„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1985/ Sextíu ár frá stofnun Dráttarbrautar Vm. h.f.“: Munur á milli breytinga

<big><big><center>'''Sextíu ár frá stofnun Dráttarbrautar Vestmannaeyja hf.'''</center></big></big><br>

Það var 21. maí árið 1925 að fundur var settur að Borg. Á fundinn mættu: Gunnar Ólafsson konsúll. Vík. Jón Sverrisson yfirfiskmatsmaður, Háagarði, Jón Ólafsson útgerðarmaður, Hólmi. Stefán Björnsson útgerðarmaður. Skuld. Jóhann Þ. Jósefsson alþingismaður, Fagurlyst. Helgi Benediktsson kaupmaður. Hörgsholti, Þorsteinn Jónsson kaupmaður. Jómsborg, Ársæll Sveinsson útgerðarmaður, Fögrubrekku, Guðmundur Jónsson, Háeyri, Gunnar M. Jónsson, Brúarhúsi, Hannes Hansson, Hvoli, Ólafur Ingileifsson, Víðivöllum. Jón Jónsson, Hlíð, Sigurður Ingimundarson, Skjaldbreið og Guðjón Jónsson, Heiði.<br>

Fundarstjóri var kosinn Gunnar Ólafsson og fundarritari Jóhann Þ. Jósefsson.

1. grein: Félagið heitir h/f Dráttarbraut Vestmannaeyja. 2. grein: Heimilisfang og varnarþing félagsins er í Vestmannaeyjum. 3. grein: Félagið er stofnsett í þeim tilgangi að koma upp dráttarbraut fyrir skip og báta til þess að flýta fyrir smíði og viðgerðum á bátum og skipum. 4 grein fjallar um hlutafé. 5. grein: Stofnkostnaðinn, kr. 250. greiði félagið sjálft. Stofnendum sjálfum er engin þóknun ætluð. 6. grein fjallar um hlutafjáreign. 7.8og 9.grein er sleppt  hér.10.grein: Stofnendur áskilja sér ekki stöðu hjá félaginu eða önnur friðindi.

Þá er ákveðið að Gunnar M. Jónsson veiti dráttarbrautinni forstöðu. Skipulag félagsins skyldi ekki vera með neinum sérstaklega ákveðnum hætti.<br>

Það sem að framan greinir er tekið að mestu orðrétt upp úr fundargerðarbók félagsins fyrir réttum 60 árum.<br>

Dráttarbraut Vestmannaeyja hf. er með elstu hlutafélögum hér í bæ. Félagið hefur verið að mestum hluta í eigu sama fólksins allan tímann, og aðeins tveir menn hafa borið hitann og þungann af rekstrinum frá byrjun.

Þegar þrengsli voru mest á hliðargörðum var farið í að draga nokkra búta upp í garð. þ.e. upp af efstu görðunum upp undir veg sem nú er. Ég man eftir Gunnari Hámundarsyni og Viggó sem báðir voru yfir 20 tonn. Erlingi sem gerður var upp uppi í garði eftir að hann kom úr strandinu á Meðallandssandi. og Höfrungi sem dreginn var sömu leið til að lengja hann. Aðalskorðurnar. upp og niður garðana aftur. voru topptalíur: ef þær biluðu var voðinn vís.<br>

Það hefur þurft kjark til að framkvæma það sem hér hefur verið talið upp og hafa aðeins yfir að ráða tveim handskrúfuðum dúnkröftum sem járnkarlar voru notaðir í til að skrúfa með. Vanalega voru tveir menn á hvorum járnkarli. annar togaði, hinn ýtti á. Spilið og vagnvírinn voru notuð til að draga. Mestu erfiðleikarnir þessu samfara voru berghöldin. Til að koma þeim fyrir þurfti að grafa axlardjúpa skurði, um fjögurra metra langa, og tók það oft nokkurn tíma. Þetta var löngu áður en skurðgröfur heyrðust nefndar. Ofan í skurðina, sem urðu að vera beint fram af hverjum bát, voru settir rekastaurar, þeir gildustu sem völ var á stundum tveir saman. Vírstroffa var síðan sett um þá miðja og blökk í hinn endann. Grafa þurfti svo með hæfilegum halla upp og í átaksáttina. Síðan var mokað ofan í aftur til að hafa jarðvegsþyngsli ofan á berghaldinu. Oftast hélt þetta en ef staur brotnaði þurfti að endurtaka alla mokstursvinnuna. Þessi berghöld voru síðan notuð fyrir stoppara á leiðinni til baka. þau gegndu þannig tvíþættu hlutverki.<br>

M/b Muggur sem var 27 tonna eikarbátur var smíðaður uppi í garði, beint vestur af veiðarfærahúsi Emils Andersens. Þar stóð Erlingur II., 25 tonn, á stokkum, síðan Vonin. 62 tonn, Jötunn, 42 tonn, og Blátindur, 42 tonn, en síðastur var Geir, 13 tonn, súðbirtur eikarbátur. Allir voru þessir bátar smíðaðir þarna til að upptaka ekki garðana. Erfiðið, sem hlaut að fylgja því að koma þeim niður á garða, var ekki sett fyrir sig, öðru nær. Það var margt sem ráðist var í sem nú þætti heldur mikil bjartsýni.<br>

Dýpkunarskipið kom til Eyja árið 1935. Í fyllingu tímans, þegar kom að því að taka það á land til hreinsunar, voru góð ráð dýr. Skipið er nokkuð þungt, líklega á bilinu 120- 150 tonn. Til umræðu var að slefa því til Reykjavíkur til að koma því í slipp. Eini möguleikinn hér var Dráttarbraut Vestmannaeyja. Spurningin var aðallega hvort spilið væri nógu sterkt. Það var reynt og tókst vel. Skipið var ekki einungis tekið upp, heldur fært út á garða líka. Dýpkunarskipið var síðan tekið upp þegar með þurfti þangað til vestri slippurinn var tekinn í notkun árið 1941.<br>

Hannes Hansson á Hvoli átti bát sem Freyja hét, hans síðasta Freyja. Honum datt í hug að skipta um vél á miðri netavertíð, og var ákveðinn í að taka netin ekki upp. á meðan. Freyja var tekin upp í slipp. Það voru Gunnar M. Jónsson og Guðjón Jónsson í Magna sem tóku til óspilltra málanna. Þeir héldu til í bátnum meðan á verkinu stóð, létu færa sér mat og kaffi og lögðu sig stund og stund til skiptis eftir því sem á stóð. Þegar Freyja fór til að vitja netanna aftur, með nýju

vélina. voru þau aðeins þriggja nátta. Þetta er ótrúlegt en satt.<br>

Þegar hér var komið var ekki til setunnar boðið. Þó að mörgum kunni aö finnast það ótrúlegt þá bað ég oft fyrir þessum áformum

öllum. en þó einkum því að okkur yrði hlíft við að slys yrðu á mönnum. allt annað gerði minna til.

Það var ekki liðið ár frá því við hófum framkvæmdir þar til við tókum fyrsta bátinn. Erling. upp á nýja vagninn.<br>

Samtímis því að byggja brautina vorum við með m/b Blátind í fúaviðgerð). og var það stór viðgerð). Blátindi, sem var 42 tonn. þurftum við svo að lyfta upp um metra til að steypa garða undir hann. Við vorum aldrei fleiri en tíu sem höfðum þetta fyrir stafni.<br>

Lán var fengið hjá Framkvæmdabanka Íslands. Lánið var í svissneskum frönkum og var til fimmtán ára. Áður en fyrsta árið var liðið var búið að fella gengi krónunnar fjórum sinnum, samtals um 60%. Róðurinn þyngdist því ört og varð erfitt að standa í skilum. Árlegar greiðslur vextir og afborganir, urðu fljótlega helmingur höfuðstóls sem samt hækkaði sífellt. Við fengum líka lán í Fiskveiðasjóði. þar var skilningi og góðvild að mæta. Síðast en ekki síst átti Útvegsbankinn hér stóran þátt í því að þetta gat gengið. Hafi forráðamenn þeirrar stofnunar fyrr og síðar heila þökk fyrir alla hjálpsemina.<br>

Strax og nýja brautin var fullgerð fórum við að taka upp miklu stærri og þyngri skip en ráð hafði verið fyrir gert. Sum skipanna höfðu ekki verið tekin á land hér áður. Þau voru Hringver. Gjafar II., Kristbjörg. Eyjaberg og Lóðsinn. Lóðsinn var þyngstur miðað við kjöllengd. Við tókum hann upp nokkrum sinnum og út á garða án minnstu óhappa. Svo var einnig um hina. Árlega voru um eitt hundrað bátar teknir upp meðan þeir voru flestir, og kalli ansað hvenær sem var sólarhrings. Allt gekk það ljúft og án óhappa. Þess má geta hér að endurbygging Dráttarbrautar Vestmannaeyja hf. var á sínum tíma talin ein mesta og besta lendingarbót bátaflotans hér um áratugi.<br>