„Snið:Grein vikunnar“: Munur á milli breytinga

Úr Heimaslóð, Sögusetri Vestmannaeyja
Fara í flakk Fara í leit
MyndræntWiki-texti
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
 
(34 millibreytingar ekki sýndar frá 3 notendum)
Lína 4: Lína 4:
{| align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border:1px solid #996600; width:1%"
{| align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" style="border:1px solid #996600; width:1%"
|{{#switch: {{CURRENTWEEK}}
|{{#switch: {{CURRENTWEEK}}
  | 1=
  | 1=[[Mynd:Asi1.jpg|200px]]
  | 2=
  | 2=[[Mynd:Heimaey1309.jpg|200px]]
  | 3=
  | 3=[[Mynd:Stakkó1.jpg|200px]]
  | 4=
  | 4=[[Mynd:Hannes Lóðs.jpg|200px]]
  | 5=
  | 5=[[Mynd:Vilpa01.jpg|200px]]
  | 6=
  | 6=[[Mynd:Mokveiði.jpg|200px]]
  | 7=
  | 7=[[Mynd:Lundar.jpg|200px]]
  | 8=
  | 8=[[Mynd:FriðrikJesson.jpg|200px]]
  | 9=
  | 9=[[Mynd:Miðhúsalaug.jpg|200px]]
  | 10=
  | 10=[[Mynd:Gagnfræðaskóli.JPG|200px]]
  | 11=
  | 11=[[Mynd:Guðlaugur Friðþórsson1.jpg|200px]]
  | 12=
  | 12=[[Mynd:Mynd 113 349.jpg|200px]]
  | 13=
  | 13=[[Mynd:Fiskv.jpg|200px]]
  | 14=
  | 14=[[Mynd:Kirkjubær.JPG|200px]]
  | 15=
  | 15=[[Mynd:Þorsteinn Víglundsson.jpg|200px]]
  | 16=
  | 16=[[Mynd:LarusJonsson KristinGisladottir.jpg|200px]]
  | 17=
  | 17=[[Mynd:1967 b 250 AAA.jpg|200px]]
  | 18=
  | 18=[[Mynd:Þuríður Hannesdóttir.jpg|200px]]
  | 19=
  | 19=[[Mynd:Oskar Matthíasson.jpg|200px]]
  | 20=
  | 20=[[Mynd:1980 b 16.jpg|200px]]
  | 21=
  | 21=[[Mynd:1980 b 16.jpg|200px]]
  | 22=
  | 22=[[Mynd:Blik 1967 136.jpg|200px]]
  | 23=
  | 23=[[Mynd:Höfnin.1989.jpg|200px]]
  | 24=
  | 24=[[Mynd:Jsþ 0281 Sjómenn.jpg|200px]]
  | 25=
  | 25=[[Mynd:Vatnkom68.jpg|200px]]
  | 26=
  | 26=[[Mynd:Horft af hrauninu.JPG|200px]]
  | 27=
  | 27=[[Mynd:Tún 1973.jpg|200px]]
  | 28=
  | 28=[[Mynd:Hjálmar Guðnason.jpg|200px]]
  | 29=
  | 29=[[Mynd:Blik 1967 200.jpg|200px]]
  | 30=
  | 30=[[Mynd:Ræningjatangi.jpg|200px]]
  | 31=
  | 31=[[Mynd:Thórun og Kári 001.jpg|200px]]
  | 32=
  | 32=[[Mynd:Allurdal.jpg|200px]]
  | 33=
  | 33=[[Mynd:Fiskbreiðsla.JPG|200px]]
  | 34=  
  | 34=[[Mynd:DSCF0860 bjarnarey crop.jpg|200px]]
  | 35=  
  | 35=[[Mynd:Fiskhellar1.jpg|200px]]
  | 36=  
  | 36=[[Mynd:Copaifera Langesdorfii.JPG|200px]] 
  | 37=
  | 37=[[Mynd:Mannsi (9).JPG|200px]]
  | 38=
  | 38=[[Mynd:Storhofdi DSCF4549.jpg|200px]] 
  | 39=  
  | 39=[[Mynd:Stefán Árnason.jpg|200px]] 
  | 40=[[Mynd:Þorsteinn Jónsson (Héraðslæknir).jpg|thumb|150px]]
  | 40=[[Mynd:Þorsteinn Jónsson (Héraðslæknir).jpg|200px]]
  | 41=Mynd:Guðni Hermansen1.jpg|thumb|150px]]
  | 41=[[Mynd:Guðni Hermansen1.jpg|200px]]
  | 42=Mynd:Grænahlíð.JPG|thumb|150px]]
  | 42=[[Mynd:Grænahlíð.JPG|200px]]
  | 43=Mynd:Oddgeir Kristjánsson.jpg|thumb|150px]]
  | 43=[[Mynd:Þorsteinn Víglundsson.jpg|100px]]
  | 44=Mynd:Binni2.jpg|thumb|150px]]
  | 44=[[Mynd:Binni2.jpg|200px]]
  | 45=Mynd:Skansinn2.jpg|thumb|150px]]
  | 45=[[Mynd:Skansinn2.jpg|200px]]
  | 46=Mynd:VE219.JPG|thumb|150px]]
  | 46=[[Mynd:VE219.JPG|300px]]
  | 47=Mynd:Göngugata.jpg|thumb|150px]]
  | 47=[[Mynd:Göngugata.jpg|300px]]
  | 48=Mynd:Þingeyri1.jpg|thumb|150px]]
  | 48=[[Mynd:Þingeyri1.jpg|200px]]
  | 49=Mynd:Bjorn.jpg|thumb|150px]]
  | 49=[[Mynd:Bjorn.jpg|300px]]
  | 50=Mynd:Blik 1967 16 1.jpg|thumb|150px]]
  | 50=[[Mynd:Blik 1967 16 1.jpg|100px]]
  | 51=Mynd:Skar karason.JPG|thumb|150px]]
  | 51=[[Mynd:Skar karason.JPG|150px]]
  | 52=Mynd:Gagnfræðaskóli.JPG|thumb|150px]]
  | 52=[[Mynd:Gagnfræðaskóli.JPG|200px]]
  | 53=Mynd:Blik1978 brautridjandi bls8.jpg|thumb|150px]]
  | 53=[[Mynd:Blik1978 brautridjandi bls8.jpg|200px]]


}}
}}
Lína 65: Lína 65:


{{#switch: {{CURRENTWEEK}}
{{#switch: {{CURRENTWEEK}}
  | 1=Lýsingartexti
  | 1=Nú ætla ég að taka ykkur með í bátsferð kringum Eyjar. Við leggjum upp að áliðnum degi, auðvitað í trillubát og það skal vera stillt við hleina og sól í heiði.
| 2=Benóný Friðriksson var fæddur 7. janúar 1904 og hann lést 12. maí 1972. Benóný var betur þekktur sem Binni í Gröf og var hann landsfrægur aflamaður.
<big>'''[[Bátsferð með Ása í Bæ|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''[[Binni í Gröf|Lesa meira]]'''</big>
| 2=Loftur Guðmundsson fæddist 6. júní 1906 að Þúfukoti í Kjós og lést 29. ágúst 1978. Kona Lofts var Tala Klemenzdóttir úr Mýrdal og áttu þau synina Guðmund Marino, Indriða og Gunnar Heiðar. Loftur dvaldist um 12 ára skeið við kennslustörf í Eyjum, kenndi við Barnaskólann frá 1933 til 1945.
 
<big>'''[[Loftur Guðmundsson|Lesa meira]]'''</big>


  | 3=Ráðhúsið við Ráðhúströð var teiknað af Guðjóni Samúelssyni og byggt sem sjúkrahús árið 1927 og gegndi því hlutverki fram til ársins 1973, þegar nýja sjúkrahúsið var tekið í notkun. Stóðu yfir endurbætur á húsinu á árunum 1974-1977.
  | 3=Ráðhúsið við Ráðhúströð var teiknað af Guðjóni Samúelssyni og byggt sem sjúkrahús árið 1927 og gegndi því hlutverki fram til ársins 1973, þegar nýja sjúkrahúsið var tekið í notkun. Stóðu yfir endurbætur á húsinu á árunum 1974-1977.
Lína 76: Lína 78:
  | 4=[[Hannes Jónsson]] fæddist 21. nóvember 1852 í Nýja-Kastala í Eyjum. Faðir Hannesar drukknaði þegar Hannes var nokkurra mánaða gamall og ólst hann því upp hjá móður sinni og hóf eigin búskap þegar hann var 26 ára gamall, sama ár og hann kvæntist eiginkonu sinni, Margréti Brynjólfsdóttur frá Norðurgarði. Brynjólfur faðir hennar var lengi formaður á áttæringnum „Áróru“. Margrét var góð húsfreyja og eignuðust þau hjónin fjögur börn . Eitt af þeim, Jórunn, lifði langt fram á 20. öldina og var gift Magnúsi Guðmundssyni á Vesturhúsum.  
  | 4=[[Hannes Jónsson]] fæddist 21. nóvember 1852 í Nýja-Kastala í Eyjum. Faðir Hannesar drukknaði þegar Hannes var nokkurra mánaða gamall og ólst hann því upp hjá móður sinni og hóf eigin búskap þegar hann var 26 ára gamall, sama ár og hann kvæntist eiginkonu sinni, Margréti Brynjólfsdóttur frá Norðurgarði. Brynjólfur faðir hennar var lengi formaður á áttæringnum „Áróru“. Margrét var góð húsfreyja og eignuðust þau hjónin fjögur börn . Eitt af þeim, Jórunn, lifði langt fram á 20. öldina og var gift Magnúsi Guðmundssyni á Vesturhúsum.  


<big>'''''[[Hannes Jónsson|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Hannes Jónsson|Lesa meira]]'''</big>
 


| 5=Fyrsti landnámsmaður Eyjanna er sagður vera Herjólfur Bárðarson, en hann bjó í Herjólfsdal. Hann átti dótturina Vilborgu, sem eftir grjóthrun, sem lagði bæ Herjólfs í eyði, fluttist á Vilborgarstaði hjá Vilpu. Sögunni samkvæmt varaði hrafn Vilborgu við skriðunni og bjargaði þannig lífi hennar.


<big>'''''[[Landnám|Lesa meira]]''''</big>
| 5=Vilpa var eitt af fjórum vatnsbólum í Vestmannaeyjum. Hún stóð sunnan við Vilborgarstaði og fyllt var upp í hana árið 1972 eftir að barn hafði drukknað þar. Vilpa fór undir hraun árið 1973.


<big>'''[[Vilpa|Lesa meira]]'''</big>


  | 6=[[Fiskveiðar]]... Það liggur í hlutarins eðli að fiskveiðar skipa stærstan sess í stærstu verstöð landsins. Frá Vestmannaeyjum eru flutt út um 15% alls aflaverðmætis landsins, en íbúar eru einungis rúm 2% þjóðarinnar.
  | 6=[[Fiskveiðar]]... Það liggur í hlutarins eðli að fiskveiðar skipa stærstan sess í stærstu verstöð landsins. Frá Vestmannaeyjum eru flutt út um 15% alls aflaverðmætis landsins, en íbúar eru einungis rúm 2% þjóðarinnar.


<big>'''''[[Fiskveiðar|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Fiskveiðar|Lesa meira]]'''</big>


  | 7=[[Súla]]... Súla ''(Morus bassanus)'' er algeng í Vestmannaeyjum. Næststærsta súlnabyggð á Íslandi er í [[Súlnasker]]i, en sú stærsta er í Eldey utan Reykjaness. Súlubyggð er í þremur öðrum eyjum í Vestmannaeyjaklasanum: [[Brandur|Brandi]], [[Hellisey]] og [[Geldungur|Geldungi]]. Súla er veidd í öllum þessum eyjum.
  | 7=[[Lundi]] (Fratercula arctica arctica) er í senn þjóðarfugl Vestmannaeyinga og sameiningartákn Eyjamanna. Lundinn kemur til Vestmannaeyja yfir sumarmánuði ársins, og myndar hér eina mestu lundabyggð í heimi, en meira en 1,1 milljón lundapör verpa í Vestmannaeyjum.  


<big>'''''[[Súla|Lesa meira]]''''</big>
<big>''''[[Lundi|Lesa meira]]''''</big>
   
   
  | 8=[[Ágústína Þórðardóttir]]... "
  | 8=Gísli [[Friðrik Jesson]] var fæddur í Norður-Hvammi í Mýrdal 14. maí 1906 og lést 3. september 1992. Þar var þá prestssetur. Faðir Friðriks, sr. Jes Anders Gíslason (f. 1872, d. 1961), var þá prestur í Mýrdalsþingum.
Ágústína Þórðardóttir frá Rauðafelli u. A-Eyjafjöllum, húsfreyja á Austari Vilborgarstöðum, fæddist 4. ágúst 1883 og lézt í Eyjum 18. júlí 1966. "


<big>'''''[[Ágústína Þórðardóttir|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Friðrik Jesson|Lesa meira]]'''</big>


  | 9=[[Vestmannabraut]]... Vestmannabraut er gata sem liggur þvert á milli Heiðarvegar og Heimagötu. Íbúar í götunni voru 133 samkvæmt samantekt á vegum Vestmannaeyjabæjar frá árinu 2003.
  | 9=Eftir að sjóveita kom til sögunnar árið 1931 komst hreyfing á sundlaugarmál í Vestmannaeyjum, enda löngu orðið tímabært að taka til hendinni og koma upp sundlaug. Með sjóveitu var hægur vandi að fá ferskan sjó úr sjógeyminum sem staðsettur var á Skansinum og veita honum í sundlaug.


<big>'''''[[Vestmannabraut|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Miðhúsalaug|Lesa meira]]'''</big>


  | 10=[[Blik]]... Blik var blað málfundafélags Gagnfræðaskólans í Vestmannaeyjum. Það var fyrst gefið út árið 1936 og hélt útgáfa þess áfram með stuttum hléum, stundum annað hvert ár, en á stundum árlega til ársins   
  | 10=[[Blik]]... Blik var blað málfundafélags Gagnfræðaskólans í Vestmannaeyjum. Það var fyrst gefið út árið 1936 og hélt útgáfa þess áfram með stuttum hléum, stundum annað hvert ár, en á stundum árlega til ársins   


1980.<big>'''''[[Blik|Lesa meira]]''''</big>
1980.<big>'''[[Blik|Lesa meira]]'''</big>


  | 11=[[Kraftaverkið Guðlaugur Friðþórsson]]
  | 11=[[Kraftaverkið Guðlaugur Friðþórsson]]
Á landleiðinni sá ég líka alltaf ljóskastarana austur á Nýja Hrauni, og stefndi á þá og Stórhöfðavitann. Ég sá einnig Álsey undan Stórhöfða og Elliðaey austan við Bjarnarey, en þegar fór að saxast á Álsey sá ég að ég var að mjakast og það hleypti í mig dug og von. Þegar Elliðaey var horfin undir Bjarnarey taldi ég eina mílu eftir í land.
Á landleiðinni sá ég líka alltaf ljóskastarana austur á Nýja Hrauni, og stefndi á þá og Stórhöfðavitann. Ég sá einnig Álsey undan Stórhöfða og Elliðaey austan við Bjarnarey, en þegar fór að saxast á Álsey sá ég að ég var að mjakast og það hleypti í mig dug og von. Þegar Elliðaey var horfin undir Bjarnarey taldi ég eina mílu eftir í land.


  <big>'''''[[Kraftaverkið Guðlaugur Friðþórsson|Lesa meira]]'''''</big>
  <big>'''[[Kraftaverkið Guðlaugur Friðþórsson|Lesa meira]]''''</big>
 
| 12=[[Suðurey]] liggur um kílómetra suðvestur af Stórhöfða og er fjórða stærsta úteyjan, um 0.2 km². Eyjan er gyrt háum hömrum að suðurhliðinni undanskilinni, þar sem grasi vaxin brekka nær niður að sjó. Við brekkuna er eini möguleiki á uppgöngu á eyjuna en vegna öldubrots úr suðri er hún stundum erfið. Um miðbik eyjarinnar liggur hryggur, um 161 m hár þar sem hann er hæstur.


<big>'''''[[Suðurey|Lesa meira]]''''</big>
| 12=[[Álsey]] (Álfsey) liggur um 3.5 km vestur af Stórhöfða og er þriðja stærsta úteyjan, um 0.25km². Eyjan er gyrt háum hömrum, að norður hliðinni undanskilinni, og eru þeir næstum eggsléttir austan og sunnan til. Eyjan er hálend og er 137 m hár grasi þakinn hryggur á miðri eyju og er hallinn mikill niður á brúnirnar.
<big>'''[[Álsey|Lesa meira]]'''</big>


  | 13=Þorskurinn er straumlínulaga og rennilegur fiskur, hausstór, kjaftstór og undirmynntur. Augun eru stór. Á höku er skeggþráður. Bakuggarnir eru þrír og er miðugginn lengstur, raufaruggar eru tveir. Sporðblaðka er stór og þverstýfð fyrir endann. Eyruggar eru vel þroskaðir. Kviðuggar eru framan við eyruggana , hreistur er smátt og rákin er greinileg. Liturinn er mjög breytilegur eftir aldri og umhverfi. Algengasti liturinn er gulgrár á baki og hliðum, með þéttum, dökkum smáblettum. Að neðan er þorskurinn ljósari og hvítur á kvið.  
  | 13=Þorskurinn er straumlínulaga og rennilegur fiskur, hausstór, kjaftstór og undirmynntur. Augun eru stór. Á höku er skeggþráður. Bakuggarnir eru þrír og er miðugginn lengstur, raufaruggar eru tveir. Sporðblaðka er stór og þverstýfð fyrir endann. Eyruggar eru vel þroskaðir. Kviðuggar eru framan við eyruggana , hreistur er smátt og rákin er greinileg. Liturinn er mjög breytilegur eftir aldri og umhverfi. Algengasti liturinn er gulgrár á baki og hliðum, með þéttum, dökkum smáblettum. Að neðan er þorskurinn ljósari og hvítur á kvið.  
<big>'''''[[Þorskur|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Þorskur|Lesa meira]]'''</big>


  | 14="Kirkjubær, [[Ingi Þorbjörnsson]] dreifir áburði á Tobbatún með nýju Farmall A dráttarvélinni og [[Magnús Pétursson]] aðstoðar. Myndin tekin árið 1945
  | 14=Kirkjubær var einn sögufrægasti staður Vestmannaeyja. Bæjarlandið samanstóð af átta bæjum í manntali sem tekið var árið 1892, en þeir stóðu nokkuð austan við byggðakjarna Heimaeyjar


<big>'''[[Kirkjubær|Lesa meira]]'''</big>


  | 15=[[Bólstaður]], Húsið Bólstaður sem stóð við Heimagötu 18 var byggt árið 1908 af Brynjólfi Stefánssyni, skósmið. Kona Brynjólfs var Halla Jónsdóttir frá Dölum og sonur þeirra var Jóhannes G. Brynjólfsson forstjóri Ísfélags Vestmannaeyja til margra ára.
  | 15=Þorsteinn Þórður Víglundsson fæddist 19. október árið 1899 að Melum í Mjóafirði og lést 3. september 1984. Foreldrar hans voru Jónína Guðrún Þorsteinsdóttir og Víglundur Þorgrímsson. Á barnsaldri var hann tekinn í fóstur að Hóli í Norðfirði til hjónanna Stefaníu Guðjónsdóttur og Vigfúsar Sigurðssonar.


| 16="Nýtt landslag. Myndin tekin þann 13. júlí 1973.
<big>'''[[Þorsteinn Víglundsson|Lesa meira]]'''</big>
Eigandi myndarinnar er Sigurjón Einarsson frá Oddsstöðum. "


  | 17=Húsið Árnabúð stóð við Heimagötu 1. Húsið var fyrst verslunarhúsnæði Árna Sigfússonar, síðar húsnæði Íslandsbanka og Útvegsbanka auk verslunar Haraldar Eiríkssonar.
  | 16=Lárus Jónsson bóndi, formaður og hreppstjóri í Kornhól og Syðri Búastöðum, fæddist 30. janúar 1839 og lézt 9. febrúar 1895, drukknaði.
<big>'''''[[Árnabúð|Lesa meira]]''''</big>


| 18=Árni var sjómaður, þótti mjög drykkfelldur og fékk snemma viðurnefnið Gösli. Af því viðurnefni var síðan myndað gælunafn, Gölli, og var Árni jafnan kallaður Gölli Valda eða Göllinn. Ási í Bæ gerði hann ódauðlegan er hann orti Göllavísur sem fjalla um Árna.
<big>'''[[Lárus Jónsson|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''''[[Árni Valdason|Lesa meira]]''''</big>


  | 19=Óskar Matthíasson fæddist í Vestmannaeyjum 22. mars 1921 í Garðsauka og lést 21. desember 1992. Foreldrar hans voru hjónin Þórunn Júlía Sveinsdóttir og Matthías Gíslason á Byggðarenda. Óskar var giftur Þóru Sigurjónsdóttur og eignuðust þau 7 börn.  
  | 17=Árið 1852 var sýndur sjónleikur í Vestmannaeyjum og er talið að það hafi verið í fyrsta sinn sem leiksýning var í Vestmannaeyjum. Það sama ár greiða einhverjir leikendur ágóðann af leiksýningu til bæjarsjóðs. Ekki er vitað hverjir voru leikendur né hvaða verk var sýnt en ýmis er talið að leikritið hafi verið eftir Sigurð Pétursson skáld annars vegar en hins vegar að það hafi verið danskt og leikið á dönsku.  
<big>'''''[[Óskar Matthíasson|Lesa meira]]''''</big>


| 20=Kertaverksmiðjan Heimaey sem stendur við Faxastíg, er verndaður vinnustaður og starfar samkvæmt lögum um málefni fatlaðra og reglugerð um atvinnumál fatlaðra. Kertaverksmiðjan tók til starfa í september árið 1984. Byggingin var fjármögnuð af hinum ýmsu félagasamtökum í Vestmannaeyjum, Vestmannaeyjabæ, hinu opinbera, auk þess sem styrkir komu frá útgerðarfyrirtækjum og einstaklingum.
<big>'''[[Leikfélag Vestmannaeyja|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''''[[Kertaverksmiðjan|Lesa meira]]''''</big>


| 18=Þuríður Hannesdóttir húsfreyja á Oddsstöðum, í Breiðholti og að síðustu í Reykjavík, fæddist 10. júní 1867 í Efri-Ey í Meðallandi og lést 4. apríl 1953 í Reykjavík.
Foreldrar hennar voru Hannes Hannesson bóndi, f. 12. júlí 1834, d. 1898, og kona hans, (skildu), Þuríður Sigurðardóttir húsfreyja, f. 29. febrúar 1840, d. 2. mars 1916 í Eyjum.


| 21=Það var árið 1927 að nýr spítali, sem nú er Ráðhús bæjarins, var vígður. Brunnur hússins rúmaði um 13 daga birgðir af vatni og var gert ráð fyrir að spítalinn fengi einnig vatn úr kirkjubrunninum og var það vatn álitið nægja í 20 daga.  
Þuríður var systir Dagbjartar Hannesdóttur í Holti, f. 25. september 1880, d. 2. febrúar 1960.
<big>'''''[[Sjúkrahús Vestmannaeyja|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Þuríður Hannesdóttir (Oddsstöðum)|Lesa meira]]'''</big>


| 19=Óskar Matthíasson fæddist í Vestmannaeyjum 22. mars 1921 í Garðsauka og lést 21. desember 1992. Foreldrar hans voru hjónin Þórunn Júlía Sveinsdóttir og Matthías Gíslason á Byggðarenda. Óskar var giftur Þóru Sigurjónsdóttur og eignuðust þau 7 börn.
<big>'''[[Óskar Matthíasson|Lesa meira]]'''</big>
| 20= Úr Blik:[[Sigfús Jörundur Johnsen]] greinarhöfundur.''
==Fyrsti gúmmíbjörgunarbáturinn==
===Áhrifamikið brautryðjandastarf===
Það fer varla fram hjá nokkrum, sem les Blik að staðaldri, hve mikill fróðleikur hefur náð að varðveitast frá gleymsku á síðum ritsins um áraskeið. Þar hefur sjávarútvegur Eyjamanna ekki farið varhluta. Ég afréð þess vegna, þegar ég rakst á gamalt viðtal, er ég hafði átt árið 1954, að birta það í Bliki. Það viðtal varðar merkan þátt úr björgunarsögu byggðarlagsins okkar og svo landsins í heild.<br>
Viðtal þetta átti ég við hinn trausta útgerðarmann, [[Kjartan Ólafsson]] frá [[Hraun]]i í Vestmannaeyjakaupstað.
<big>'''[[Blik 1980/Fyrsti gúmmíbjörgunarbáturinn|Lesa meira]]'''</big>


| 22=[[Blik 1967/Solveig Pálsdóttir, ljósmóðir]] Um tvítugt afréði Solveig Pálsdóttir að gerast ljósmóðir eins og móðir hennar, sem þó hafði lítið lært til þeirra verka. Solveig vildi verða „lærð“ ljósmóðir, - sigld ljósmóðir. Til þess að öðlast fullkomna fræðslu í ljósmóðurfræðunum, eftir því sem þá voru bezt tök á að tileinka sér þau, þurfti hún að sigla til Kaupmannahafnar og fá þar námsvist á Fæðingarstofnun borgarinnar.
<big>'''''[[Sólveig Pálsdóttir|Lesa meira]]''''</big>


| 21= Úr Blik:[[Sigfús Jörundur Johnsen]] greinarhöfundur.''
==Fyrsti gúmmíbjörgunarbáturinn==
===Áhrifamikið brautryðjandastarf===
Það fer varla fram hjá nokkrum, sem les Blik að staðaldri, hve mikill fróðleikur hefur náð að varðveitast frá gleymsku á síðum ritsins um áraskeið. Þar hefur sjávarútvegur Eyjamanna ekki farið varhluta. Ég afréð þess vegna, þegar ég rakst á gamalt viðtal, er ég hafði átt árið 1954, að birta það í Bliki. Það viðtal varðar merkan þátt úr björgunarsögu byggðarlagsins okkar og svo landsins í heild.<br>
Viðtal þetta átti ég við hinn trausta útgerðarmann, [[Kjartan Ólafsson]] frá [[Hraun]]i í Vestmannaeyjakaupstað.
<big>'''[[Blik 1980/Fyrsti gúmmíbjörgunarbáturinn|Lesa meira]]'''</big>


  | 23=[[Blik 1967]] „Hákarlatúrar“ hétu veiðiferðir þessar í daglegu tali í Vestmannaeyjum, þegar farið var í hákarlalegur. Þær voru mikið stundaðar á opnum skipum á tímabilinu 1860-1890. Um 1860 tregaðist mjög fiskafli við Eyjar. Þá tóku útgerðarmenn og formenn að stunda hákarlaveiðar, því að þær voru ábótasamari. Þegar á leið, gáfu þær mikið í aðra hönd, sérstaklega á Norðurlandi, því að verðið þar nam 50-60 krónum fyrir hverja lifrartunnu og stundum allt að 70 krónum (Þ. Th.), en var jafnan mun lægra á Suðurlandi, sérstaklega í Vestmannaeyjum.
  | 22=[[Blik 1967/Solveig Pálsdóttir, ljósmóðir]] Um tvítugt afréði Solveig Pálsdóttir að gerast ljósmóðir eins og móðir hennar, sem þó hafði lítið lært til þeirra verka. Solveig vildi verða „lærð“ ljósmóðir, - sigld ljósmóðir. Til þess að öðlast fullkomna fræðslu í ljósmóðurfræðunum, eftir því sem þá voru bezt tök á að tileinka sér þau, þurfti hún að sigla til Kaupmannahafnar og fá þar námsvist á Fæðingarstofnun borgarinnar.
   
   
<big>'''''[[Blik 1967/Hákarlaveiðar í Vestmannaeyjum|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Sólveig Pálsdóttir|Lesa meira]]'''</big>


| 23=Sjómannadagurinn í Vestmannaeyjum hefur verið haldinn hátíðlegur frá 1940. Hann er haldinn fyrstu helgina í júní ár hvert, hátíðahöld standa yfir í tvo daga, laugardag og sunnudag. Á síðustu árum hefur föstudeginum einnig verið bætt við þar sem haldið hefur verið sjómannagolfmót, knattspyrna og söngkvöld með Árna Johnsen.


| 24=Sjómannadagurinn í Vestmannaeyjum hefur verið haldinn hátíðlegur frá 1940. Hann er haldinn fyrstu helgina í júní ár hvert, hátíðahöld standa yfir í tvo daga, laugardag og sunnudag. Á síðustu árum hefur föstudeginum einnig verið bætt við þar sem haldið hefur verið sjómannagolfmót, knattspyrna og söngkvöld með Árna Johnsen.
<big>'''[[Sjómannadagurinn|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Sjómannadagurinn|Lesa meira]]''''</big>
| 24=Skipafloti Vestmannaeyja samanstendur mestmegnis af fiskiskipum sem eru í útgerð að minnsta kosti hluta ársins. Frá því að byggð hófst á Íslandi hafa Vestmannaeyjar verið mjög mikilvæg verstöð, en það hlutverk margefldist þegar vélbátavæðingin hófst.
<big>'''[[Útgerðarsaga|Lesa meira]]'''</big>


| 25=Þrátt fyrir miður skemmtilegar heimsóknir ræningja, hættulegar glímur við sjóinn og kúgun í gegnum aldirnar, hafa Vestmannaeyingar óttast vatnsskort hvað mest. Ekki eru vatnslindir Vestmannaeyinga stórar eða vatnsmiklar og því hefur þurft að nota aðrar leiðir til að svala þorsta eyjaskeggja.


| 25=[[Andreas August von Kohl]] Stofnaði Herfylkinguna, sem er sérstakt fyrirbæri í íslensku þjóðlífi. Hann er talinn fyrsti bindindisfrömuðurinn hér í Eyjum. Lét vegabætur til sín taka. Gekkst fyrir því að ruddur var vagnfær vegur í Herjólfsdal og endurbættar brautirnar upp fyrir Hraun og að Vilborgarstöðum og flutti inn fyrsta vagninn, sem til Vestmannaeyja kom.
<big>'''[[Vatnsveitan|Lesa meira]]'''</big>


| 26=Bærinn Svaðkot var ein af Ofanleitishjáleigum fyrir ofan hraun. Stóð bærinn í útsuður frá Ofanleiti og skammt frá því húsi. Mjög vandaður hlaðinn garður úr grjóti var kringum Svaðkot en sá garður lenti undir flugbrautinni þegar hún var lengd til vesturs.


<big>'''''[[Svaðkot|Lesa meira]]''''</big>
| 26='''Goslok'''   Í lok apríl fór eyjan að grænka. Þrátt fyrir gjall og sót kom lundinn og hreinsaði holur sínar. Suðurhluti eyjunnar hafði sloppið ágætlega og því var hann fljótur að grænka. Bjartsýni á goslok dafnaði. Virkni eldgíga var minni í maí, og í júní mældist ekkert hraunrennsli frá gígnum. Því voru þessir mánuðir notaðir í hreinsunarstarf.
   
   
<big>'''[[Heimaeyjargosi%C3%B0#Goslok|Lesa meira]]'''</big>
| 27=Heimaeyjargosið hófst 23. janúar 1973 og var því lýst lokið þann 3. júlí sama ár. Gosið er fyrsta eldgos sem hefst í byggð á Íslandi. Giftusamlegri björgun á fólki og stórum hluta af eignum er minnst þegar gosið er rifjað upp. Þó að nú á 21. öldinni rísi upp kynslóð, sem ekki upplifði atburðina örlagaríku, eru þeir þó greyptir í hjörtu Eyjamanna. 


| 27=Goslokahátíðin er hátíðleg haldin fyrstu helgina í júlí. Þá er goslokanna á Heimaey minnst með ýmsum hætti, svo sem harmonikkuleik og öðru skralli í krónum í Skvísusundi.
<big>'''[[Heimaeyjargosið|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Goslokahátíðin|Lesa meira]]''''</big>
| 28=Hjálmar Guðnason fæddist á Vegamótum í Vestmannaeyjum 9. desember 1940, og lést 27. janúar 2006. Eiginkona Hjálmars var Kristjana Svavarsdóttir og áttu þau sex börn saman. Börn þeirra eru Anna Kristín, Guðni, Sigurbjörg, Ásta Margrét og Ólafur.


| 28=Húsið Bólstaðarhlíð stóð við Heimagötu 39. Björn Bjarnason, sjómaður, byggði húsið. Móðurætt Bjarna var úr Bólstaðarhlíð í Húnavatnssýslu og kemur nafn hússins þaðan.
<big>'''[[Hjálmar Guðnason|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Bólstaðarhlíð|Lesa meira]]''''</big>
| 29=[[Blik 1967]] Fyrir mörgum árum fannst steyptur treyjuhnappur í kálgarði í námunda við Strandveginn hér í bæ ekki langt frá Mandal. Hnappurinn fannst vor eitt, þegar garðurinn var pældur. Á honum, sem er úr eirblöndu, er hálfmáni og stjarna. Sumir hugsa sér hnappinn orðinn þannig til í Eyjum:


| 29==[[Blik 1967]] Fyrir mörgum árum fannst steyptur treyjuhnappur í kálgarði í námunda við Strandveginn hér í bæ ekki langt frá Mandal. Hnappurinn fannst vor eitt, þegar garðurinn var pældur. Á honum, sem er úr eirblöndu, er hálfmáni og stjarna. Sumir hugsa sér hnappinn orðinn þannig til í Eyjum:
<big>'''[[Blik 1967/Tyrkneski Hnappurinn|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Blik 1967/Tyrkneski Hnappurinn|Lesa meira]]''''</big>
| 30=Þann 16. júlí 1627 réðust um 300 sjóræningjar frá Algeirsborg á Vestmannaeyjar. Vestmannaeyingar höfðu komið sér upp vörnum við höfnina en sjóræningjarnir sigldu fram hjá höfninni, suður með eynni og gengu þeir á land á Ræningjatanga og komu þannig Eyjamönnum í opna skjöldu. Sjóræningjarnir dvöldu 3 daga í Vestmannaeyjum, með aðsetur á Ræningjaflöt í Lyngfellisdal


| 30=Kristnisaga Vestmannaeyja er mjög samtvinnuð kristnisögu Íslands. Margar sagnir eru af írskum munkum sem voru hér fyrir landnám Vestmannaeyja. Örnefni í Heimakletti og fleiri stöðum á eyjunni benda til veru þeirra. Kristnir menn komu næst árið 1000 þegar Noregskonungur sendi Gissur hinn hvíta og Hjalta Skeggjason til að kristna Íslendinga.
<big>'''[[Tyrkjaránið|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Kirkjumál|Lesa meira]]''''</big>
| 31=Þórunn Pálsdóttir húsfreyja í Presthúsum, fæddist 12. nóv. 1879 í Vesturholtum undir Eyjafjöllum og lézt 15. marz 1965 í Reykjavík.


<big>'''[[Þórunn Pálsdóttir|Lesa meira]]'''</big>


  | 31=Fyrsta Þjóðhátíðin var haldin sunnudaginn 2. ágúst árið 1874 í Herjólfsdal. Þá mættu í dalinn um 400 manns um hádegisbilið, reistu tjöld við suðurhlið tjarnarinnar og hlóðu veisluborð úr torfi og grjóti vestan við tjaldbúðirnar. Það sjást enn leifar af því nálægt hringtorginu. Tjöldin og Herjólfsdys voru prýdd fánum og borðum.  
  | 32=Herjólfsdalur er líklega þekktasti dalur Vestmannaeyja. Hann stendur norð-vestarlega á Heimaey og er umlukinn fjöllum norðan- og austanmegin — Dalfjall og Moldi. Í dalnum eru mörg þekkt kennileiti svo sem Saltaberg, Fjósaklettur, Kaplagjóta og Torfmýri.
 
<big>'''''[[Þjóðhátíðin|Lesa meira]]''''</big>
<big>'''[[Herjólfsdalur|Lesa meira]]'''</big>


| 33=Húsið Tanginn við Strandveg 46. Það var verslun Gunnars Ólafssonar en var rifin þegar verslun reis við hliðina. Þar er verslunarhúsnæði enn þann dag í dag.


| 32=Una Jónsdóttir var fædd 31. janúar 1878 og lést 29. febrúar 1960, 82 ára gömul. Hún var gift Guðmundi Guðlaugssyni og var hann ævinlega kallaður Unu-Gvendur. Þau bjuggu að Sólbrekku á Faxastíg.
<big>'''[[Tanginn|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Una Jónsdóttir|Lesa meira]]''''</big>
| 34=Bjarnarey liggur skammt suður af Elliðaey og er næst henni í stærð, 0.32km². Eyjan er mjög hálend og þverhníptir klettahamrar umlykja eyjuna alla nema á litlu svæði norðaustan megin. Þar er uppgangur á eyjuna.


<big>'''[[Bjarnarey|Lesa meira]]'''</big>


| 35=Fiskhellar eru hellar sem eru sunnan og vestan megin í Hánni, þar sem hún er þverhnípt.
Fyrr á öldum var venja að flytja fisk að berginu og draga hann upp í fiskbyrgin sem byggð höfðu verið á syllum og snösum upp eftir öllu bergi.


| 33=Kirkjubær var einn sögufrægasti staður Vestmannaeyja. Bæjarlandið samanstóð af átta bæjum í manntali sem tekið var árið 1892, en þeir stóðu nokkuð austan við byggðakjarna Heimaeyjar.
<big>'''[[Fiskhellar|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''''[[Kirkjubær|Lesa meira]]''''</big>
| 36=Ástand heilbrigðismála á Íslandi á 18. og 19. öld var dönskum stjórnvöldum stöðugt áhyggjuefni og ítrekað voru sendar tillögur til úrbóta á ýmsum málum og síðan fyrirspurnir um hvers vegna ekkert væri gert í málunum. Dönsk heilsupólitík átti að tryggja heilbrigði sem flestra til þess að efla vinnumarkaðinn og minnka útgjöld til fátækramála. Íslenskir embættismenn létu hjá líða að skipta sér af málum ef mögulegt var enda virðast þeir ekki hafa verið sammála þeirri stefnu sem rekin var af hálfu heilbrigðisyfirvalda.


| 34=[[Finnbogi Björnsson]] bóndi, útvegsmaður og formaður í Norðurgarði fæddist 1. janúar 1856 í Neðri-Dal, Eyjafjöllum og lést 6. apríl 1943 í Eyjum.
<big>'''[[Ginklofi|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''[[Finnbogi Björnsson|Lesa meira]]'''</big>
| 37=Kaplagjóta er löng gjóta sunnan við Dalfjall sem gengur til austurs, samhliða Herjólfsdal. Gjótan dregur nafn sitt af því að hestum var varpað þar niður til þess að farga þeim, þar sem ekki mátti eta hrossakjöt lengi vel á Íslandi.


| 35= Húsið [[Laufás]] stóð við Austurveg 5 og var áður fyrr Vestasti-Hlaðbær að Vilborgarstöðum. Húsið var byggt af Jóni Ágústi Kristjánssyni sem meðal annars var söngstjóri „Principal“kórsins svonefnda en það var blandaður kór sem starfaði í Vestmannaeyjum á árunum 1903 til 1905.
<big>'''[[Kaplagjóta|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''[[Laufás|Lesa meira]]'''</big>
| 38=Stórhöfði er 122 metra hár og er syðsti hlutinn á Heimaey. Höfðinn myndaðist í gosi í sjó fyrir um 6 þúsund árum, og er samtengdur Heimaey um mjóa flá sem heitir Aur, en hann gengur til norðurs frá Stórhöfða og myndar þar Brimurð að austan og Vík og Klauf að vestan.


| 36= Árið 1704 voru 8 aðskildir bæir á Vilborgarstöðum og sá 9. sem tilheyrði staðnum var Háfagarður. Þar voru reiknuð 16 kýrfóður. Jörðinni fylgdu 9 hjallar á Skipasandi og fiskigarðar undir Há. Eitt húsmannsbýli, í eyði fallið 1704, tilheyrði Vilborgarstöðum. Vilborgarstaðabæirnir voru: Norðurbær, Vestasti-, Nyrsti-, Austasti-, Syðsti- og Miðhlaðbær, Háigarður, Miðbær og Austastibær. Nöfnin voru lítið notuð því alltaf var talað um Vilborgarstaðabæina.
<big>'''[[Stórhöfði|Lesa meira]]'''</big>


<big>'''[[Vilborgarstaðir|Lesa meira]]'''</big>
| 39=Stefán Árnason fæddist 31. desember 1892 í Sauðhúsnesi, Álftavershreppi, V-Skaftafellssýslu og lést 29. júlí 1977. Árið 1920 fluttist hann til Vestmannaeyja.


| 37=Húsið Móhús var gefið upp í manntali frá árinu 1859 sem tómthús, syðst í Kirkjubæjartúninu og tilheyrði einu af svonefndum húsmannahúsum. Er Móhúsum lýst sem litlum kotbæ. Eyflalía Nikulásdóttir bjó að Móhúsum í kringum aldamótin 1900.
<big>'''[[Stefán Árnason|Lesa meira]]'''</big>
 
<big>'''''[[Eyflalía Nikulásdóttir|Lesa meira]]''''</big>
 
| 38=[[Gísli Lárusson]] nam gullsmíði og tók sveinsbréf 1885. Hann starfaði sem gullsmiður og úrsmiður í Eyjum. Jafnframt var hann bóndi í Stakkagerði, formaður á áraskipinu Frið og fróðleiksmaður.
 
<big>'''[[Gísli Lárusson|Lesa meira]]'''</big>
 
| 39=Vegna þess hve stutt er á miðin frá Vestmannaeyjum hafa eyjarnar skipað sér sess sem stærsta verstöð Íslands. Þegar mest var voru Vestmannaeyjar að skapa um þriðjung af útflutningstekjum þjóðarinnar, en þó voru ekki nema um 5% af þjóðinni búsett í Vestmannaeyjum á þeim tíma.
 
<big>'''[[Útgerðarsaga|Lesa meira]]'''</big>


  | 40= [[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Þorsteinn Jónsson]], héraðslæknir, var alþingismaður Vestmannaeyja frá 1887 til 1890 en þá sagði hann af sér þingmennsku.  
  | 40= [[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Þorsteinn Jónsson]], héraðslæknir, var alþingismaður Vestmannaeyja frá 1887 til 1890 en þá sagði hann af sér þingmennsku.  
Lína 224: Lína 234:
<big>'''[[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''[[Þorsteinn Jónsson (héraðslæknir)|Lesa meira]]'''</big>


  | 41}Guðni Agnar Hermansen fæddist 28. mars 1928 og lést 21. september 1989. Foreldrar hans voru Störker Hermansen og Jóhanna Erlendsdóttir. Þau bjuggu í Ásbyrgi við Birkihlíð.  
  | 41=Guðni Agnar Hermansen fæddist 28. mars 1928 og lést 21. september 1989. Foreldrar hans voru Störker Hermansen og Jóhanna Erlendsdóttir. Þau bjuggu í Ásbyrgi við Birkihlíð.  


<big>'''[[Guðni Hermansen|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''[[Guðni Hermansen|Lesa meira]]'''</big>
Lína 232: Lína 242:
<big>'''[[Grænahlíð|Lesa meira]]'''</big>  
<big>'''[[Grænahlíð|Lesa meira]]'''</big>  


  | 43=[[Oddgeir Kristjánsson]] fæddist í Vestmannaeyjum 16. nóvember árið 1911 og lést 18. febrúar 1966, aðeins 54 ára að aldri. Kona hans var Svava Guðjónsdóttir. Oddgeir samdi þegar á unga aldri lög sem hafa verið vinsæl með þjóðinni, en mörg laga hans voru fyrst kynnt á Þjóðhátíð Vestmannaeyja.  
  | 43=[[Þorsteinn Víglundsson|Þorsteinn Þórður Víglundsson]] fæddist 19. október árið 1899 að Melum í Mjóafirði og lést 3. september 1984. Foreldrar hans voru Jónína Guðrún Þorsteinsdóttir og Víglundur Þorgrímsson. Á barnsaldri var hann tekinn í fóstur að Hóli í Norðfirði til hjónanna Stefaníu Guðjónsdóttur og Vigfúsar Sigurðssonar. Eftir nám í Barnaskóla Norðfjarðar lá leiðin í Búnaðarskólann á Hvanneyri og varð hann búfræðingur, tvítugur að aldri. Þorsteinn stundaði nám í Noregi árin 1921-1923 í lýðháskóla nálægt Björgvin, Noregi og ári seinna lauk hann lokaprófi í nokkrum greinum í menntaskóla á Suður-Mæri. Eftir heimkomuna fór Þorsteinn í Kennaraskóla Íslands og tók hann lokapróf þar árið 1927. Strax um haustið 1927 flutti hann til Vestmannaeyja ásamt konu sinni, Ingigerði Jóhannsdóttur, en þá voru þau nýgift.


<big>'''[[Oddgeir Kristjánsson|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''[[Þorsteinn Víglundsson|Lesa meira]]'''</big>


  | 44=Benóný Friðriksson var fæddur 7. janúar 1904 og hann lést 12. maí 1972. Benóný var betur þekktur sem Binni í Gröf og var hann landsfrægur aflamaður. Hann fæddist í Vestmannaeyjum og var sonur formannsins Friðriks Benónýssonar og Oddnýjar Benediktsdóttur. Eiginkona Binna var Sigríður Katrín Sigurðardóttir og áttu þau saman 7 börn.  
  | 44=Benóný Friðriksson var fæddur 7. janúar 1904 og hann lést 12. maí 1972. Benóný var betur þekktur sem Binni í Gröf og var hann landsfrægur aflamaður. Hann fæddist í Vestmannaeyjum og var sonur formannsins Friðriks Benónýssonar og Oddnýjar Benediktsdóttur. Eiginkona Binna var Sigríður Katrín Sigurðardóttir og áttu þau saman 7 börn.  
Lína 266: Lína 276:


  | 51=[[Óskar Kárason]] fæddist 9. ágúst 1905 að Vesturholtum undir Vestur- Eyjafjöllum. Hann lést 2. maí 1970. Foreldrar hans voru Kári Sigurðsson, Presthúsum, og Þórunn Pálsdóttir. Kona Óskars var Anna Jesdóttir, fædd 2. desember 1902, og áttu þau þrjú börn; Ágústu, Kára og Þóri. Óskar byggði Sunnuhól sem var heimili fjölskyldunnar til ársins 1971.
  | 51=[[Óskar Kárason]] fæddist 9. ágúst 1905 að Vesturholtum undir Vestur- Eyjafjöllum. Hann lést 2. maí 1970. Foreldrar hans voru Kári Sigurðsson, Presthúsum, og Þórunn Pálsdóttir. Kona Óskars var Anna Jesdóttir, fædd 2. desember 1902, og áttu þau þrjú börn; Ágústu, Kára og Þóri. Óskar byggði Sunnuhól sem var heimili fjölskyldunnar til ársins 1971.
<big>'''[[Óskar Kárason|Lesa meira]]'''</big>
<big>'''[[Óskar Kárason|Lesa meira]]'''</big>


Núverandi breyting frá og með 15. apríl 2019 kl. 10:17

Björn Bjarnason var fæddur 3. mars árið 1893 á Ysta-Skála í Holtssókn og lést 25. september 1947. Hann var sonur Bjarna Einarssonar, f. 03.09.1869, frá Ysta-Skála og Halldóru Jónsdóttur, f. 28.02.1874, á Ysta-Skála í Holtssókn. Þau fluttu til Eyja árið 1901 og bjuggu í Hlaðbæ.

Lesa meira

Sótt frá „http://heimaslod.is/index.php?title=Snið:Grein_vikunnar&oldid=132096“