Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2007/Gömlu uppskipunarbátarnir

Guðjón Ármann Eyjólfsson

Gömlu uppskipunarbátarnir

Guðjón Ármann Eyjólfsson

Inngangur
Löngu er nú liðin sú tíð þegar aðstæður voru þannig í Vestmannaeyjahöfn að öll flutninga- og farþegaskip sem komu til Vestmannaeyja með fólk og varning lögðust fyrir akkeri á Ytri höfninni eða Víkinni vegna þess að skipstjórar treystu sér ekki inn til hafnar með skipin þar eð höfnin var svo grunn og ekki hægt að leggjast að bryggju.
Fram undir 1940 voru nánast engar aðstæður til þess að leggjast að hafskipabryggju í Vestmannaeyjum og fólk og varning varð að flytja frá höfn og til hafnar með litlum upp- skipunarbátum sem voru dregnir að og frá skipshlið af mótorbátum.
Fyrir nokkrum árum síðan sendi Örlygur Hálfdánarson mér meðfylgjandi myndir, teknar af Bruno Schweizer (1897 - 1958) árið 1935 og bað mig um að skýra þær og rita við þær texta. Af því verki hafði ég mikla ánægju og birtust myndirnar og textinn við þær í öðru bindi af mjög merkilegu ritverki sem bókaútgáfan Örn og Örlygur ehf gaf út í þremur bindum árið 2003. Ritsafnið heitir „Úr torfbœjum inn í tœkniöld“. Þar er á yfir 1600 blaðsíðum með texta og fleiri hundrað myndum lýst lífi og menningu á Íslandi á millistríðsárunum svonefndu, frá 1918 - 1940, árunum fyrir stríð, eins og fólki var tamt að segja eftir aðra heimsstyrjöldina, 1939- 1945.
Það kennir margra grasa í þessu glæsilega og merka ritverki. Auk þess sem hér er getið um Vestmannaeyjar, er þar bráðskemmtilegur kafli úr Formannsævi Þorsteins Jónssonar í Laufási (1880-1965) þegar hann og Friðrik Svipmundsson á Löndum (1871-1935) fluttu dr.Valtý Guðmundsson (1860- 1928) prófessor og þingmann frá Amo, skipi Sameinaða danska skipafélagsins, í land í Vestmannaeyjum. („Það er ekki mysan í karlinum þeim arna“).

Þýskir vísindamenn heimsækja Ísland
Þýsku vísindamennirnir voru eins og Þjóðverjar hafa löngum verið ákaflega hrifnir af Íslandi og íslenskri menningu og fannst að þeir fyndu þar uppruna sinn og tengsl við fornöldina. Hin langa og bjarta íslenska sumarnótt hafði einnig sín áhrif. Um 10. júlí 1935 þegar þeir nálgast Ísland á ferð sinni yfir hafið með farþegaskipinu Ísland skrifar Reinhard Prinz: „Haf og himinn, himinn og haf; allt er sveipað dulúðugu geislaskini. Ferskur norðan vindur- skyldi hann sendur frá íslenskum jökulhvelum? Hver finnur ekki blóðið ólga við þvílíka sjóferð! Þetta er sá þúsund ára vegur sem norrænir víkingar fóru á vit Íslands, Grænlands og Ameríku í litlum knörrum sínum. Þetta haf ristu áratugum saman hinar stoltu skonnortur Hansakaupmanna í Íslandsferðum.“ (Il.bindi, bls. 84).

„Stundum gátu farþegar klifið kaðalstiga sem lá á skipsíðunni“. Myndin er tekin úti fyrir Austfjarðahöfn um 1970.

Hinn 11. júlí 1935 koma þeir til Vestmannaeyja, snemma að morgni fimmta dags frá því þeir lögðu af stað. Það er þoka, svo „að ekkert sést annað en flugbrattir hamraveggir Vestmannaeyja, þar sem við liggjum við akkeri.“....Síðar segir: „Út úr höfninni og fyrir enda brimgarðsins kemur nú vélbátur með pramma í togi til að flytja vörur og farþega til og frá skipinu. Fleyin leggja upp að skipssíðunni, og vegna undiröldunnar rísa þau og hníga eins og korktappar. Þeir sem ætla í land stíga upp í stóra rimlakörfu og eru með hjálp skips bómunnar látnir síga niður í bátinn. Til þess verður að grípa rétt andartak, því að ýmist þeytist báturinn upp með öldunni eða dettur niður aftur. Það heyrast bæld óttahljóð úr körfunni og hláturskríkjur frá áhorfendum. En Íslendingarnir í bátnum standa hinir stöðugustu í sjóblautum olíufötum og brosa góðlátlega meðan þeir taka öruggum höndum við farþegum og vörum og sjá um að allt komist tryggilega á sinn stað. Æ stærri fuglaskarar koma niður af hreiðursyllunum og hnita hringi umhverfis. Það suddar úr þokumuskunni, úðinn smýgur um allt, bómurnar marra án afláts...“

Hífa varð farþega að eða frá borði
Til skýringar segir: „Svo sem fram kemur í lýsingum Brunos Schweizers og annarra erlendra ferðamanna, þá gátu millilandaskipin ekki lagst að bryggju í Vestmannaeyjum á þessum árum. Þau vörpuðu akkerum utan hafnar og þangað voru farþegar sóttir á bátum. Það gat oft verið erfiðleikum bundið að komast frá skipi og um borð í þá, eða frá bátunum um borð í skipið, ef eitthvað var að sjó. Stundum gátu farþegar klifið kaðalstiga sem lá á skipssíðunni, en oft varð að hífa þá að eða frá borði í þar til gerðum kassa eða körfu, sem gat fengið á sig þungan skell ef aldan lyfti bátnum snöggt og óvænt þegar kassinn var á leiðinni niður. Þessi aðferð var víðar notuð en í Vestmannaeyjum, t.d. er vitað um slíkt á íslensku strandferða skipunum allt fram á 7. áratug síðustu aldar, þar sem ekki var hægt að leggjast að bryggju.“
Til skýringar segir ennfremur:

Uppskipun á salti Saltinu hefur verið mokað upp á bryggjuna (Elsti hluti Edinborgarbryggju, lágbryggjan, vestan við aðalbryggjuna sem var byggð síðar) úr uppskipunarbát sem liggur við bryggjuna að vestan. Verið er að moka salti í handvagn. Á Botninum sjást til vinstri tveir uppskipunarbátar en dráttarbáturinn lengra til vinstri sést ekki. Minni uppskipunarbáturinn virðist bundinn í stœrri bátinn og er honum stýrí með ári. Nær Neðri-Kleifum og Löngunefinu má greina þrjá svarta skjöktbáta við ból. Hvíti báturinn, einmastraður, næst Löngunni gæti verið Elliði VE 96 sem var smíðaður í Danmörku árið 1906. Elliði var 7 brúttórúmlestir með 8 ha. Dan-vél og var seldur til Þórshafnar á Langanesi árið 1926. Til hœgri er dœmigerður vélbátur þessara ára á leið úr höfn. Líklegast er þetta Skúli fógeti VE 185, 12 tonna bátur, smíðaður í Vestmannaeyjum 1915 úr eik og furu, með 30 ha. Alfa-vél. Báturinn hét fyrst Óskar II og var þá i eigu Gísla Magnússonar sem seldi hann nýjum eigendum árið 1919. Þessi bátur, Skúlifógeti VE 185, fórst vestur af Eyjum 28. april 1938, en áhöfnin, 8 manns, bjargaðist. Hörgeyrargarðurinn er í byggingu og undir Löngu er mikið af stóru grjóti sem var notað í garðinn, sem var i bygg- ingu frá 1915 til 1929 þegar viti var settur á garðshausinn. Árið 1923 urðu nokkrar skemmdir á garðinum sem gert var við sumarið 1923. Myndin gœti því verið tekin það ár. Ljósmynd Lárus Arnasonfrá Vestri-Búastöðum. (Úr myndasafiii Gísla Eyjólfssonar).

„Þar sem í greininni segir „vélbátur með pramma í togi til að flytja vörur og farþega til og frá skipinu“ er átt við uppskipunarbát enda var það hlutverk hans að flytja vörur og fólk milli skips og lands þar sem ekki voru hafskipabryggjur.“

Múrningar
Flutningaskip sem komu með salt eða lestuðu afurðir til útflutnings sem fyrr á tíð var nær eingön gu þurrkaður saltfiskur, höfðu frá aldaöðli lagst fram af Skanzinum og gömlu verslunarhúsunum í svonefnda múrninga eins og það var nefnt þegar legufæri lágu fram og aftur af skipinu.
Lega þessara kaupfara var austur af Holukletti sem er norðan undir Skanzinum og var afturfestum skipa fest í Holuklett, en framfestar lágu í Hringskerið sem var rétt austan við syðri hafnargarðinn sem kenndur er við skerið.
Síðar lágu kaupskip nokkru innar, fram af Löngunni eins og sést vel á þekktri mynd sem tekin var um aldamótin 1900, þar sem áraskip eru í Læknum nýkomin að landi, en þrímöstruð skonnorta liggur úti á legunni.
Þorsteinn Jónsson í Laufási getur í „Aldahvörf í Eyjum“ um þessa „múrninga“:
„Þetta var sterk keðja, og var eystri endi hennar festur í stórt akkeri, sem sett var niður í Hörgaeyri, en hinn endi festarinnar var einnig festur við stórt akkeri. Bryde átti þennan öfluga útbúnað, sem kaupskip lágu fyrir. Þó hafði komið fyrir að sumar lagi, að þau höfðu slitnað frá þessum festum í austan stórviðrum.“

Uppskipun fyrir aldamótin 1900 á gömlu Austurbúðarbryggjunni. Myndin er tekin sumarið 1884 og áraskipin eru sennilega áttæringarnir Mýrdælingur til vinstri og Gideon til hægri.

Það var einnig nefnt að svínbinda, þegar legið var fyrir tveimur akkerum fram af skipinu og öðrum tveimur aftur af því. Þannig var t.d. stundum lagst við sjómælingar þegar dýpið var mælt með litlum bátum, sitt hvoru megin við skipið.

Erfið hafnarskilyrði
Hafnarskilyrði í Vestmannaeyjum voru ótrúlega erfið á fyrstu árum vélbátanna og má segja að þau hafi ekki verið viðunandi fyrr en upp úr 1940. Þá var Básaskersbryggjan tekin í notkun og hið farsæla starf dýpkunarskipsins „Vestmannaeyjar“ við dýpkun hafnarinnar farið að koma verulega í ljós, en skipið kom til Vestmannaeyja 29. maí 1935. Áður en dýpkun hafnar með grafskipinu Vestmannaey hófst, stóðu jafnvel 8-10 bátar samtímis á Leiðinni þegar mest var fjaran. Á vetrarvertíðinni urðu bátar að bíða klukkustundum saman eftir að komast að bryggju til löndunar og kom fyrir í allt að sex klukkustundir. En „flutningaskip sem komu með salt eða kol urðu að bíða upp undir hálfan mánuð til þess að komast í höfn.“ (JGÓ).
Bygging hafnargarðanna sem hófst í maímánuði árið 1914 þegar vinna hófst við Hringskersgarðinn var óvenju erfið og stóð svo til stanslaust til 1929 þegar Hörgeyrargarðurinn var fullfrágenginn með vitaljósi á garðshausnum. Unnið var nærri því stanslaust við syðri hafnargarðinn, Hringskersgarðinn, frá 1914 til 1930 með byggingu garðsins, viðgerðum, endurbótum og styrkingum „og mun hann orðinn eitt dýrasta mannvirki sinnar tegundar, þó víða væri leitað“.

Uppskipun við Landeyjasand.

Norska farþegaskipið LYRA, skip Bergenska gufuskipafélagsins, sem hélt uppi áætlunarferðum á milli Bergen (Björgvin) og Reykjavíkur með viðkomu í hverri ferð í Þórshöfn í Færeyjum og Vestmannaeyjum. LYRA kom annan hvern mánudag til Vestmannaeyja frá Færeyjum og annan hvern föstudag frá Reykjavík á leið skipsins til Færeyja og Noregs. LYRA kom í sinni fyrstu ferð til Vestmannaeja 26. júlí 1925.

Þetta getur komið yngra fólki, kynslóðum eftir gos í Vestmannaeyjum, spánskt fyrir sjónir, þegar gengið er um eitt fallegasta útivistarsvæði í Vestmannaeyjum í dag, austan við gamla hafnargarðinn þar sem norska stafkirkjan og Landlyst kúra nú í skjóli hraunjaðarins, þar sem áður svarraði brim á skerjum.
Eftir að hafnargarðar voru komnir fóru flutningaskip sem komu með salt og kol inn til hafnar á háflóði og lögðust fyrir akkerum á svipuðum stað, fram af Neðri-Kleifum og Löngunefi. Saltinu var sturtað í stórum trogum í uppskipunarbáta sem lágu við skipshlið, síðan var þeim róið eða þeir dregnir yfir að Edinborgar- og Bæjarbryggjunni þar sem saltinu var annað hvort mokað úr bátnum upp á bryggju eða í poka og það flutt á handvögnum upp í aðgerðarhús og krær.
Þetta sést vel á meðfylgjandi mynd og þekktri mynd af Bæjarbryggjunni á vetrarvertíð 1924, þar sem stórt flutningaskip liggur úti á Botni, en við Edinborgarbryggjuna eru menn í uppskipunarbáti að moka salti í poka. Bæjarbryggjan er flakandi í fiski og þar er fjöldi handvagna sem var aðalflutningatæki þess tíma. Rétt utan við Bæjarbryggjuna er bátur sem kemst ekki að bryggju strandaður og fjöldi árabáta eru að flytja fisk úr mótorbátum sem liggja úti á og komast ekki að bryggju. Árabátarnir liggja við Bæjarbryggjuna og úr þeim henda sjómenn fiskinum með höndum upp á bryggjuna í afmarkaðar fiskhrúgur sem formenn á hverjum bát gæta vel að, en stingir voru óþekkt verkfæri í Vestmannaeyjum fyrr en um 1930.
Við þessi erfiðu hafnarskilyrði gegndu upp skipunarbátarnir sérstaklega mikilvægu hlutverki við alla aðdrætti og útflutning svo að ekki sé talað um flutning á fólki, en aðstæður við fólksflutninga og það sem fólki var boðið upp á var satt að segja ótrúlegt.

Strandferðir
Í strandferðum umhverfis landið var fólki hrúgað í lestar skipanna eins og hverju öðru trosi og mátti iðulega þola hnýfilyrði og lítið sem ekkert tillit var tekið til þeirra sem farþega, þó að iðulega væri klagað yfir þessari framkomu og aðbúnaði. Um þetta orti Einar Benediktsson í kvæðinu Strandsigling sem er talið vera frá árinu, 1897:
„ - Þessa síðast ársins för þeir fóru-
Fólkið hana rækir best.
Drukknir menn og krankar konur vóru
Kvíuð skrans í lest.
Allt var fullt af frónska þarfagripnum.
Fyrirlitning skein af danska svipnum.“

„Með óskáldlegu orðalagi má segja, að hér hafi skip verið á ferð í vondu veðri, miklum sjó og slæmu skyggni undan hafnlausri og vitalausri strönd. Farþegar voru alltof margir og höfðu ekki nærri allir kojupláss. Konurnar voru sjóveikar og karlarnir fullir. Var að furða, þó að skipstjórinn danski væri viðskotaillur?“ Í hafnleysi þessara ára hér við landið, fram undir 1950, lágu öll stærri flutninga- og farþegaskip víðast hvar úti á legu framan við kauptúnin, en fólk og varningur var fluttur í land með sérstökum upp skipunarbátum. Þannig hafði ástandið víðast hvar verið á Íslandi frá því reglulegar strandferðir hófust árið 1876.

Helga VE 180 á Vikinni á leið út í skip árið 1936. Ljósm. Bruno Schweizer. Mótorbáturinn Helga VE 180 var smiðaður árið 1915 af Guðmundi Jónssyni bátasmið á Háeyri í Vestmannaeyjum. Helga var úr eik og furu, 11,66 tonn að stœrð með 15 hestafla Alfavél, súðbyrt að hluta eins og sést vel á myndinni. Hún var notuð sem dráttarbátur og þá umbyggð og styrkt. Siggeir Torfason (1862-1938) kaupmaður i Reykjavik, faðir Kristjáns Siggeirssonar (1894-1975), lét byggja Helgu. Helga dró stóra uppskipunarbáta sem voru lestaðir frá flutninga- og farþegaskipum, sem lágu við akkeri á Ytri höfninni, en Innri höfriin var ekki nœgilega djúp fyrir stór flutningaskip fyrr en á áratugnum milli 1940 og 1950, er átak var gert til að dýpka höfnina. Fyrir miðri mynd er hið formfagra eldfjall Helgafell. Frá vinstri sjást hús sem nú eru undir Eldfelli og hrauni. Frá vinstri Kirkjubœr (Norðurbœr), Vallartún, Eystri- og Vestri Oddsstaðir, Vilborgarstaðir (Nyrsti-Miðbœr (Linubœr), Hlaðbær, Háigarður) þar að baki, Búastaðir eystri og vestri, Bessastaðir, Viðivellir, Ólafshús, Eystri-Vesturhús, Presthús, Vesturhús vestri, að baki þeim Gerði, Hvassafell, Stóra-Gerði, Norður-Gerði, Mosfell; Laufás (með dökku þaki), Vatnsdalur, hvítt hús yst til hœgri. Stóra langa húsið sem mastur bátsins ber í er "Þurrkhúsið" sem svo var nefnt, saltfiskþurrkunarhús, sem var byggt árið 1929. Hvitir deplar á ströndinni meðfram Urðunum eru saltfiskstakkar, þ.e. saltfiskur sem var sólþurrkaður þarna á uppbyggðum stakkstæðum eða á sjávarklöppunum og var staflað upp í stakka og geymdur undir hvítri seglábreiðu (presenningu). Helga VE 180 var jafnframt því að vera dráttarbátur notuð til fiskveiða. Formaður með Helgu meðan hún var notuð sem dráttarbátur frá 1931 fram yfir 1940, samtals í 10 ár, var Eiríkur Jónsson (1894 - 1970) í Skýlinu sem kallað var; (kenndur við Verkamannaskýlið á Básaskersbryggju sem hann rak). Formaður með Helgu fyrstu tvær vertíðirnar sem hún gekk til fiskveiða var Guðmundur Helgason (1884 -1977), faðir Hafsteins (1912 - 1999) bókaútgefanda.

Á Hellissandi var t.d. sérkennilegt nafn á uppskipunarbátunum sem voru nefndir bringingarskip (t.d. bringingarskipið Tröllskessan) og út- eða upp- skipun var nefnd bringing.
Miðað við allar aðstæður, hafnleysi, óbrúuð stórfljót og enga vegi, en aðal flutningatæki landsmanna voru hand- og hestvagnar, var þó furðuvel séð um alla flutninga, sérstaklega með skipum sem sigldu í reglubundnum áætlunarferðum umhverfis landið.

Uppskipunarbátur, i bakgrunni Urðirnar og Skansinn, sem ber yfir stefni bátsins. Hlið á Skaminum móti austri sést vel. Hvitt hús yst til hœgri með svörtu þaki er Austurbúðin eða Garðsverslun, stórhýsi sem danski einokunarkaupmaðurinn J.P.T. Bryde byggði árið 1880 úr tilhöggnu grjóti úr Heimakletti. Austurbúðin fór undir hraun árið 1973. en Skansinn sem var reistur árið 1637 stendur enn ásamt hálfum sjóveitugeyminum sem er tíl vinstri við Skansinn. - Ljósm. Bruno Schweizer 1936.

Millilanda- og strandferðskip komu við á öllum helstu höfnum landsins, t.d. alltaf í Vestmannaeyjum, bæði þegar skip voru að koma frá útlöndum á leið til Reykjavíkur og eins á útleið frá Reykjavík. Voru þannig í raun og veru greiðari samgöngur á milli Vestmannaeyja og Reykjavíkur á millistríðsárunum, fram undir 1940, en varð á árunum eftir síðari heimsstyrjöldina og þar til Herjólfur I fór að ganga tvisvar í viku á milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja árið 1960 (kom til Vestmannaeyja, 12. desember 1959). Fróðlegt væri að bera þessi tvö tímabil nánar saman.
Ekki skal hér farið frekar út í það ástand að í dag, þegar öruggar og góðar hafnir sem hafa kostað skattborgarana milljarða króna hafa verið byggðar vítt og breitt um landið, eru allir vöruflutningar komnir á þjóðvegi landsins með stórum flut- ningabílum og tengivögnum sem spæna upp vegi og ógna annarri bílaumferð.

Uppskipunarbátar

Í Vestmannaeyjum voru a.m.k. fjórir stórir uppskipunarbátar.
Í eigu verslunar Gísla J. Johnsen, Edinborgarverslun, voru a.m.k. tveir uppskipunarbátar sem voru merktir með hvítum þríhyrningi á hníflinum, til þess að þekkja þá betur þegar uppskipunarbátarnir voru á ytri höfninni eða fyrir innan Eiði og ókunnugir voru sendir til að sækja þá.
Austan við Tangahúsin þar sem nú er veitingastaðurinn Kró stóðu lengi tveir stórir uppskipunarbátar sem Tangaverslunin átti.

Ísland - farþegaskip. Ljósmyndasafn Reykjavíkur.

Á árunum fyrir og eftir aldamót þegar fólksfjöldi í Vestmannaeyjum var aðeins 600 til 700 manns voru áraskip notuð undir vöruflutninga úr skipum upp á Austurbúðarbryggjuna. Ágæt ljósmynd á bls. 55 sýnir þessa flutninga og er úr bókinni „Ísland fyrir aldamót“ Harðindaárin 1882 -1888 sem Frank Ponzi ritaði og gaf út 1995.
Eftir að vélabátaöldin hófst árið 1906 voru gömlu áraskipin notuð sem uppskipunarbátar en eftir því sem mótorbátarnir stækkuðu voru þeir fyrstu gerðir að uppskipunarbátum eða byggðir sérstaklega.
Þegar þessum fyrstu mótorbátum var breytt í uppskipunarbáta var tekið ofan mastur sem var oftast aðeins eitt og lúkarskappi, þilfar og stýrishús rifið og settir sterkir þverbitar að aftan og framan í bátinn, hástokkur styrktur og klætt á bönd en á lunninguna var neglt gúmmí til hlífðar; eftir að bifreiðar komu voru notaðir til þess gamlir hjólbarðar.
Af mótorbátum sem var breytt í uppskipunarbáta er vitað um eftirtalda: Blíða (eftir 1915), Friðþjófur (1915), Immanúel (1917), Hrólfur (1920), Sigríður, Ingólfur (gekk undir nafninu Sóði), Austri, Unnur II sem síðar var nefnd Guðrún (1938). Það var síðasti uppskipunarbáturinn í Vestmannaeyjum sem breytt var úr mótorbát.
Í Vestmannaeyjum var smíðaður sérstakur dráttarbátur og segir Jón Sigurðsson frá Ártúni svo frá í Sjómannadagsblaði Vestmannaeyja árið 1965: „Sigurður Gunnarsson á Hólmi var sá fyrsti sem lét smíða dráttarbát í Vestmannaeyjum. Þessi bátur var um 3 tonn á stærð, það var árið 1913. Jafnhliða stundaði Sigurður handfæraveiðar á þessum bát, hann var opinn um miðju og vegna þessa hættulegur hér við Eyjar, því að Sigurður notaði þennan bát mikið og var off djarft teflt á honum. Árið 1915 lagði Sigurður bát þennan niður og lét byggja annan stærri, sem mun hafa verið 5 tonn. Bátur þessi var með þilfari (dekkaður) og smíðaði Jens Andersen (danskur maður) hann og nefndi Huginn II, hann var með 6 hestafla Skandia vél.

Horft til bœjarins og Innri hafnar frá Ytri höfhinni - Víkínni - rétt utan við hafnargarðana. Til vinstri er Hringskersgarður (Suðurhafnargarður), til hægri er Hörgeyrargarður (Norðurhafnargarður). Yflr miðjan Hringskersgarð, rétt innan vió hafnargarðsvitann, sjást aðgerðar- og vörugeymsluhús Gunnars Ólafssonar (1864-1961) á Tanganum. Að baki þeim er Háin og ber Hástein við himin. Upp af Hánni er Moldi með Fiskhellanefi fremst og þá Dalfjall með Bláhánni að Náttmálaskarði og Litlaklifi lengst til hœgri. Fyrir miðri mynd er Fiskimölsverksmiðja Vestmannaeyja, byggð árið 1913; þar hefur á sama stað verið endurbyggð nýtísku loðnu- og síldarverksmiðja með a.m.k. 2000 tonna qfköstum á sólarhring. Yfir innsiglingavitann yst á norðurgarðinum ber dökkþrihyrna, Skiphella, og síðan fjölda báta sem fram undir 1950 lágu flestir við festar á Innri höfninni. Venjan var að segja að bátarnir lægju úti á bóli eins og legufœrið var kallað, en hver mótorbátur hafði sinn skjöktbát, sem lá við bólið meðan mótor-báturinn var á sjó. Þegar bátnum hafði verið lagt við bólið var róið í land á skjöktbátnum, í Hrófin upp af Lœknum, Anesarvik, Skildingqfjöru eða annars staðar þar sem skjöktarinn var geymdur þar til róið var. Hvítt hús sem ber yfir hafnargarðinn lengst til vinstri, er Garðsverslun sem fyrr er lýst og fór undir hraunið í jarðeldunum 1973. Ljósm. Bruno Schweizer 1935.

Á þessum bát hafði Sigurður alla afgreiðslu á skipum, sem til Vestmannaeyja komu og var oft draslkennt út og inn höfnina. Þá var öllu salti og kolum skipað í land utan af Vík og á sama hátt var útskipun á öllum fiski.
Var þetta eini dráttarbáturinn í Vestmannaeyjum. Þess á milli stundaði Sigurður sjóróðra á þessum báti.“
Uppskipunarbátunum var lagt út á Botn og drukknaði Sigurður Gunnarsson 16. janúar 1917 þegar hann við annan mann var að leggja báti sínum Huganum út á Botn.
Siðar voru teknir aðrir vélbátar sem dráttarbátar og mun Helga VE 180 hafa verið lengst í þeim störfum, á fjórða áratugnum, frá 1931 og fram yfir 1940, og var Helga; sérstaklega umbyggð og styrkt til þessara starfa.

Reykjavík, 12. apríl 2007,

Guðjón Ármann Eyjólfsson

• Efnisyfirlit: Sjómannadagsblað Vestmannaeyja