„Blik 1960/Þórarinn Hafliðason, fyrri hluti“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
(Ný síða: Efnisyfirlit 1960 SIGFÚS M. JOHNSEN =''Þórarinn Hafliðason,''= ==fyrsti mormónatrúboðinn== ==í Vestmannaeyjum== [[Mynd: Sigfús M. John...) |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 33: | Lína 33: | ||
Þórarinn Hafliðason mun hafa farið til Danmerkur árið 1846, því að frá 1845 sést hans ekki getið um nokkur ár í kirkjubókum Vestmannaeyja, án þess brottfarar hans sé þó getið. Hann mun hafa farið til smíðanáms að líkindum fyrir atbeina Sigurðar Einarssonar málmsmiðs og þeirra feðga [[Johan Nikolai Abel|Jóhanns Nikolai Abel]] kammerráðs og sýslumanns og [[Christian Abel|Chr. Abels]] kaupmanns, er þá var nýlega kvæntur [[Jóhanna Jónsdóttir Abel|Jóhönnu Jónsdóttur]] [[Jón Salómonsen|Salómonsen]] verzlunarstjóra | Þórarinn Hafliðason mun hafa farið til Danmerkur árið 1846, því að frá 1845 sést hans ekki getið um nokkur ár í kirkjubókum Vestmannaeyja, án þess brottfarar hans sé þó getið. Hann mun hafa farið til smíðanáms að líkindum fyrir atbeina Sigurðar Einarssonar málmsmiðs og þeirra feðga [[Johan Nikolai Abel|Jóhanns Nikolai Abel]] kammerráðs og sýslumanns og [[Christian Abel|Chr. Abels]] kaupmanns, er þá var nýlega kvæntur [[Jóhanna Jónsdóttir Abel|Jóhönnu Jónsdóttur]] [[Jón Salómonsen|Salómonsen]] verzlunarstjóra | ||
á Reykjarfirði, systur frú [[Ragnheiður Jónsdóttir að Ofanleiti|Ragnheiðar]], konu [[séra Brynjólfur Jónsson|séra Brynjólfs Jónssonar]], og Jóns Salómonsens. Aftur kemur Þórarinn út árið 1849 og er þá útlærður snikkarasveinn og hafði þessi ár stundað nám hjá trésmíðameistara. Settist hann að í húsinu [[Sjólyst]], er reist mun hafa verið 1836, og tekur að stunda iðn sína. <br> | á Reykjarfirði, systur frú [[Ragnheiður Jónsdóttir að Ofanleiti|Ragnheiðar]], konu [[séra Brynjólfur Jónsson|séra Brynjólfs Jónssonar]], og Jóns Salómonsens. Aftur kemur Þórarinn út árið 1849 og er þá útlærður snikkarasveinn og hafði þessi ár stundað nám hjá trésmíðameistara. Settist hann að í húsinu [[Sjólyst]], er reist mun hafa verið 1836, og tekur að stunda iðn sína. <br> | ||
Skömmu eftir heimkomu sína kvæntist Þórarinn og gekk að eiga heitkonu sína Þuríði Oddsdóttur frá Kirkjubæ, og voru þau gefin saman í Landakirkju eftir undangengnar þrjár venjulegar lýsingar, þ. 15. ágúst 1850. Helmingafélag var ákveðið með brúðhjónunum og morgungáfa 15 rd. Svaramenn brúðhjónanna voru Chr. Abel kaupmaður í [[Godthaab]], hans, og hennar [[Magnús Oddsson skipstjóri]] á Kirkjubæ, bróðir hennar. <br> | Skömmu eftir heimkomu sína kvæntist Þórarinn og gekk að eiga heitkonu sína Þuríði Oddsdóttur frá Kirkjubæ, og voru þau gefin saman í Landakirkju eftir undangengnar þrjár venjulegar lýsingar, þ. 15. ágúst 1850. Helmingafélag var ákveðið með brúðhjónunum og morgungáfa 15 rd. Svaramenn brúðhjónanna voru Chr. Abel kaupmaður í [[Godthaab]], hans, og hennar [[Magnús Oddsson|Magnús Oddsson skipstjóri]] á Kirkjubæ, bróðir hennar. <br> | ||
Þuríður Oddsdóttir var fædd 12. maí 1829 og voru foreldrarnir, Oddur Ögmundsson, bóndi á Kirkjubæ, fæddur á Hvoli í Mýrdal um 1786. Mun hann hafa komið ungur með móður sinni að föðurnum látnum. Var Oddur fermdur hér í Landakirkju 15 ára árið 1802 og er þá hjá stjúpa sínum, [[Jón Einarsson í Dölum|Jóni Einarssyni]] í [[Dalir|Dölum]], og móður sinni [[Ingigerður Árnadóttir|Ingigerði Árnadóttur]], ljósmóður. Jón varð seinna hreppstjóri og bjó í Nýjabæ. Þrjú voru börnin, er fermd voru þetta ár 1802, öll undirbúin af presti og aðstandendum, 3—4 ár, og fá börnin þann vitnisburð, ,,að þau hafi lært þann uppáboðna lærdóm, vel læs, en í meðallagi gáfuð til skilnings.“ Í þann tíð voru sóknarprestar hér ennþá tveir og alllengi síðar sem kunnugt er. Séra [[Ari Guðlaugsson]] var þá prestur að Ofanleiti og að Kirkjubæ séra [[Bjarnhéðinn Guðmundsson ]] [[Guðmundur Eyjólfsson kóngssmiður|Eyjólfssonar]] bónda og kóngssmiðs í [[Þorlaugargerði]]. <br> | Þuríður Oddsdóttir var fædd 12. maí 1829 og voru foreldrarnir, Oddur Ögmundsson, bóndi á Kirkjubæ, fæddur á Hvoli í Mýrdal um 1786. Mun hann hafa komið ungur með móður sinni að föðurnum látnum. Var Oddur fermdur hér í Landakirkju 15 ára árið 1802 og er þá hjá stjúpa sínum, [[Jón Einarsson í Dölum|Jóni Einarssyni]] í [[Dalir|Dölum]], og móður sinni [[Ingigerður Árnadóttir|Ingigerði Árnadóttur]], ljósmóður. Jón varð seinna hreppstjóri og bjó í Nýjabæ. Þrjú voru börnin, er fermd voru þetta ár 1802, öll undirbúin af presti og aðstandendum, 3—4 ár, og fá börnin þann vitnisburð, ,,að þau hafi lært þann uppáboðna lærdóm, vel læs, en í meðallagi gáfuð til skilnings.“ Í þann tíð voru sóknarprestar hér ennþá tveir og alllengi síðar sem kunnugt er. Séra [[Ari Guðlaugsson]] var þá prestur að Ofanleiti og að Kirkjubæ séra [[Bjarnhéðinn Guðmundsson ]] [[Guðmundur Eyjólfsson kóngssmiður|Eyjólfssonar]] bónda og kóngssmiðs í [[Þorlaugargerði]]. <br> | ||
Ætt Odds Ögmundssonar mun vera hin sama og [[Ögmundur Ögmundsson|Ögmundar Ögmundssonar]] úr Mýrdal, er hingað fluttist, föður þeirra [[Jón Ögmundsson|Jóns Ögmundssonar]], [[Ögmundur Ögmundsson í Landakoti|Ögmundar]] í [[Landakot]]i og [[Arnbjörn Ögmundsson í Presthúsum|Arnbjörns]] í [[Presthús]]um. Var það stórvaxið fólk, duglegt og vel gefið og trölltryggt. <br> | Ætt Odds Ögmundssonar mun vera hin sama og [[Ögmundur Ögmundsson|Ögmundar Ögmundssonar]] úr Mýrdal, er hingað fluttist, föður þeirra [[Jón Ögmundsson|Jóns Ögmundssonar]], [[Ögmundur Ögmundsson í Landakoti|Ögmundar]] í [[Landakot]]i og [[Arnbjörn Ögmundsson í Presthúsum|Arnbjörns]] í [[Presthús]]um. Var það stórvaxið fólk, duglegt og vel gefið og trölltryggt. <br> | ||
Móðir Þuríðar, kona Odds Ögmundssonar, var [[Ingveldur Magnúsdóttir]] frá [[Lönd]]um hér í Eyjum, en var fædd í Yztabæliskoti undir Eyjafjöllum. Ingveldur var systir [[Magnús Magnússon í Háagarði|Magnúsar Magnússonar]] í Háagarði föður [[Margrét Magnúsdóttir í Háagarði|Margrétar]] konu Guðmundar Þorkelssonar bónda þar, föður [[Magnús Guðmundsson (Hlíðarási)|Magnúsar]] í [[Hlíðarás]]i og þeirra systkina. <br> | Móðir Þuríðar, kona Odds Ögmundssonar, var [[Ingveldur Magnúsdóttir]] frá [[Lönd]]um hér í Eyjum, en var fædd í Yztabæliskoti undir Eyjafjöllum. Ingveldur var systir [[Magnús Magnússon í Háagarði|Magnúsar Magnússonar]] í Háagarði föður [[Margrét Magnúsdóttir í Háagarði|Margrétar]] konu Guðmundar Þorkelssonar bónda þar, föður [[Magnús Guðmundsson (Hlíðarási)|Magnúsar]] í [[Hlíðarás]]i og þeirra systkina. <br> | ||
Árið 1831, 20. júlí, var fastnað með yngismanni Oddi Ögmundssyni og Ingveldi Magnúsdóttur, er þá var 18 ára gömul, eftir þrennar undangengnar lýsingar af prédikunarstóli. Þá var prestur hér á Kirkjubæ, séra [[Páll Jónsson]] skáldi. Oddur og Ingveldur bjuggu á Kirkjubæ og þar dó Oddur, 27. jan. 1837, úr holdsveiki. Ingveldur ekkja hans bjó áfram á Kirkjubæ og sonur þeirra [[Magnús Oddsson | Árið 1831, 20. júlí, var fastnað með yngismanni Oddi Ögmundssyni og Ingveldi Magnúsdóttur, er þá var 18 ára gömul, eftir þrennar undangengnar lýsingar af prédikunarstóli. Þá var prestur hér á Kirkjubæ, séra [[Páll Jónsson]] skáldi. Oddur og Ingveldur bjuggu á Kirkjubæ og þar dó Oddur, 27. jan. 1837, úr holdsveiki. Ingveldur ekkja hans bjó áfram á Kirkjubæ og sonur þeirra [[Magnús Oddsson|Magnús]] með henni um tíma. Magnús var tvíkvæntur, hann var skipherra og hafnsögumaður, gerðarmaður, dugmikill og kappgjarn. Magnús Oddsson á Kirkjubæ var með [[Helga, þilskip|þilskipið Helgu]], er fórst í apríl 1867 með allri áhöfn, 6 manns. Dóttir Magnúsar og seinni konu hans [[Margrét Magnúsdóttir|Margrétar Magnúsdóttur]], móðursystur [[Erlendur Árnason|Erlendar Árnasonar]] á [[Gilsbakki|Gilsbakka]], var [[Magnúsína Magnúsdóttir|Magnússína]], er var í [[Frydendal]] með móður sinni, fór síðar austur á firði og giftist þar. Sonur hennar og [[Tómas Ólafsson|Tómasar Ólafssonar]] í [[Nýborg]] er [[Magnús Tómasson (Hrafnabjörgum)|Magnús Tómasson]], formaður og sjósóknari mikill á [[Hrafnabjörg]]um í Eyjum. Hálfbróðir hans var [[Ólafur Tómasson|Ólafur Tómass.]] [[Tómas Ólafsson í Ísakshúsi|Ólafssonar]] og [[Steinunn Ísaksdóttir í Ísakshúsi|Steinunnar Ísaksdóttur]] í [[Ísakshús]]i, komst til Spánar og kvæntist þar og stundaði þaðan fiskveiðar. Drukknaði fyrir allmörgum árum. Magnússína Magnúsdóttir var mjög gerðarleg kona og sópaði að henni. Hún kom sér mjög vel, var húsbóndaholl og trygglynd. Hún dó fyrir fáum árum í sjúkrahúsinu í Neskaupstað. <br> | ||
Þórarinn og Þuríður bjuggu í Sjólyst hinn stutta samverutíma sinn og var Ingveldur Magnúsdóttir, tengdamóðir Þórarins, hjá þeim. Á næsta hausti hefur Þórarinn brugðið sér til Danmerkur á ný, að vísu sést utanfarar hans ekki getið fremur nú en áður í kirkjubókinni, og er sennilegt, að hann hafi ráðizt sem háseti á skip og ætlað sér að koma hið bráðasta aftur. Heim kemur hann vorið 1851, líklega í aprílmánuði, eftir vetrardvöl í Danmörku. Auðsætt er, að Þórarinn hefur kynnzt og aðhyllzt mormónatrú, meðan hann var í fyrra sinnið í Kaupmannahöfn. Enda þótt opinbert trúboð væri ekki hafið þar fyrr en 1850, hafa ýmsir danskir Ameríkumenn verið búnir að taka trúna og skrifað heim um ágæti hennar eða komið sjálfir og prédikað fyrir fólki, þó eigi væri þeir löggiltir trúboðar. Þórarinn mun ekki hafa látið mikið uppi um hug sinn í fyrstu, eftir að hann kom heim í fyrra sinnið. En undarlega fljótt bregður hann við, eftir hvatningu frá Guðmundi Guðmundssyni, að því er ætla má í bréfum, er ennþá dvaldist í Danmörku. En með komu ameríska trúboðans E. Snow til Danmerkur 1850, var hægt að öðlast skírn. Í þeim erindum og til að fræðast betur fer Þórarinn utan aftur. <br> | Þórarinn og Þuríður bjuggu í Sjólyst hinn stutta samverutíma sinn og var Ingveldur Magnúsdóttir, tengdamóðir Þórarins, hjá þeim. Á næsta hausti hefur Þórarinn brugðið sér til Danmerkur á ný, að vísu sést utanfarar hans ekki getið fremur nú en áður í kirkjubókinni, og er sennilegt, að hann hafi ráðizt sem háseti á skip og ætlað sér að koma hið bráðasta aftur. Heim kemur hann vorið 1851, líklega í aprílmánuði, eftir vetrardvöl í Danmörku. Auðsætt er, að Þórarinn hefur kynnzt og aðhyllzt mormónatrú, meðan hann var í fyrra sinnið í Kaupmannahöfn. Enda þótt opinbert trúboð væri ekki hafið þar fyrr en 1850, hafa ýmsir danskir Ameríkumenn verið búnir að taka trúna og skrifað heim um ágæti hennar eða komið sjálfir og prédikað fyrir fólki, þó eigi væri þeir löggiltir trúboðar. Þórarinn mun ekki hafa látið mikið uppi um hug sinn í fyrstu, eftir að hann kom heim í fyrra sinnið. En undarlega fljótt bregður hann við, eftir hvatningu frá Guðmundi Guðmundssyni, að því er ætla má í bréfum, er ennþá dvaldist í Danmörku. En með komu ameríska trúboðans E. Snow til Danmerkur 1850, var hægt að öðlast skírn. Í þeim erindum og til að fræðast betur fer Þórarinn utan aftur. <br> | ||
Þegar Þórarinn kom heim, hafði hann í höndum köllunarbréf til mormónaprests í Kaupmannahöfn, dags. í Khöfn, 10. marz 1851 og er svohljóðandi, auðvitað gefið út á dönsku: <br> | Þegar Þórarinn kom heim, hafði hann í höndum köllunarbréf til mormónaprests í Kaupmannahöfn, dags. í Khöfn, 10. marz 1851 og er svohljóðandi, auðvitað gefið út á dönsku: <br> | ||