Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1983/ Gúmmíbjörgunarbátur

Guðjón Ármann Eyjólfsson

Gúmmíbjörgunarbátur

Höggmynd og gosbrunnur tíl heiðurs sjómönnum í Vestmannaeyjum

Á síðari árum hefur gerð stórra listaverka til fegrunar og menningarlegra umhverfis færst mjög í vöxt hér á landi.
Minnismerki sjómanna hafa risið víða um landið og voru Vestmannaeyingar einna fyrstir til að reisa minnismerki um drukknaða og þá sem hafa farist í slysum, þegar Sjómaðurinn eftir Guðmund frá Miðdal var reistur á lóð Landakirkju árið 1950. Samkeppni var um gerð minnismerkisins og sendi þá m.a. Ásmundur Sveinsson listaverkið Björgun til samkeppninnar, en því var hafnað (og því miður að margra dómi). Nokkru síðar tryggði Erling Ellingsen Reykjavíkurborg rétt á að reisa verkið og þarf því sérstakt leyfi til að reisa það utan Reykjavík.
Síðan hafa nokkur listaverk og minnismerki verið sett upp í Vestmannaeyjum og má hér nefna Öldu aldanna eftir Einar Jónsson, Tröllkerlinguna eftir Ásmund Sveinsson og minnismerkið um komu Þórs og stofnun Björgunarfélags Vestmannaeyja, sem Ólafur Á Kristjánsson teiknaði og nú síðast minnismerkið um Oddgeir heitinn Kristjánsson tónskáld á Stakkagerðistúninu
. Í kirkjugarði Landakirkju eru fögur verk eins og Drengurinn lesandi eftir Magnús Á. Árnason yfir leiði Sigurbjörns Sveinssonar skálds og Engillinn á leiði Theódóru Þ. Jónsdóttur, sem er frægt og þekkt verk eftir fjölda ljósmynda af því í eldgosinu, en Jón Hinriksson kaupfélagsstjóri í Garðinum lét reisa styttuna á leiði dóttur sinnar árið 1928 og útvegaði Jens Eyjólfsson, kaupmaður í Reykjavík verkið frá Þýskalandi. Frétt hefi ég, að nokkrir góðir menn hafi hug á að koma upp enn öðru listaverki eftir Einar Jónsson.
Sumum kann því að virðast að verið sé að bera í bakkafullan lækinn að gera tillögu að enn einu listaverki á almannafæri í Vestmannaeyjum. Ég ætla samt að gera það vegna þess að mér finnst þetta listaverk, sem hér er um að ræða svo snjallt bæði að formi og útfærslu auk þess sem ég tel, sögunnar vegna, að það eigi hvergi frekar heima en í Vestmannaeyjum. Hníga að þessu mörg rök og fékk ég sérstakt leyfi listamannsins Ragnars Kjartanssonar myndhöggvara til að kynna þetta verk fyrst í blaði sjómanna í Vestmannaeyjum.<br< Í stuttu máli ætla ég að stikla á sögu verksins.
Það var árið 1978, að 30 ára nemendur fiskimannadeildar Stýrimannaskólans í Reykjavík gáfu skólanum líkan af hópi manna í gúmmíbjörgunarbát, fagurt og táknrænt listaverk um baráttu sjómanna við hafið. Prófsveinar útskrifaðir 1948 gáfu þetta verk til minningar um látna félaga og var verkið afhent við skólaslit 1978 og prýðir það nú setustofu Stýrimannaskólans í Reykjavfk í anddyri skólans á efri hæð Sjómannaskólans. Margir þeirra skólabræðra höfðu hlotið hina votu gröf, en þeir voru 36, sem luku prófi vorið 1948. Sá, sem hafði aðalforgöngu um gerð verksins og þessa merkilegu gjöf var Jóhann Ein¬