Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1972/ Árni í Görðum
JÓHANN GUNNAR ÓLAFSSON Árni í Göröum
UPPHAF HINNAR hinnar miklu breytingar á efnahag manna í Vestmannaeyjum má að mínu viti, fyrst og fremst rekja til þess að tekin var upp bætt veiðitækni við fiskveiðarnar. Oldum saman höfðu Vestmannaeyingar aðeins notað haldfæri til fiskveiða. Gaf það jafnan lítinn afrakstur, enda var aðeins einum og oft óbeitt-um króki beitt við veiðina. En skömmu fyrir aldamótin byrjuðu þeir að stunda fiskveiðarn-ar með línu, og varð þá fljótlega stórfelld breyting á aflabrögðum og úthaldskostnaði, þó aðalstökkið til bærrra kjara væri fyrst tekið með vélbátatúvegnum árið 1906. Þrjú áraskip lögðu fyrst línu í sjó 10. aprO 1897. Var það merkisdagur í fiskveiðasögu Vestmannaeyinga. Formenn á skipunum voru þeir Hannes Jónsson lóðs á Miðhúsum, Gísli Lárusson gullsmiður í Stakkagerði og Magnús Guðmundsscn bóndi á Vesturhúsum. Gaf þessi tilbreytni svo góða raun, að allir tóku upp þetta veiðarfæri, og útvegur óx í Eyjum með undraverðum hætti. Menn úr nærsveitum tóku að streyma til Eyjanna og taka sér þar bólfestu, sakir þess að miklar sögur fóru að gangi af því, að lífvænlegra væri þar en í öðrum hér-uðum. Margir Skaftfel'ingar fluttust þá til Eyja og voru meðal þeirra fjórir bræður, Friðrik, Árni, Ólafur og Þorsteinn, syn'r Jóns bónda Arna-sonar í Eyjarhólum og konu hans Guðríðar Eyjólfsdóttur. Stunduðu þeir fyrst sjó á útvegi annarra, en komu fljótlega undir sig eigin fleytum, enda voru þeir ráðdeildarmenn og að því skapi dug-legir til lands og sjávar, þó ekki væru þeir hávaðamenn eða létu mikið á sér bera. Árni kom árið 1901 til Eyja og stundaði sjó-inn á opnum skipum, en árið 1908 keypti hann, ásamt þremur bræðrum sínum og fjórum öðr-um mönnum vélbátinn Heklu, sem var 6.47 smálestir að stærð. Var Friðrik formaður með hann. En árið 1912 keyptu þeir vélbátinn ís-lending, sem var nokkru stærri. Var Friðrik með bátinn þrjár vertíðir, en árið 1916 tapaðist bát-urinn, og öll skipshöfnin, og þar á meðal Ólaf-ur, bróðir þeirra Friðriks og Árna, sem heima átti á Landamótum, og var vélstjóri á bátnum. Voru þeir í stórviðri í björgunarleiðangri í leit að nauðstöddum vélbát. Síðan komu þeir bræður sér upp nýjum báti árið 1915. Nefndu þeir hann Mýrdæling og áttu þeir hann þrír bræðurnir, ásamt Guðjóni Hafliðasyni á Skaftafelli, sem einnig var Skaft-fellingur, og var hann formaður með hann. Arið 1919 lét Arni byggja lítinn bát, sem hann nefndi Garðar, í félagi við Eyjólf Gísla- son í Görðum, sem var formaður. Var hann aðeins 5.23 smálestir að stærð og áttu þeir helminginn hvor, Arni og Eyjólfur. Var það mikið happaskip, þó lítið væri. Og síðan eignaðist Arni árið 1926 vélbátinn Garðar III, sem var 17.5 smálestir að stærð, með þeim Kristni Ólafssyni bæjarstjóra og Eyjólfi Gíslasyni, sem var formaður með hann. Þann bát seldu þeir 1930, og var Arni ekki við-riðinn útveg eftir það. Arni var einstakur maður að vinnusemi, hag-sýni og dugnaði. Honum féll aldrei verk úr hendi og allt vann hann af mikilli snyrti-mennsku. Öll umgengni á vinnustöðvum hans og í heimahúsum bar þessu vitni. Alla tíð verk-aði hann sjálfur fisk sinn, og framleiddi ætíð hina beztu vöru. Árni keypti húsið Garða, sem stendur á of-anverðu horni Vestmannabrautar og Bárugötu, árið 1908 af Friðriki Svipmundssyni, sem hafði látið byggja það. Árið 1909 kvæntist hann Kristínu Ögmunds-dóttur frá Tjarnarkoti í Njarðvíkum, en foreldr-ar hennar voru Helga Arinbjarnardóttur í Tjarn-arkoti og Ögmundur Sigurðsson frá Barkar-stöðum í Fljótshlíð. Þau hjón voru samhent í störfum og búsýslu og féll aldrei skuggi á sambúð þeirra. Bæði voru einstaklega barngóð. Þeim varð ekki barna auðið, en ólu upp þrjú fósturbörn, Hauk, sem nú er látinn, Sigurjónu Ólafsdóttur, konu Björns Guðmundssonar, út-vegsmanns í Vestmannaeyjum,og Sigurlínu Friðriksdóttur, konu Markúsar Guðjónssonar vélsmiðs í Reykjavík, og eru þær báðar mjög vel giftar. Dvelur Kristín hjá þessum fóstur-dætrum sínum til skiptis, en þó einkum hjá ínu í Reykjavík, og eru þær henni hinar beztu og ástúðlegustu dætur. Árni var glaðlyndur og jafnlyndur og hinn mesti reglu- og sómamaður í öllum greinum. Arni var einn af stofnendum Kaupfélagsins Fram og í stjórn félagsins um langt skeið. Arni andaðist 8. ágúst 1954. Björn Guðmundsson útvegsmaður hefur nú gefið fögru og nýju skipi heiti Arna og er það verðugur minnisvarði um þann ágæta mann, sem um langa ævi vann störf sín öðrum til fyrirmyndar, og var þó umfram allt fyrirmynd-armaður að skapferli og í öllu atferli sínu. Jóbann Gnmiar Olafsson.
