„Saga Vestmannaeyja I./ IV. Vestmannaeyjaprestar, 1. hluti“: Munur á milli breytinga

''[[Gissur Fúsason]]'' (Vigfússon). Hann fékk veitingu fyrir Kirkjubæjarprestakalli 1546, og hefir þá verið ungur, því að hann er enn á lífi sem uppgjafaprestur í eyjunum undir lok 16. aldar, eins og sést af umboðsreikningum frá þeim tíma. Séra Gissur er af sumum talinn sonur Vigfúsar Erlendssonar hirðstjóra og sýslumanns á Hlíðarenda.<br>

''[[Arngrímur Pétursson]]'' 1733—1740. Séra Arngrímur var sonur [[Séra Pétur Gissurarson|séra Péturs Gissurarsonar]] á Ofanleiti og konu hans [[Vilborg Kláusdóttir|Vilborgar Kláusdóttur]] [[Kláus Eyjólfsson|Eyjólfssonar]] og var fæddur í Vestmannaeyjum um 1660. Hann fékk Breiðuvíkurþing 1688. Sendi biskup „þénara sinn“ Arngrím Pétursson til Sigurðar prófasts Sigurðssonar á Staðastað, sbr. bréf dags. 14. nóv. 1688, vestur þangað til að fá prestskosningu í Breiðuvíkurþingum. Segir biskup, að sér þyki mikið fyrir að missa hann, „þar hann hefir verið mér mjög geðfelldur, en þó þykist ég eigi mega standa honum í ljósi.“ Séra Arngrímur fékk Fljótshlíðarþing 1693, sagði þeim snemma af sér sökum heilsubrests, var prestlaus um tíma, þjónaði Oddaprestakalli 1726. Hann fékk veitingu fyrir Kirkjubæ 5. maí 1732, en tók við brauðinu til fulls í maí 1733 af [[Kristín Þórðardóttir á Kirkjubæ|Kristínu Þórðardóttur]] ekkju séra Odds Eyjólfssonar. Séra Arngrímur var tvíkvæntur. Hann átti miklar jarðeignir, er hann hafði fengið einkum með seinni konu sinni, er var dóttir [[Markús Snæbjörnsson (sýslumaður)|Markúsar Snæbjörnssonar]] sýslumanns í Vestmannaeyjum. Séra Arngrímur var áttræður, er hann andaðist.<br>

Andlegra áhrifa séra Guðmundar mun hafa gætt lengi í Vestmannaeyjum, en þar lifði hann og starfaði um hálfa öld. Héraðsmál eyjanna hefir séra Guðmundur og látið til sín taka. Hann stóð fyrir þeim málaleitunum eyjamanna, að þeir fengju að halda spítalagjaldinu gegn því að sjá fyrir þörfum sjúklinga eða holdsveiklinga eyjanna sjálfir. Hann og [[Séra Benedikt Jónsson|séra Benedikt]] á Ofanleiti vildu láta stofna barnaskóla í eyjum 1757. Var barnaskóli starfræktur næstu árin á eftir. Fyrsti barnakennarinn var [[Natanael Gissurarson]]. Skólahald hafði komizt á 1745 fyrir vanhirt börn og haldið uppi nokkurn tíma.<br>

Fiskatíundir voru mjög rýrar eins og áður getur á seinni hluta 18. aldar og var séra Guðmundur eigi síður en samtíðarprestur hans á Ofanleiti, [[Benedikt Jónsson (prestur)|séra Benedikt Jónsson]], mjög fátækur alla tíð, enda enginn búmaður og líklega alldrykkfelldur. Hann hafði og ómegð mikla. 1787 gerði séra Guðmundur samning við [[Hans Klog|Klog]] kaupmann um afhendingu fisktíundanna til 3 ára fyrir 60 rd. árl. upp í verzlunarskuldir. Í tíð séra Guðmundar var felldur niður konungshlutinn af fiskatíundinni, sbr. Resol. 21. apríl 1777 og síðar.<br>

Í æfisögu séra Jóns Steingrímssonar (er Sögufélagið gaf út 1913—16) er getið eyjaprestanna séra Guðmundar í Kirkjubæ og séra Benedikts á Ofanleiti í sambandi við ferð séra Jóns Steingrímssonar út í Vestmannaeyjar 1746 eða 1750. Hafði séra Jón, er þá var skólapiltur í Hólaskóla, farið suður á land til að heimsækja föðurbróður sinn, séra Sigurð Jónsson prófast í Holti undir Eyjafjöllum, og fór í þeirri ferð til eyja. Kom Jón Steingrímsson að Kirkjubæ eftir að hann hafði gengið bæ frá bæ í eyjunum til að selja bækur, er hann hafði meðferðis. Hitti hann séra Guðmund heima og var hann þá drukkinn. Skiptust þeir á bókum og hafði séra Guðmundur nóg af latneskum bókum, sagnaritum og skáldritum, sem hann lét í staðinn fyrir nýjar bækur, er séra Jón hafði á boðstólum. Daginn eftir, er ölvíman var runnin af presti, sá hann sig um hönd og vildi fá bækur sínar aftur, en því var neitað. Segist séra Jóni svo frá um þetta: „Þá nokkur stund líður frá og við erum komnir á flakk, koma prestar báðir ofan á bryggju til vor og með þeim sýslumaður þar, [[Böðvar Jónsson (sýslumaður)|Böðvar Jónsson]], og höfuðmikill mannfjöldi að heyra og sjá, hvað verða mundi um mig. Sýslumaður hrópar upp Bótólf¹⁰) og segir: „Fyrir mér er andregið, að í þínu tjaldi og undir þínu forsvari sé einn norðlenzkur strákur, sem narrað hafi bækur út af prestinum séra Guðmundi í gær. Er ég hér kominn að láta hann skila þeim aftur eða leggja á hann makleg gjöld.“ Bótólfur verður fyrir svörum og segir sem fyrr, hann fái þau ei, þar rétt kaup séu gerð. Hann vilji heyra nokkrar bevísingar, að ég hafi bækurnar út svikið; prestur hafi verið fullvita og svo framvegis. Ég segi fram söguna rétta, tek bækurnar fram og segi, hvernig verð var sett á hverja, hverju frómlyndi prests eigi mótmælti í neinu, en hann segir sér þó mein og skaða að missa þær. Voru það þó einasta rómverskir sagnameistarar og skáld, en ei prédikunarbækur. Finnst nú góður jöfnuður á bókunum á báðar síður. Segir Bótólfur sök sú skuli lengra komast, ef þeir hætti nú eigi að sléttu. [[Eyja-Brynki|Brynjólfur Brynjólfsson]], Eyja-Brynki, lögsagnari og settur sýslumaður í Vestmannaeyjum, er Böðvar Jónsson deyði 1754, sem var stjúpsonur Bótólfs, hissaði karl upp að standa með mér af öllum kröftum og gera þeim hvað mesta vanvirðu. Var aldrei kært millum sýslumanns og Brynjólfs, svo oft kom til handa á milli þeirra. Presturinn segir meðal annars: „Ég ætla, að drengur þessi viti eitthvað í latínu.“ Sagðist sýslumaður þá fljótt skyldi reyna það. Endaði það svo, að sýslumaður fór halloka í þeim orðaskiptum og hypjaði sig á burtu ásamt klerki, séra Guðmundi, en séra Benedikt varð eftir þar á plássinu, hlæjandi og stökk við fót og veifaði staf sínum í veðrið, því ei veitti af, dátt væri milli prestanna, heyrði ég þó að gott orð lá fólki til beggja, segir séra Jón. Ennfremur segir hann við séra Guðmundur kynntustum og æ betur og betur við og skrifustum oft á í lærdómssökum, en minnustum hvorugir á það forna.“ ¹¹)<br>

''[[Stefán Stefánsson]]''. Hann vígðist aðstoðarprestur til séra Bjarnhéðins eftir séra Högna, og þjónaði sem aðstoðarprestur þar til séra Bjarnhéðinn dó 1821. Séra Stefán ílentist samt ekki í Kirkjubæ, en varð prestur í Sólheimaþingum í Mýrdal.<br>

''[[Páll Jónsson]]'' skáldi 1822—37. Páll Jónsson var fæddur á [[Gjábakki|Gjábakka]] í Vestmannaeyjum eigi síðar en 1779, því að í stúdentsvottorði hans, sem gefið er út af Geir Vídalín biskupi 13. júní 1800, er Páll talinn 21 árs. Foreldrar séra Páls voru [[Jón Eyjólfsson undirkaupmaður]] í Vestmannaeyjum og kona hans [[Hólmfríður Benediktsdóttir|Hólmfríður]], dóttir séra Benedikts Jónssonar á Ofanleiti, af gömlu Höfðabrekkuættinni. Páll missti ungur föður sinn, hann er dáinn fyrir 1786. Var Jón Eyjólfsson við konungsverzlunina síðari (þriðju) í Vestmannaeyjum hjá Hans Klog, er veitti verzluninni forstöðu. Tók Klog drenginn í sína umsjón og kom honum til mennta. ¹²) Séra Páll var fermdur í Landakirkju á hvítasunnudag 1793, „prepareraður“ af húsbónda sínum, Klog, og presti í tvö ár til fermingar. ¹³) Börn þeirra Jóns Eyjólfssonar og Hólmfríðar voru og [[Þuríður Jónsdóttir á Keldum|Þuríður]] kona Páls Guðmundssonar á Keldum; Þuríður var fermd í Landakirkju 1786 og var Hólmfríður móðir hennar þá enn í eyjum, en mun hafa farið seinna upp á land, — Jón Jónsson, er fór utan, og Anna kona Erlings í Fljótshlíð, var hún amma Þorsteins Erlingssonar skálds.<br>