„Heilbrigðissaga Vestmannaeyja“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1: | Lína 1: | ||
== | == Læknisembætti stofnað í Vestmannaeyjum == | ||
Íbúar Vestmannaeyja sendu beiðni til yfirvalda árið 1820 um að þeim væri sendur læknir og var íslenskur læknir, [[Ólafur Thorarensen]], sendur. Hann vildi hins vegar ekki setjast að í Vestmannaeyjum en skrifaði skýrslu til yfirvalda um hvað bæri að gera til að bæta ástandið. Tillögur hans voru á sömu nótum og tillögur Klogs en sem fyrr var ekki farið eftir þeim. Landlæknir, Jón Thorstensen og stiftamtmaður Hoppe, gerðu þá tillögu til yfirvalda um að stofnað yrði sérstakt læknisembætti í Vestmannaeyjum og var það samþykkt af konungi 6. júní 1827. Þar sem erfiðlega gekk að fá lækni var ákveðið að ef danskur læknir fengist til starfans og sæti í sex ár fengi hann embætti í Danmörku að því loknu. Fyrsti héraðslæknirinn, [[Carl Ferdinand Lund]], kom til starfa árið 1828 en síðan komu þeir hver af öðrum, [[Carl Hans Ulrich Balbroe]], [[Andreas Steener Iversen Haaland]], [[August Ferdinand Schneider]] og [[Philip Theodor Davidsen]], sem lést í embætti árið 1860 eins og Lund hafði gert tæpum 30 árum fyrr. Ekkert hafði breyst í Vestmannaeyjum þrátt fyrir komu læknanna en þeir gerðu sér betur grein fyrir vandamálinu og voru með tillögur til úrbóta. | |||
=== Ígerð hjá fiskverkunarfólki | == Ginklofinn í Vestmannaeyjum == | ||
''Sjá aðalgrein:[[Ginklofi]]'' | |||
Eitt mesta heilbrigðisvandamál í sögu Vestmannaeyja er ginklofinn. Í áraraðir dó meirihluti ungbarna úr ginklofa og það var ekki fyrr en Danir sendu ungan lækni til Eyja, sem að lausn fannst á þessum hræðilega sjúkdómi. Á tiltölulega stuttum tíma var sjúkdómnum útrýmt. Læknirinn [[Peter Anton Schleisner]] kom árið 1847 og fann hann fljótlega rót vandans. | |||
== Ígerð hjá fiskverkunarfólki == | |||
Eftir 1906, er vélbátaútgerð hófst, batnaði afkoma fólks og húsakostur einnig, en þá bættist við nýtt vandamál. Fylgifiskur velmegunar var fiskúrgangur sem erfitt var að kom í lóg. Fiskhús voru reist á pöllum út í höfnina. Voru þau hús kölluð [[Pallakrær]]. Menn gengu örna sinna undir pöllum. Háflæðið sá svo um hreinsunina. Sjór til þvotta á fiski var dreginn upp um gat á króargólfi. Engan þarf að undra að menn voru meira og minna frá vinnu vegna ígerða og handarmeina. | Eftir 1906, er vélbátaútgerð hófst, batnaði afkoma fólks og húsakostur einnig, en þá bættist við nýtt vandamál. Fylgifiskur velmegunar var fiskúrgangur sem erfitt var að kom í lóg. Fiskhús voru reist á pöllum út í höfnina. Voru þau hús kölluð [[Pallakrær]]. Menn gengu örna sinna undir pöllum. Háflæðið sá svo um hreinsunina. Sjór til þvotta á fiski var dreginn upp um gat á króargólfi. Engan þarf að undra að menn voru meira og minna frá vinnu vegna ígerða og handarmeina. | ||
== Einhæf fæða og skortur á vatni == | |||
Árið 1911 voru helstu dánarorsakir drukknun, berklar og lungnabólga. Fæða var einhæf því nýmeti og fiskur var ekki alltaf fáanlegt og því skortur, bæði á B og C vítamíni. Vestmannaeyjar voru Klondyke Islands og þar var ausið milljónaverðmætum úr hafi. | Árið 1911 voru helstu dánarorsakir drukknun, berklar og lungnabólga. Fæða var einhæf því nýmeti og fiskur var ekki alltaf fáanlegt og því skortur, bæði á B og C vítamíni. Vestmannaeyjar voru Klondyke Islands og þar var ausið milljónaverðmætum úr hafi. | ||
Fólk fluttist úr nærsveitum og víðar að og nokkur hundruð aðkomumenn voru í bænum á vertíðum. Húsnæðisskortur og þröngbýli var gífurlegt. Var barátta við óþrif og skortur á vatni alvarlegt vandamál. | Fólk fluttist úr nærsveitum og víðar að og nokkur hundruð aðkomumenn voru í bænum á vertíðum. Húsnæðisskortur og þröngbýli var gífurlegt. Var barátta við óþrif og skortur á vatni alvarlegt vandamál. | ||
== Grútarskolp olli óþrifnaði == | |||
Ástandi ársins 1918 er lýst á eftirfarandi hátt: | Ástandi ársins 1918 er lýst á eftirfarandi hátt: | ||
:''Meðfram sumum aðalgötunum eru ræsi full af ýldu, viku eftir viku og mánuð eftir mánuð. Slettur úr slorvögnum úti um allt þorp og ber fólkið óþverrann á fótum sér í hús. Grútarbræðslur menga loftið. Grútarskolpspollar maðka svo tæpast er unnt að stíga fæti á hreina jörð kringum skúrana sem notaðir eru til lifrarbræðslu.'' | :''Meðfram sumum aðalgötunum eru ræsi full af ýldu, viku eftir viku og mánuð eftir mánuð. Slettur úr slorvögnum úti um allt þorp og ber fólkið óþverrann á fótum sér í hús. Grútarbræðslur menga loftið. Grútarskolpspollar maðka svo tæpast er unnt að stíga fæti á hreina jörð kringum skúrana sem notaðir eru til lifrarbræðslu.'' | ||
Tæring var viðloðandi og 1923 gaus upp taugaveiki og var þá bent á óhollustu brunnvatns. | Tæring var viðloðandi og 1923 gaus upp taugaveiki og var þá bent á óhollustu brunnvatns. |