Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1974/ Skuttogarinn Vestmannaey
Skuttogarinn Vestmannaey
Aflahæsti íslenski skuttogarinn vetrarvertíðina 1973
í SJÓMANNADAGSBLAÐI Vestmannaeyja 1972 kynntum við uppbyggingu íslenska togaraflot-ans og nýju skuttogarana. Þá var áformað, að sameignarfélagið Huginn/Bergur keypti til Vestmannaeyja einn skuttogara af millistærð frá Japan. Allítarleg lýsing er af þeirri gerð skipa í blaðinu.
Skuttogarinn Vestmannaey VE 54 kom til Hafnarfjarðar 19. febrúar 1973, en ákveðið var að gera skipið út þaðan meðan aðstæður voru ófærar í Vestmannaeyjum af völdum eldgoss-ins. Hefur bækistöð skipsins verið þar síðan.
Heimkoma skipsins og móttökur Vest-mannaeyinga á glæsilegu fiskiskipi í Eyjaflot-ann voru aðrar en ætlað var. Eldgosið í Heima-ey var þá með miklum krafti og Eyjamenn í vanda staddir og daufir í dálkinn. Framtíð út-gerðar og byggðar í Eyjum var óráðin. Útgerð skipsins bauð þó að sjálfsögðu til ágætis fagn-aðar um borð í skipinu við komuna. Komu þangað margir Vestmannaeyingar til að sam-fagna eigendum, og talaði m. a. Lúðvík Jósefs-son sjávarútvegsmálaráðherra við þetta tæki-færi, en Vestmannaey var fyrsti nýsmíðaði skut-togarinn af 10 systurskipum, sem hafa komið frá Japan.
Vestmannaey var 51 dag á leiðinni heim frá Japan og hafði siglt 13.500 sjómílur, er skipið kom til Islands. Þeir lögðu af stað frá borgnni Muroran á Hokkaido, sem er nyrsta eyjan í Japan, á gamlaársdag, 31. desember 1972. Samkvæmt almanakinu voru þeir því 50
daga á leiðinni, en þegar þeir fóru yfir dag-skiptabauginn (180° A. eða V. lengd) og fóru af austurlengd yfir á vesturlengd, skrifuðu þeir sama sólarhringinn tvisvar í skipsdagbók-ina. Það hefur stundum verið spjallað um það í siglingafræðitímum að það væri skemmtilegt að eiga afmæli, ef svo stæði á! Ekki er vitað hvort nokkur hefur verið svo heppinn um borð í Vestmannaey, en stýrimennirnir kannast vel við þessa sögu. Einfaldast er þessu til skýring-ar að vísa til Phileas Fogg (í frægri sögu eftir Jules Verne). En í nefndri sögu fór hann á 80 dögum í kringum jörðina skv. almanakinu, þó að hann væri í raun 81 dag í ferðinni. En með því að sigla í austur vinna menn inn á sólina á degi hverjum og með einni hringferð um jörðina einn sólarhring og það gengur víst ekki til lengdar að ætla að fara þannig á bak við tímann í trássi við Guðs og manna lög. Þekkja sjómenn þetta vel. Þeir flýttu síðan klukkunni um 12 tíma á siglingu sinni austur hafið. Vestmannaey var stödd á Kyrrahafi á leið frá Hawaii til Panama, þegar fréttir bárust af eldgosi í Heimaey. Þær fréttir voru fremur óglæsilegar og óhugnanlegar, en þær votu, að Heimaey væri að sökkva í sæ og 5 menn hefðu farist. Málin skýrðust þó von bráðar. Á heimleiðinni var stansað þrjá daga á Honululu á Hawii, tvo daga í Panama og að lokum var stutt dvöl á Bermudaeyjum og tek-in þar olía og vatn. Hefur ekkert skip frá Vestmannaeyjum siglt áður svo langa leið. Má með sanni segja að mikill sé nú munur á far-kostum og heimsiglingu þessa Vestmannaeyja-skips og bátum, sem siglt var yfir hafið frá Danmörku fyrir 50 árum og ritað er um ann-ars staðar í blaðinu. Vestmannaey VE 54 er mæld 462 rúmtonn brúttó, lestarrými fiskilestar er 330 m:!, burð-artonnatala (D.W.) er 320 tonn. Fiskilestin tekur með góðu móti 190 tonn af ísvörðum fiski í kössum og í stíum, en með því að „troða" í lestina má koma í hana 210 tonnum að sögn skipstjóra. Aðalvélin er 2000 ha. Niigata, 600 snúning-ar á mínútu, og þriggja blaða skiptiskrúfa. Hraði í reynslusiglingu var 14,1 sml., en venju-legur ganghraði er 12—13 sml. á klst. Aðaltog-vindan er knúin af 250 KW, 440 V rafmótor. Meðaltogkraftur er 12 tonn miðað við víra-hraðann 100 metra á mínútu. Víramagn á hvorri trommlu getur verið um 820 faðmar af 3 VA tommu vír.* Hingað komið kostaði skipið 120 milljónir króna. Vestmannaey fór í sína fyrstu veiðiferð 8. mars, en áður hafði verið farið í stutta reynslu-ferð, þar sem ýmislegt var prófað og lagfært. Síðan hefur allt gengið prýðilega um borð. Aflabrögð hafa verið með miklum ágætum undir skipstjórn Eyjólfs Péturssonar. Arið 1973 var afli slægður m. haus tæp 2.600 tonn (2.582 tonn), en brúttó aflaverð-mæti samtals 53,7 milljónir króna (53.688,679 kr.). Skiptaverðmxti aflans var 45.330.586 kr. V estmannaey var með langbestan afla skuttog-aranna vertíðina 1973, eða 11,1 lest á út-baldsdag. Þetta ár sigldu þeir tvo túra til Bremerhaven og seldu þar fyrir samtals 12,5 milljónir króna. Skiptaverðmæti siglingatúranna var rúmar 8 millj. kr. Skipið fór í árseftirlit 10. desember og var frá veiðum í mánaðartíma til 10. janú-ar. Miðað við úthaldstíma er því afli og afla-verðmæti árið 1973 sérstaklega gott og meðal-verð á kg. var 18,55 kr. Fiskur úr skipinu hef-ur verið í sérstökum gæðaflokki og hlaut við-urkenningu hjá Fiskmati Ríkisins í fréttablaði fiskmatsins; var allur aflinn, 100%, í 1. flokk. Ber þetta skipshöfn og stýrimönnum gott vitni um vandvirkni og samviskusemi í störfum. Fiskur er ísaður beint í kassa, nema síðast í veiðiferð, þá er ísað í stíur. Er ísvél um borð, sem framleiðir úr sjó 5 tonn af ís á sólarhring.
- í 4. tbl. 1973 af Ægi, riti Fiskifélags íslands, er ítarleg lýsing á skipinu.
Um borð eru 1500 til 1700 kassar og koma þeir með ca. 105 tonn í kössum. Besti túrinn hefur verið 190 tonn eftir 11 daga útivist -þetta var í fyrrasumar og var verið að veiðum út af Jökli; aflinn var mestmegnis ýsa. Áhöfn Vestmannaeyjar er 15 menn. Vaktir eru tvískiptar, 6 tímar á dekki, 6 tímar í koju. Vinna er að sjálfsögðu mikil með þessum góða afla, 12 tímar í sólarhring. Hlutur hjá hásetum sem voru allt árið um borð var um 1200 þús-und krónur. Ritstjóri blaðsins átti stutt spjall við Eyjólf Pétursson skipstjóra um skip og veiðar. Hann var nýkominn inn úr 11 daga veiðiferð með 160 tonn. Honum líkar sérstaklega vel við skipið og telur allt annað að stunda veiðar á þannig skip-um eða gömlu síðutogurunum. Togspilin um borð hafa reynst sérstaklega vel. Einn helsti kosturinn er hvað það er miklu betra að halda sér á bleyðum. Ef maður er á þröngu togsvæði, hólum eða trintum, þar sem fiskur er, þá getur maður með skuttogi haldið sig nákvcvmlega á bleyðunni með því að hífa vírana inn; alveg að hlerum og snúa síðan skip-inu 180° og kasta aftur, þegar skipið er komið á togstefnu. Þetta er mikill munur eða á síðu-togi, þar sem varð að gera ráð fyrir beygjunni og hlerar geta festst eða varpan jafnvel snúist. Okkur gekk fremur illa á síðustu vetrar-vertíð, vírarnir voru um tíma ekki réttir og við mældum þá of seint upp. Besta tækið í sambandi við veiðarnar er lóraninn, þó að við höfum ekki haft sjálfvirkan lórann, sem fylgir sjálfur staðarlínum, þegar hann hefur verið læstur inn á keðjuna. Það hefur stundum verið erfitt að ná tveimur stað-arlínum með Loran A. En nú eigum við að fá einn sjálfvirkan Loran C um borð. Þetta er mjög athyglisverð yfirlýsing hjá ágætum fiskimanni. Sýnir það og sannar enn betur þörfina á að fá Decca-keðjur hér á landi
V 1
I
Skiþshöfn b[v Vestman naeyjar VE 54. — Talið frá vinstri: Eyjólfur Péturssun skiþstjóri Vm., Þorleifur
Björnsson l. stýrim. árið 1973, Björri Þorleifsson faðir hans, háseti, Páll Sigiirðsson netam. Hafnarfirði, Jón
Guðrriundsson matsv. Vm., Jón Giiðbrandsson batsm. Hf., Egill Tyrfingsson háseti Hf., Benedikt Sigmundssort
háseti, Vrn., Jens Stigsson haseti Sandg., Hlöðver S. Aðalsteirisson háseti Hf., Þorvaldttr Pálmi G/tSm.s., haseti
Seyðisf.. Jóhartn Magniísson netam. Sandg., Elias Geir Scevaldsson haseti Vrn., Sverrir Guunlaugssou Vm. I.
stýrim. og afleysingarskiþs.'jóri, Hermann Raguarsson Hi'tsav., 2. stýrim., Þórarinn ingi Olafsson l. stýrim.Vm.,
Halldór KristjJnsson 3- vélstj. Hf., Grtðmitnirir A. Alfreðsson 2. vélstj. Vm., Orn Aaues 1. vélstj. Vm. -
l frii, er myndiri var tekin vorti skiþverjarnir Gylfi Ingólfsson háseti Vru., Reynir Böðvarssun rtetam. Vm. og
Baldvin Agiistsson matsveinn. Ljóstn. Snorri Snorrason jr.
og sjálffitandi skrifara, sem ritar togslóðina, um borð í hvert togskip. - Hefur þú togað með Decca? Nei, en það sagði mér einn togaraskip-stjóri, sem reyndi þetta um borð í togara niður í Norðursjó, að þeir, sem ekki fyndu sömu bleyðuna aftur á Deccatækið væru hreinir klauf-ar, og það væri bókstaflega barnaleikur að toga vandfarnar togslóðir með Decca-skrifaranum. Hver einn og einasti togaraskipstjóri á Is-landi myndi skrifa upp á það með þér, að við þörfnumst betri staðarákvarðana á landgrunn-inu til að fullnýta það. Aflabrögð hjá Vestmannaey það sem af et árinu 1974 hafa gengið mjög svo prýðilega og 8. júlí er aflinn um 1600 tonn sl. m. baus (1597 tonn) að aflaverðmæti 36,1 mtlljónir króna (36.077,855 kr.), skiptaverðmæti er ca. 33 milljónir króna.
Eyjólfur Pétursson skipstjóri á Vestmanna-ey er kornungur maður, fæddur í Laugardal í Vestmannaeyjum 4. nóvember 1946, sonur hjónanna Sigríðar Eyjólfsdóttur og Péturs Þor-björnssonar skipstjóra. Ber Eyjólfur nafn móð-urafa síns Eyjólfs Sigurðssonar í Laugardal,
Þeir eru að fdann a' Vestmau naey, Tveggja poka varpa og troðnir pokar af fiski.
sem var kunnur sjómaður og formaður hér í Eyjum. Standa miklir fiskimenn að Eyjólfi í báðar ættir. Má hér auk föðurins nefna Óskar heitinn Eyjólfsson, móðurbróður Eyjólfs, sem var aflakóngur í Vestmannaeyjum í margar vertíðir, en Oskar fórst við Eyjar árið 1953. Eyjólfur Pétursson byrjaði sjómennsku 13 ára gamall, sem hálfdrættingur að sumrinu með föður sínum, sem lengst af var skipstjóri á togurunum Pétri HaJldórssyni og Þorkeli mána. Pétur Þorbjörnsson er nú skipstjóri á togaranum Freyju, sem er lítill togari, en hann hefur rótfiskað, oft ekki minna en stóru skut-togararnir. Eyjólfur lauk hinu meira fiskimannaprófi frá Stýrimannaskólanum í Reykjavík árið 1967 og fór að afloknu prófi 1. stýrimaður á Þorkel mána. Hann var síðan stýrimaður þar og skip-stjóri í afleysingum, þar til hann tók við Hall-veigu Fróðadóttur árið 1969, 22ja ára gamall. Eyjólfur var skipstjóri með Hallveigu í rúm-lega þrjú ár, þar til hann fór til Japans haustið 1972 til að taka á móti Vestmannaey. Þetta má teljast glæsilegur ferill hjá ungum sjómanni.
Er það oft spurning í því mannahallæri sem er á íslenzka fiskiskipaflotanum, hvort ungum mönnum sé kunnugt um þá möguleika, sem starfið býður upp á fyrir þá, sem reynast góðir fiskimenn. Fyrsti stýrimaður á Vestmannaey árið 1973 var Þorleifur Björnsson, kornungur maður á aldur við Eyjólf. Hann er nú 1. stýrimaður á togaranum Júní. Tók þá við Sverrir Gunn-laugsson, en 2. stýrimaður er Þórarinn Ingi Ól-afsson. Þegar Sverrir leys'r af sem skipstjóri er Hermann Ragnarsson 2. stýrimaður. Þeir eru allir skólabræður frá Stýrimannaskólanum í Vestmannaeyjum árið 1972. Fyrsti vélstjóri er Örn Aanes; 2. vélstjóri er Guðmundur Alfreðs-son. Páll Grétarsson var matsveinn fyrsta árið, nú er matsveinn Baldvin Ágústsson. Allt harðduglegir menn á besta aldri og flestir Vestmannaeyingar búsettir í Eyjum. Framkvæmdastjórar útgerðarinnar í landi eru einn af eigendum skipsins og gamall afla-kóngur úr Eyjum, Kristinn Pálsson frá Þing-holti og sonur hans Magnús. Áformað er að flytja útgerð skipsins til Vestmannaeyja um miðjan ágúst n.k. og gera síðan skipið beint út frá Eyjum og landa aflanum þar. Með stjórnsamri útgerð, undir skipstjórn aflasæls skipstjóra með dugmikla áhöfn, hefur Vestmannaey þegar verið mikið happaskip og hefur skilað þjóðarbúinu miklum og góðum afla og arði. A 15 mánaða úthaldstíma á sjón-um befitr skipið aflað nœrri þvi 4.200 tonn af fiski, en briíttó aflaverðmasti er nálasgt 90 millj-ónir krúna. Þá tölu segja fróðir menn að megi margfalda með þremur, þegar talið er útflutn-ingsverðmæti aflans, er vinnusamar hendur frystihúsanna hafa búið aflann til útflutnings. Vestmannaeyingar fagna nýju skipi í flota Eyjaskipa. Við óskum eigendum og áhöfn til hamingju með glæsilegt skip og góðan afla. Heill og gæfa fylgi ávallt skipi og áhöfn.
