„Blik 1969/Sumardvöl Dr. Helga Péturss“: Munur á milli breytinga

Á þessum tímum þótti það mikill viðburður á afskekktum sveitabæ, ef hámenntaður og víðkunnur vísindamaður settist að á heimilinu, og mikil tilbreyting þótti það í fábreytni og hversdagsleika daganna. Jafnvel smáatburðir, sem við á tímum hraðans og véltækninnar mundum ekki veita athygli, festust í huga fólksins, urðu síðan að umtalsefni og að lokum greipt í minni þess.

Síðan sagði hann við föður minn fremur hvatskeytlega: „Ólafur, hefur þú nokkurn tíma úthýst gestum þínum?“ Faðir minn kvað það ekki vera venjulegt á heimilinu, en nú yrði konan að ákveða það, þar sem það kæmi í hennar hlut að annast um gestina. Ennfremur sagði hann, að bærinn væri lélegur og því ekki viðunandi húsnæði fyrir gesti, sem betra væru vanir. Doktorinn taldi það ekki koma að sök, hvað sig snerti; hann svæfi í tjaldi, sem hann hefði meðferðis. Og hvað Ögmundi viðviki, þá væri hann vanur að sofa í sveitabaðstofu. Hann gæti þess vegna sofið þar sem piltarnir svæfu.  

Ég stóð þarna á hlaðinu ásamt systkinum mínum. Tvö koffort vöktu mikla athygli mína vegna þess, hve sérkennileg þau voru; þau voru yfirklædd með selkópaskinnum, og sneri hársvörðurinn út. Ég gat ekki stillt mig um að strjúka með hendinni yfir þennan mjúka, fallega feld og dáðst að öllum litunum, sem fóru svo vel saman, en ég hafði ekki séð selskinn fyrr. Að frásögn Ögmundar voru þau vatnsþétt. Í koffortunum voru geymd vísindatæki, bækur og ritgerðir Doktors Helga Péturssonar.

Ögmundur mæltist til þess við foreldra mína, að við systkinin hefðum hljótt um okkur, svo að enginn hávaði bærist að tjaldinu á kvöldin. Foreldrar mínir grennsluðust eftir því hjá fylgdarmanninum, af hverju svefnleysið kynni að stafa. Hann hafði ekki hugmynd um það; Doktor Helgi hafði aldrei minnzt á það

Túnasláttur hófst venjulega í 14. viku sumars, og svo var einnig að þessu sinni. Þá var gott veður og ágæt heyskapartíð. Grasið var þurrt í rót, og sláttumennirnir fóru snemma til vinnu sinnar eða um 6-leytið á morgnana, sem sé áður en næturdöggin þornaði af grasinu. Þá urðu þeir varir við Doktor Helga. Hann var þá þegar kominn á fætur.

Þegar veður var gott og sólríkt, fór hann í bað í Ljósá. Hún er köld og svöl bergvatnsá, sprottin upp í Syðsta-Merkurfjalli, dágóða bæjarleið frá tjaldstaðnum. Þetta þótti bera vott um harðfengi hans gagnvart sjálfum sér, en hann var íþróttamaður á yngri árum sínum, eða svo var okkur tjáð. Venjulega fór hann til að drekka morgunkaffið, þegar engjafólkið var komið til vinnu sinnar.

Morgunverður var snæddur eftir klukkan 10. Að því búnu var lagt af stað í jökul -eða jarðfræðileiðangurinn.

Þannig hagaði til í bænum, að löng göng lágu milli stofunnar og búrsins, og allur matur var geymdur í búrinu og tilreiddur þar. Það var því erilsamt og seinlegt verk að leggja á gestaborðið í stofunni. En það var m. a. eitt af störfum stúlknanna að aðstoða móður mína við það verk.  

Að þessu sinni var Guðríður systir okkar að bera fram matinn, þegar Doktor Helgi segir alúðlega: „Mikið ert þú alltaf hlýleg og góð við móður þína og litlu börnin“, og um leið og hann segir þetta, réttir hann henni súkkulaðispakka, sem hann gefur henni. Þetta kom henni mjög á óvart, þar sem hann hafði ekki talað við hana fyrr. Þetta var líka í eina skiptið, sem hann ávarpaði hana að fyrra bragði þann tíma, sem hann var heima hjá okkur. Doktorinn setti eins konar met, með því að tala aldrei við Guðríði Andrésdóttur, sem var ágæt stúlka og hjálpaði móður minni annan daginn. Hann var alveg óvenjulega fáskiptinn maður, eins og fylgdarmaður hans hafði sagt.

Stöku sinnum bar það við, að Doktorinn gekk afsíðis, svo að lítið bar á, og horfði á leiki okkar krakkanna. Þessu veitti móðir mín athygli og dró þá ályktun af, að í raun og veru væri hann barngóður maður undir þeirri skel, sem hann virtist vilja hylja sig.

Það var siður, þegar hirt var svona nálægt bænum, að sækja ekki áburðarhestana til að leggja á þá reiðing eða klyfbera, - þótti ekki taka því. Í næsta nágrenni við hlöðuna var böggunum velt að henni, annars voru þeir axlaðir og bornir að baggagatinu. Þetta allt var dálítið seinlegt verk fyrir karlmennina, og höfðu þeir því ekki við að sæta heyið úr múgunum.  

Þegar Ögmundur hafði sett Doktorinn inn í embættið og kennt honum um leið helztu undirstöðuatriðin við að raka og saxa í föng, byrjuðu þeir að sæta. Bræður mínir rökuðu dreifina og hirtu rökin eftir múgana. Ögmundur var vanur heyvinnunni frá yngri árum sínum og var hún honum því leikur einn. Hann gekk líka rösklega að verki sínu. Doktor Helgi lét heldur ekki sitt eftir liggja. Hann saxaði heyið í föngin af mikilli snerpu. Sáturnar hans voru öðruvísi en hinar sáturnar á túninu. Því veittum við eftirtekt. Þær voru hærri og grennri. En þegar búið var að binda þær í kirfilega bagga, tók enginn eftir því.

Venjulega var síðdegiskaffið sent á engjarnar um 6-leytið á daginn. Þá naut fólkið þess að fá hlé frá vinnunnni. Móður minni þótti kaffið bragðbetra, væri vatnið sótt ferskt í lækinn, sem spratt upp meðfram bæjarhólnum. Stutt var að sækja vatnið, en upp á móti brekkunni, þegar gengið var heim með það. Þegar eldri börnin voru ekki við látin, varð hún að sækja vatnið sjálf. Þennan dag voru þau ekki heima. Móðir mín tók vatnsgrindina og föturnar, áður en hún setti kaffiketilinn yfir hlóðareldinn í eldhúsinu. Þegar hún var að leggja af stað heimleiðis, kom Doktor Helgi til hennar og sagði: „Þetta er þreytandi fyrir

Þannig háttaði til, að gengið var inn dyraganginn að vestan verðu. Hann var þiljaður innan með timbri í hólf og gólf. Úr honum var svo gengið í báðar stofurnar. Til hægri handar var hversdagsstofan, en til vinstri handar svokölluð betri stofa, þar sem Doktorinn hafði aðsetur. Hún var máluð í ljósbláum lit. Þar svaf Ögmundur Sigurðsson. Hann var á þessum árum einn kunnasti ferðamaður landsins. Þá hafði hann m. a. ferðazt 14 sumur víðsvegar um landið, aðstoðar- og leiðsögumaður Þorvaldar Thoroddsen. Ögmundur var kennari að menntun, hafði stundað kennaranám í Kaupmannahöfn og síðar í Chicagó, en þekktastur varð hann síðar og mikilsmetinn og vinsæll skólastjóri við Flensborgarskólann í Hafnarfirði, eins og áður er drepið á.

Ögmundur Sigurðsson var alþýðlegur maður, og fór ekki hjá því, að hann kynntist á allt annan hátt en Doktor Helgi, enda var hann meira heima við og umgekkst fólkið daglega. Fyrsta verk Ögmundar á morgnana var að huga að hestunum. Hagarnir voru í hólunum stuttan spöl austur af bænum. Þar gengu þeir ásamt öðrum búfénaði. Hann hafði alltaf tvo þeirra í hafti í varúðarskyni, svo að þeir héldu betur saman og strykju ekki eitthvað út í buskann. Þegar hann tók þá úr haftinu, nuddaði hann varlega fótleggi þeirra, þar sem hnappeldan hafði legið, svo að þeir voru ekki eins aumir eða stirðir á eftir. Síðan hefti hann hesta, sem gengið höfðu lausir áður. Þetta var dagleg venja hans bæði kvölds og morgna. Ævinlega leitaði hann að bezta blettinum í haganum og flutti þá þangað. Hann var ágætur hestamaður, það leyndi sér ekki.