5, 15, Möppudýr, Stjórnendur
1.449
breytingar
„Tyrkjaránið“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 12: | Lína 12: | ||
Englendingar höfðu sótt miðin við Íslandsstrendur og stundað viðskipti í verulega mæli frá upphafi 15. aldar. Danir höfðu gert ítrekaðar tilraunir að banna eða a.m.k. takmarka umsvif Englendinga en því var tekið misalvarlega. Árið 1583 samþykktu Englendingar að versla ekki við Íslendinga og veiða aðeins á tilteknum svæðum með tilskildum leyfum. Dönum var sérstaklega í mun að vernda hagsmuni sína í Vestmannaeyjum því þær þóttu mjög arðbærar. Danakonungur talaði t.a.m. um löndin sín tvö; Ísland og Wespenö (Vestmannaeyjar). | Englendingar höfðu sótt miðin við Íslandsstrendur og stundað viðskipti í verulega mæli frá upphafi 15. aldar. Danir höfðu gert ítrekaðar tilraunir að banna eða a.m.k. takmarka umsvif Englendinga en því var tekið misalvarlega. Árið 1583 samþykktu Englendingar að versla ekki við Íslendinga og veiða aðeins á tilteknum svæðum með tilskildum leyfum. Dönum var sérstaklega í mun að vernda hagsmuni sína í Vestmannaeyjum því þær þóttu mjög arðbærar. Danakonungur talaði t.a.m. um löndin sín tvö; Ísland og Wespenö (Vestmannaeyjar). | ||
Vegna ófriðar á Atlantshafi voru dönskum og enskum kaup- og fiskiskipum veitt fylgd á leiðinni til Íslands til að verjast sjóræningum en vegna bágs ástands bæði í Danmörku og í Englandi 1627 voru Íslandsstrendur auk danskra og enskra skipa nær óvarin fyrir árás Tyrkjanna. | Vegna ófriðar á Atlantshafi voru dönskum og enskum kaup- og fiskiskipum veitt fylgd á leiðinni til Íslands til að verjast sjóræningum en vegna bágs ástands bæði í Danmörku og í Englandi 1627 voru Íslandsstrendur auk danskra og enskra skipa nær óvarin fyrir árás Tyrkjanna. | ||
== Tyrkjaránið == | == Tyrkjaránið == | ||
| Lína 30: | Lína 29: | ||
== Sagan af Sængurkonusteini== | == Sagan af Sængurkonusteini== | ||
Sagan um | Sagan um Sængurkonusteini er líka alkunn. Kona ein ól barn sitt þar en steinninn er norðvestur af Helgafelli. Ræningjarnir hlífðu bæði konunni og barninu og reif annar af skikkjunni sinni til að sveipa um barnið. | ||
== Lok flóttans == | == Lok flóttans == | ||
| Lína 39: | Lína 38: | ||
Það nafn sem við notum yfir Tyrkina er því samheiti yfir menn frá þessu gríðarstóra svæði. Ekki er vitað um uppruna sjóræningjana, svo þeir gætu hafa verið frá öllu Ottóman-heimsveldinu. | Það nafn sem við notum yfir Tyrkina er því samheiti yfir menn frá þessu gríðarstóra svæði. Ekki er vitað um uppruna sjóræningjana, svo þeir gætu hafa verið frá öllu Ottóman-heimsveldinu. | ||
Algeirsborg var að formi til hjálenda soldánsins í Miklagarði (Istanbúl). Marokkó stóð hins vegar utan við Tyrkjaveldi. Íbúar beggja landa voru þó oft kallaðir Tyrkir eins og múslímar voru yfirleitt nefndir um aldabil. Mikið hatur og tortryggni ríkti á milli hinna kristnu Evrópuþjóða og hinna múslimsku | Algeirsborg var að formi til hjálenda soldánsins í Miklagarði (Istanbúl). Marokkó stóð hins vegar utan við Tyrkjaveldi. Íbúar beggja landa voru þó oft kallaðir Tyrkir eins og múslímar voru yfirleitt nefndir um aldabil. Mikið hatur og tortryggni ríkti á milli hinna kristnu Evrópuþjóða og hinna múslimsku „tyrkja“. Það má m.a. rekja til brottreksturs tugþúsunda Mára frá Spáni. Hin múslimsku borgríki uxu sem sjóræningjamiðstöðvar með flota atvinnusjóræningja herjandi á ströndum Miðjarðarhafsins. Í flota þeirra var fjöldi evrópskra sjómanna og skipstjórnarmanna sem gerst höfðu liðsmenn Tyrkja. | ||
Algeng störf þræla í Algeirsborg voru til dæmis burðarmenn fyrir kaupmenn, kynþrælar (þá gjarnan í kvennabúrum), hestasveinar og ræðarar í galley-skipum þar sem voru allt að 300 þrælar hlekkjaðir við árar á þremur hæðum og látnir róa á vöktum, en þetta var vinsælt fyrirkomulag þar sem að þetta þótti ódýr lausn og öllu einfaldari en notkun segla. | Algeng störf þræla í Algeirsborg voru til dæmis burðarmenn fyrir kaupmenn, kynþrælar (þá gjarnan í kvennabúrum), hestasveinar og ræðarar í galley-skipum þar sem voru allt að 300 þrælar hlekkjaðir við árar á þremur hæðum og látnir róa á vöktum, en þetta var vinsælt fyrirkomulag þar sem að þetta þótti ódýr lausn og öllu einfaldari en notkun segla. | ||
| Lína 65: | Lína 64: | ||
::''Guðrún Símonardóttir frá Bakkagerði í Vestmannaeyjum.'' | ::''Guðrún Símonardóttir frá Bakkagerði í Vestmannaeyjum.'' | ||
</div> | </div> | ||
== Félagsleg vandamál í kjölfar Tyrkjaránsins == | == Félagsleg vandamál í kjölfar Tyrkjaránsins == | ||
| Lína 71: | Lína 69: | ||
Mikið reiðuleysi ríkti í Vestmannaeyjum eftir Tyrkjaránið. Eyjarnar voru fámennar og vantaði fólk í ýmis störf. Á næstu árum komu alls konar landshornalýður til Vestmannaeyja og jafnvel sekir menn. Til að sporna gegn komu þessa fólks var gefið ut bann á komu flækingsfólks. | Mikið reiðuleysi ríkti í Vestmannaeyjum eftir Tyrkjaránið. Eyjarnar voru fámennar og vantaði fólk í ýmis störf. Á næstu árum komu alls konar landshornalýður til Vestmannaeyja og jafnvel sekir menn. Til að sporna gegn komu þessa fólks var gefið ut bann á komu flækingsfólks. | ||
==Nýjar varnir== | ==Nýjar varnir== | ||
| Lína 95: | Lína 92: | ||
* Eygló Björnsdóttir. '''Tyrkjaránið'''. Sótt af: http://www.ismennt.is/vefir/eyglob/sagave/tyrkir.html | * Eygló Björnsdóttir. '''Tyrkjaránið'''. Sótt af: http://www.ismennt.is/vefir/eyglob/sagave/tyrkir.html | ||
* Guðlaugur Gíslason: ''Eyjar gegnum aldirnar''. Frásagnir af mannlífi og atburðum í Vestmannaeyjum frá gamalli tíð og nýrri. Reykjavík, 1982. | * Guðlaugur Gíslason: ''Eyjar gegnum aldirnar''. Frásagnir af mannlífi og atburðum í Vestmannaeyjum frá gamalli tíð og nýrri. Reykjavík, 1982. | ||
* Sigfús M. Johnsen. 1989. '''Saga | * Sigfús M. Johnsen. 1989. '''Saga Vestmannaeyja'''. Reykjavík : Fjölsýn, 1989 | ||
* Þorsteinn Helgason. 1996. '''Stórtíðinda frásögn: heimildir og sagnaritun um Tyrkjaránið á Íslandi árið 1627'''. Reykjavík. | * Þorsteinn Helgason. 1996. '''Stórtíðinda frásögn: heimildir og sagnaritun um Tyrkjaránið á Íslandi árið 1627'''. Reykjavík. | ||
[[Flokkur:Saga]] | [[Flokkur:Saga]] | ||