Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1983/ Vertíðin 1983
Janúar: Skipstjórar á netabátum voru komnir með þandar taugar um áramót yfir plássum í kantinum. Á taugaspennunni slaknaði á nýársdag er þeir fyrstu fóru að leggja í leiðindaveðri er hélst næstu daga. Þó margir gagnrýni þessa taugaspennu og læti í skipstjórum um áramót, þá er það reynsla undanfarinna ára að þessir bátar sem ná góðum plássum í kantinum eru yfirleitt hæstu bátar í vertíðarlok og setja strax vertíðarsvip á bæjarlífið.
Heildaraflinn varð 1804,4 tonn. Togarar fengu 871,4 tonn í 8 veiðiferðum eða 108,9 tonn í veiðiferð. Breki VE 41 varð hæstur í janúar með 368,6 tonn. Netabátar voru 12 í janúar og öfluðu 526,6 tonn í 107 róðrum eða 4,9 tonn í róðri að meðaltali. Suðurey VE 500 var hæst með 81,7 tonn í 14 róðrum. 19 bátar voru á togveiðum og öfluðu 382,2 tonn í 51 veiðiferð, 7,5 tonn að meðaltali. Bjarnarey VE 501 var hæst með 49,5 tonn í 3 veiðiferðum. 9 bátar voru á línu og að trillum meðtöldum fengu 24,2 tonn, 0,9 tonn í róðri af úrvals fiski, aðallega ýsu. Þessi mikla ýsugegnd á línuna fannst manni lofa góðu. Alls lönduðu 43 skip í janúar og lönduðu 194 sinnum.
Tíðarfar var mjög rysjótt og leiðinlegt í mánuðinum. 4. janúar var NA 1 vindstig kl. 06, klukkustund síðar eða kl. 07 voru komin VSV 11 vindstig. 5 janúar mældist lægsti Ioftþrýstingur í 50 ár, 929,5 mb. og næstu daga voru 10-12 vindstig hluta úr sólarhring af öllum áttum. Eftir 25. janúar breytti um til hins betra.
Febrúar: Heildarafli í mánuðinum varð 4420,4 tonn. Togarar fengu 664 tonn í 5 veiðiferðum, 132,8 tonn í veiðiferð. Netabátar voru 20 og öfluðu 2363,4 tonn í 254 róðrum, 9,3 tonn að meðaltali í róðri. Sighvatur Bjarnason VE 81 aflaði 241,1 tonn og var hæstur netabáta. 25 togbátar öfluðu 1340,9 tonn í 146 veiðiferðum, 9,2 tonn að meðaltali. Huginn VE 55 var aflahæstur togbáta með 144,6 tonn. 15. febrúar var fjaran opnuð fyrir togbáta. Færðist þá töluvert líf í aflabrögð togbáta. Uppistaðan í aflanum var ýsa. 9 bátar voru á línu og öfluðu þeir ásamt trillum 45 tonn í 45 róðrum. 7,2 tonn fengust hjá 8 trillum, aðeins að færast líf hjá trillukörlum, enda spjallað mikið á Bæjarbryggjunni.
Heildaraflinn frá áramótum orðinn 6224,9 tonn. Alls lönduðu 64 skip í febrúar og lönduðu 473 sinnum.
Febrúar var sæmilegur tíl sjósóknar, en 4. febrúar varð veðrið verst ASA 11 vindstig um morguninn, en NV 12 vindstig síðdegis.
Mars er sá mánuður sem vekur hvað mestar vonir um að sá guli sé að koma. Ef bátur rekur í róður lyftist brúnin á bæjarbúum og menn ræðast meira við en ella um lífsins gang og aflabrögð. Heildaraflinn varð 12.044,7 tonn. Togarar öfluðu 1779,7 tonn í 12 veiðiferðum eða 148,3 tonn í veiðiferð. Allgóð blálönguhrota kom hjá togurunum, en einhver vandkvæði voru í verkun aflans. Þá heyrðist samtal milli fiskverkanda og skipstjóra, fiskverkandinn bað skipstjórann að hætta að fiska blálöngu. Karl sagði helvíti hart að loksins þegar hann fengi fisk væri hann rekinn úr honum og þegar hann fiskaði ekki væri hann líka rekinn. Það er vandlifað að vera sjómaður þegar veiðunum er stjórnað úr landi.
30 netabátar öfluðu 6893,1 tonn í 531 róðri eða 13 tonn að meðaltali. Þórunn Sveinsdóttir VE 401 var hæst með 483,8 tonn í 13 róðrum. Fór nú fiðringur um margan toppmanninn, hvort Sigurjón ætlaði að afgreiða toppinn einu sinni enn á mettíma, en Heimaey, Suðurey, Sighvatur Bjarnason og Gandí öfluðu einnig mjög vel. 26 bátar voru á togveiðum og öfluðu 3304,6 tonn í 317 veiðiferðum, 10,4 tonn í veiðiferð. Huginn VE 55 fékk 367,1 tonn í 4 veiðiferðum, Helga Jóh og Frár fengu einnig mjög góðan afla í fjörunni ásamt mörgum öðrum bátum.
26 bátar voru á handfærum og fengu 67,3 tonn í 109 róðrum, 0,6 tonn í róðri. Alls lönduðu 86 skip í mars og lönduðu 969 sinnum. Heildaraflinn frá áramótum orðinn 18.269,6 tonn.
Tíðarfar í mánuðinum einkenndist af miklum útsynningi og oft mjög slæmt í sjóinn, samkvæmt bókum Óskars vitavarðar í Stórhöfða.
Apríl byrjaði með páskastoppi netabáta. Gerðu menn sér góðar vonir um góðan afla í mánuðinum þegar byrjað væri aftur, en sú von brást að nokkru leyti. Heildaraflinn í apríl varð 9038,9 tonn. Togarar fengu 1557,3 tonn í 11 veiðiferðum, 141,6 tonn í veiðiferð.
Netabátar voru 31 og fengu 4472,5 tonn í 512 róðrum, 8,7 tonn í róðri. Heimaey VE 1 var hæst með 347,2 tonn. Valdimar Sveinsson, Bylgja og Suðurey voru einnig með góðan afla. Annars var aflinn frekar rýr hjá mörgum miðað við apríl undanfarinna ára.
Togbátar voru 24 og fengu 2868,5 tonn í 219 veiðiferðum, 13,1 tonn í veiðiferð, sem er mjög góður aprílafli. Guðlaugur Guðmundsson SH 97 fékk 330,5 tonn, Helga Jóh 280,6 tonn og Frár 277 tonn.
40 bátar voru á handfærum og fengu 185,6 tonn í 273 róðrum, 0,7 tonn í róðri. Alls lönduðu 99 skip í apríl og lönduðu 1015 sinnum.
Heildaraflinn frá áramótum orðinn 27.353,5 tonn í 2652 róðrum sem skiptist þannig á vertíðinni:
Net 14.255,6 t. 10,2 t. í róðri
Troll 7.896,2 t. 10,8 t. í róðri
Lína 69,2 t. 0,9 t. í róðri
Handfæri .... 260,1 t. 0,6 t. í róðri
Togarar 4.872,4 1. 131,7 t. í veiðif.<
Tíðarfar: Mikill landnyrðingur sem aldrei er talin mikil fiskiátt, enda varð sú raunin á.
Maí: Heldur varð mánuðurinn endasleppur í aflabrögðum. Þar sem aflaskýrslur lágu ekki fyrir og aflaverðmæti einstakra báta er blaðið fór í prentun er ekki hægt að gera því skil eins og til stóð, en hér koma aflatölur frá vigtunum teknar 11. maí, lokadag:
Netabátar, afli yfir 500 tonn 11/5 1983:
1.::Heimaey VE 1 1.102,8 tonn
2.::Suðurey VE 500 946,4 tonn
3.::Sighv. Bjarnas. VE 81 895,0 tonn
4. Valdimar Sveins. VE 22 878,0 tonn
5. Þórunn Sveinsd. VE 401 769,0 tonn
6. Kap VE 4 721,4 tonn
7. Ófeigur III. VE 325 716,7 tonn
8. Gandí VE 171 683,9 tonn
9. Gjafar VE 600 587,5 tonn
10. Sæbjörg VE 56 582,6 tonn
11. Bylgja VE 75 573,9 tonn
12. Guðmundur RE 29 564,5 tonn
13. Glófaxi VE 300 546,9 tonn
14. Gullberg VE 292 515,8 tonn
15. Gullborg VE 38 513,9 tonn
16. Dala Rafn VE 508 503,8 tonn
17. Álsey VE 502 502,4 tonn
Trollbátar, afli yfir 250 tonn 11/5 1983:
1. Huginn VE55 757,8 tonn
2. Frár VE 78 714,0 tonn
3. Helga Jóh VE 41 698,0 tonn
4. Guðlaugur Guðm. SH 97 559,2 tonn
5. Björg VE 5 543,4 tonn
6. Kristbjörg VE 70 469,5 tonn
7. Baldur VE 24 462,5 tonn
8. Draupnir VE 550 366,9 tonn<br<
9. Jökull VE 15 345,3 tonn<br<
10. Haförn VE 23 276,3 tonn<br<
11. Nanna VE 294 266,9 tonn<br<
12. Emma VE 219 263,4 tonn<br<
13. Sigurbjörg VE 62 256,8 tonn
Togaraafli, frá áramótum til 11. maí 1983:
Breki 1.614,7 tonn
Vestmannaey 1.302,8 tonn
Sindri 1.289,9 tonn
Klakkur 1.054,6 tonn
Afli togaranna er aðgerður eins og honum er landað. Auk þess hefur Vestmannaey landað 14 tonnum af lifur frá áramótum.
Handfæri og lína:
1. BensiVE 234 31,0 tonn
2. Hvítingur VE 21 26,0 tonn
3. t/b Byr 18,6 tonn
4. t/b Uggi 18,1 tonn
5. t/b ísak 17,8 tonn
Fiskikóngur
Yestmannaeyja
1983
Sigurgeir Jónsson spjallar við Hörd Jónsson fískikóng
Fiskikóngur Vestmannaeyia og íslands, vetrarvertíðina 1983 varð Hörður Jónsson skipsrjóri á Heimaey VE 1, betur þekktur undir nafninu Hörður á Andvara. Hörður og hans menn öfluðu samtals 1106 smálesta.
Undirrítaður átti stutt spjall við Hörð að kvöldi 13. maí síðast liðins, en einmitt þann dag tóku þeir upp netin á Heimaeynni.
Hörður er maður á besta aldri, 45 ára gamall, fæddur í Reykjavík en alinn upp á Eyrarbakka. Hann hóf sína sjómennsku 1954 en kom hingað til Eyja fyrst 1956 á vertíð og hefur veríð hér nær óslitið síðan. Hann og kona hans Sjöfn Guðjónsdóttir búa í myndarlegu einbýlishúsi að Kirkjuvegi 80 og eiga þau fjögur böm.
Þessi 1100 tonn, Hörður, hvemig er sam-setningin?
Það er nálægt 600 tonn þorskur, góður fiskur og gott mat á honum, megnið af hon-um fengið í mars.
Hvernig var tíðin í vetur?
Mér fannst hún ekki erfið, alla vega ekki þegar upp er staðið. Það kann nú að skipta talsverðu máli að báturinn er stór og góður, maður finnur afskaplega lítið fyrir veðri á honum. En janúar var reyndar erfiður, við náðum ekki nema 13 róðmm í mánuðinum og það vom hrein stórviðri þá og engin spuming um að halda sig í landi.
Við lögðum á nýársdag, vorum í Kantinum með netin frá 17 mílum austur á 23 alveg fram að páskastoppi án þess að hreyfa okkur, seinna færið aldrei dregið. Svo eftir páska vorum við suðvestur úr Einidrangi á hörðum bletti og standi. Það er ekki hægt að segja að það hafi verið mikil ferðalög á okkur í vetur.
Þú varst að hrósa bátnum áðan. Er þetta góður bátur á net?
Alveg listafleyta. Ég hélt nú fyrst í stað að hann væri erfiður svona stór en sú varð ekki raunin á. Báturinn er byggður í Þýskalandi 1967, hann er mældur 247 tonn en þess má geta að hann getur borið milli fimm og sexhundruð tonn af loðnu. Það er í honum 1150 hestafla Lister. Já það er rétt að geta þess að olíumælirinn hefur komið að góðum notum í vetur. Með 200 lítra olíueyðslu gengur hann 11 mílur, en sé notkunin minnkuð niður í 125 Lítra nær hann samt sem áður 10 mflna ferð. Þetta er aldeilis lýgilegt en engu að síður satt. Ég held hreinlega að það ætti að vera skylda að hafa þessa mæla um borð í öllum skipum.
Dreymir þig fyrir fiskiríi?
Nei ekki svo heitið geti. Alla vega ekki svo mark sé á takandi. Þó get ég ekki svarið fyrir að slíkt hafi komið fyrir og lukkast nokkuð vel. En svona yfirleitt er það nú ekki.
Hver er galdurinn við það að ná 1100 tonnum á vertíð þegar flestir teija sig góða með helmingi minni afla?
Það er nú það. Eg var heppinn í vetur. Heppinn að lenda á réttum stöðum á réttum tíma. Nú, ég er með úrvalsmannskap og útgerðin er góð. Það hefur lfka mikið að segja. Öðruvísi væri þetta ekki hægt.
Sjáðu til, vertíðina 1971 vorum við hæstir hér í Eyjum á honum Andvara, fengum 850 tonn og það þótti léleg vertíð. Þá fórum við með 700 netaslöngur. Núna fórum við með helmingi meira magn af netum á þessi 1100 tonn. Þetta er mun meiri netaaustur, en það er tilfellið að það fer alltaf miklu meira af netum í tregfiski.
Þú talar um mannskapinn. Er þetta sama fólk hjá þér frá ári til árs?
Kjaminn hefur verið sá sami í nokkur ár, einstakir dugnaðarmenn. Það hefur að vísu létt mikið vinnuna um borð að við erum eingöngu með flotteina og blýteina, hvorki grjót eða hringi. Það munar geysimiklu að þurfa ekki að hugsa um að leysa af netum um borð og eins að geta lagt netið beint niður. Þetta