu manna, sem þar vinna. að þeir skuli vera 2 launaflokkum neðar. en t. d. stýrimannaskólakennarar. þó að sömu kröfur verði að gera til kunnáttu þessara manna. Enn síður ætti að búa þannig að stúdentum, sem fara erlendis að nema þessi fræði. að þeir að loknu 4 ára námi lendi 2 launaflokkum neðar. en ef þeir hefðu setið heima og engrar fram-haldsmenntunar aflað sér. en í stað þess gerzt t. d. gagnfræðaskólakennarar. Að sjálfsögðu er höfuðnauðsyn fyrir þessa stofnun að hafa sérstaklega byggt og útbúið skip til sjómæl-inga. 'yjahöin um 1911.
Alltof hljótt er um ágætt starf íslenzku sjó-mælinganna og ég vil hér benda sjómönnum á ágætt kort, sem er nýlega komið út yfir svæð-ið: Ehleyjardrangur að Selvogi í mælikvarð-anum 1:100.000. Þetta kort er sérstaklega gott f\rir öll skip. sem sigla fyrir Reykjanes, og sýnir ágætlega grunn og boða. t. d. er Vestra-og Syðrahraun merkt inn með bláum lit. Það væri og nauðsyn á verstu grunnunum hér í kringum Eyjar. þegar það kort kemur út.
Mér finnst eins og áhugi sjómanna á sjó-kortunum hafi minnkað; það er kannski af því að kortin eru orðin tiltölulega fullkomin. Þó er svo mikið starf óunnið á þessu sviði. að það mun taka mjög langan tíma með þeim tækjum og mannafla, sem nú eru fyrir hendi. Gætu sjómenn með almennum áhuga sínum og upplýsingum um óþekkt grunn og flök flýtt fyrir þessu mikla starfi og gert það auðveld-ara. og hvað er betra öryggistæki en góð sjó-kcrt? Ætti að takast upp sem bezt samvinna milli starfandi sjómanna og þeirra, sem sjó-kortin gera. , Veturinn 1929 kom vitamálastjóri, Th. Krabbe, hingað til Eyja og ræddi við Þorstein í Laufási og fleiri formenn um stærð og lögun kor'a hér við Eyjar. Fengu sjcmenn hér í Eyj-um því til leiðar komið. að aðrdfiskimið þeirra voru ;ekin með á sjókortin. Var svo mál með vexíi. að yrði strandlengjan tekin með á kort-tnu tapaðist 6 sjómílna breið spilda vestur af Geirfuglajkeri, þar sem bátar héðar. eru oftast á veiðum. Nú. þegar í ráði er að gera ný sjókort eftir nýjum og góðum mælingum. væri þá ekki rétt að taka aftur upp svona samvinnu á milli þeirra, sem eiga að nota kortin og þeirra, sem gera kortin. Eg vil svo enda þessi fáu orð um mikið efni með að gefa upp mið á flaki, sem bátar héðan hafa oft fest veiðarfæri sín í. Flak þetta mun vera danskur drasinótabátur os er suðaustur af Eyjum: ..Súlnasker og Geldungur sem V (geil). Blátindur í slakka á Suðurey að vestan."
Leiðréttingar Þorsteins í Laufási ætti að minna alla sjómenn á hvað það getur haft að segja að fylgjast vel með öllu á sjónum. LJm ábendingar Þorsteins skrifaði Sveinbjörn Eg- ilsson í Ægi árið 1929: .,Mun hann vera sá fyrsti, sem rennur á vaðið með nákvæmar bendingar um galla sjókorta og gefur um leið þær bendingar, sem í bráð geta úr þeim bætt cg það er hin rétta aðferð." G. A. E.