78.354
breytingar
„Blik 1936, 2. tbl./Mataræði~Matjurtir“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Blik 1936, 2. tbl./Mataræði~Matjurtir (skoða efni)
Útgáfa síðunnar 2. maí 2010 kl. 20:30
, 2. maí 2010ekkert breytingarágrip
m (Verndaði „Blik 1936/Mataræði~Matjurtir“ [edit=sysop:move=sysop]) |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
[[Blik 1936|Efnisyfirlit 1936]] | |||
==Blik 1936, 2. tbl.== | ==Blik 1936, 2. tbl.== | ||
''' | <br> | ||
<big><big>'''Mataræði ~ matjurtir'''</big> | |||
Á seinustu þrem áratugum hafa framfarir orðið miklar á mörgum sviðum með okkur Íslendingum. Margs konar hagnýt fræðsla hefir lyft undir þær framfarir. <br> | Á seinustu þrem áratugum hafa framfarir orðið miklar á mörgum sviðum með okkur Íslendingum. Margs konar hagnýt fræðsla hefir lyft undir þær framfarir. <br> | ||
| Lína 7: | Lína 13: | ||
Merkur skólamaður íslenzkur hefir látið þá trú sína í ljós, að Íslendingar hefðu öll skilyrði til þess að geta orðið gagnmenntaðasta þjóð heimsins, ef að því væri stefnt, og að því bæri að stefna. Það er einnig trú mín, að þeir gætu orðið ein hraustasta þjóð heimsins, ef fast og vel væri á haldið, og að því stefnt ákveðið og eindregið. — Íslenzka moldin, íslenzkir staðhættir allir, og efniviður þjóðarinnar, andlegur og líkamlegur, skapar þá trú mína. Að því ber að stefna.<br> | Merkur skólamaður íslenzkur hefir látið þá trú sína í ljós, að Íslendingar hefðu öll skilyrði til þess að geta orðið gagnmenntaðasta þjóð heimsins, ef að því væri stefnt, og að því bæri að stefna. Það er einnig trú mín, að þeir gætu orðið ein hraustasta þjóð heimsins, ef fast og vel væri á haldið, og að því stefnt ákveðið og eindregið. — Íslenzka moldin, íslenzkir staðhættir allir, og efniviður þjóðarinnar, andlegur og líkamlegur, skapar þá trú mína. Að því ber að stefna.<br> | ||
Grænmetisræktun og grænmetisát fer sigurför um byggðir landsins. Víðast í kaupstöðum, kauptúnum og sveitum sjást þess merki. Við Eyjabúar megum ekki og skulum ekki verða eftirbátar annarra héraða í þessu sviði framfaranna fremur en á mörgum öðrum sviðum.<br> | Grænmetisræktun og grænmetisát fer sigurför um byggðir landsins. Víðast í kaupstöðum, kauptúnum og sveitum sjást þess merki. Við Eyjabúar megum ekki og skulum ekki verða eftirbátar annarra héraða í þessu sviði framfaranna fremur en á mörgum öðrum sviðum.<br> | ||
Hinn mikli áhugi almennings hér á garðrækt bendir til þess, að mikið verði aðhafzt í þeim efnum næstu ár. Við þurfum að stefna að því fyrst og fremst, að geta fullnægt okkar eigin þörfum um kartöflur og rófur og auka þó | Hinn mikli áhugi almennings hér á garðrækt bendir til þess, að mikið verði aðhafzt í þeim efnum næstu ár. Við þurfum að stefna að því fyrst og fremst, að geta fullnægt okkar eigin þörfum um kartöflur og rófur og auka þó neyzlu hvors tveggja til mikilla muna. Jafnframt eigum við að stefna að því, að hver fjölskylda hér stundi nokkra ræktun alls konar grænmetis og neyzla þess fari vaxandi. Við það mundi mataræði margrar fjölskyldunnar, sem litla hefir mjólkina, batna að mun, og heilsufarið jafnframt.<br> | ||
Ég set hér nokkrar tölur, sem eiga að sanna okkur, að grænmeti getur bætt stórlega úr mjólkurþörf heimilanna, þó ég vilji ekki segja, að það geti komið í mjólkur stað, því neyzla hvors tveggja skal haldast í hendur.<br> | Ég set hér nokkrar tölur, sem eiga að sanna okkur, að grænmeti getur bætt stórlega úr mjólkurþörf heimilanna, þó ég vilji ekki segja, að það geti komið í mjólkur stað, því neyzla hvors tveggja skal haldast í hendur.<br> | ||
Tölurnar eru teknar úr ritum dr. med. Marie Krogh, hins þekkta fjörefnafræðings. | Tölurnar eru teknar úr ritum dr. med. Marie Krogh, hins þekkta fjörefnafræðings. | ||
| Lína 16: | Lína 22: | ||
{|{{prettytable}} | {|{{prettytable}} | ||
|- | |- | ||
| ||A||B||C | | ||A||B||C | ||
|- | |- | ||
|Nýmjólk||2||0,1||0,02 | |Nýmjólk||2||0,1||0,02 | ||
|- | |- | ||
|Gulrætur||25-70||||0,15 | |Gulrætur||25-70||||0,15 | ||
|- | |- | ||
|Spínat||60||||1,5 | |Spínat||60||||1,5 | ||
|- | |- | ||
|Kál, grænar baunir, salat||1-10 | |Kál, grænar baunir, salat||1-10|||| | ||
|- | |- | ||
|Hrátt grænmeti||||0,2-0,3 | |Hrátt grænmeti||||0,2-0,3|| | ||
|- | |- | ||
|Soðið grænmeti||||0,1-0,2 | |Soðið grænmeti||||0,1-0,2||| | ||
|- | |- | ||
|Hrátt kál||||||0,1 | |Hrátt kál||||||0,1 | ||
|- | |- | ||
|Kál, soðið í 1 klst.||||||0,1 | |Kál, soðið í 1 klst.||||||0,1 | ||
|- | |- | ||
|Kartöflur||um 1||||0,15 | |Kartöflur||um 1||||0,15 | ||
|- | |- | ||
|Kartöflur, soðnar||||||0,10 | |Kartöflur, soðnar||||||0,10 | ||
|- | |- | ||
|Grænar baunir, soðnar||||||0,30 | |Grænar baunir, soðnar||||||0,30 | ||
|} | |} | ||
Gulrætur tapa C-fjörefninu við langa geymslu. Um það bil helmingur B- og C- fjörefnanna fer forgörðum við suðu eða út í suðuvatnið. Spínat þolir litla sem enga suðu. Annars hafa komið út á íslenzku bækur um fjörefnaforða og matreiðslu grænmetis og ætti fólk að kaupa þær og nota. | Gulrætur tapa C-fjörefninu við langa geymslu. Um það bil helmingur B- og C- fjörefnanna fer forgörðum við suðu eða út í suðuvatnið. Spínat þolir litla sem enga suðu. Annars hafa komið út á íslenzku bækur um fjörefnaforða og matreiðslu grænmetis og ætti fólk að kaupa þær og nota. | ||
| Lína 86: | Lína 90: | ||
Allar grænmetisjurtirnar þurfa gott skjól hér hjá okkur, sérstaklega fyrir austan- og norðanvindunum. Það er þýðingarmikið skilyrði fyrir vexti þeirra og þroska.<br> | Allar grænmetisjurtirnar þurfa gott skjól hér hjá okkur, sérstaklega fyrir austan- og norðanvindunum. Það er þýðingarmikið skilyrði fyrir vexti þeirra og þroska.<br> | ||
Þeir höfundar, sem ég hefi stuðzt við um efni þessarar greinar, eru þeir Einar sál. Helgason (Hvannir), dr. med. Marie Krogh, og H. Nordby Olsen og Sigv. Chr. Berle garðyrkjufræðingar. | Þeir höfundar, sem ég hefi stuðzt við um efni þessarar greinar, eru þeir Einar sál. Helgason (Hvannir), dr. med. Marie Krogh, og H. Nordby Olsen og Sigv. Chr. Berle garðyrkjufræðingar. | ||
:::::::::::::::[[Þorsteinn Þ. Víglundsson|''Þorsteinn Þ. Víglundsson'']]. | |||
:::[[Þorsteinn Þ. Víglundsson|''Þorsteinn Þ. Víglundsson'']]. | |||
{{Blik}} | {{Blik}} | ||