11.675
breytingar
„Surtsey“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 28: | Lína 28: | ||
Aðal hraungígur Surtseyjar er Surtur. Hraunrennsli í eynni var mjög stöðugt. Örfá hlé urðu á rennslinu og í þeim hléum myndaði sjórinn hamra Surtseyjar. Nokkrar spungur opnuðust á eynni á næstu árum. Þann 19. ágúst 1966 opnaðist síðasta spungan og var hún 200 m löng. Síðast sást til hraunrennsli í Surtsey 5. júní 1967. | Aðal hraungígur Surtseyjar er Surtur. Hraunrennsli í eynni var mjög stöðugt. Örfá hlé urðu á rennslinu og í þeim hléum myndaði sjórinn hamra Surtseyjar. Nokkrar spungur opnuðust á eynni á næstu árum. Þann 19. ágúst 1966 opnaðist síðasta spungan og var hún 200 m löng. Síðast sást til hraunrennsli í Surtsey 5. júní 1967. | ||
== Jarðfræði == | |||
Meðan á gosum stóð í Surtsey og ekki síður eftir að þeim lauk hafa íslenskir og erlendir vísindamenn stundað margvíslegar jarðfræðilegar rannsóknir í eynni. Má þar telja rannsóknir á bergfræði gjósku og hrauns, steindafræði frum- og síðsteinda, efnasamsetningu lofttegunda úr bergkvikunni og sjávar- og vindrofi. Af jarðeðlisfræðilegum athugunum má nefna jarðskjálftamælingar, flugsegulmælingar, þyngdarmælingar og GPS-mælingar. Hér á eftir verður getið niðurstaðna rannsókna sem einkum hafa farið fram eftir að gosum lauk. | |||
=== Bergfræði gosefna === | |||
Gjóskan og hraunið í Surtsey er alkalíólivínbasalt, en þessi gerð basalts finnst í Vestmannaeyjum og á Snæfellsnesi. Gjóskan er að mestu brúnt basaltgler sem myndaðist við snöggkælingu heitrar bergkvikunnar í sjó, en hraunið er yfirleitt alkristallað vegna mun hægari kólnunar. Í berginu eru allstórir kristallar af ólivín og plagíóklas. Efnagreiningar á bergi frá ýmsum tímum Surtseyjargosa sýna að smástígar en reglulegar breytingar urðu á efnasamsetningu bergkvikunnar þegar leið á gosið, meiri en vanalegt er í basaltgosum yfirleitt. Þessar breytingar hafa sennilega orðið á löngum tíma í kvikuþróm á nokkurra kílómetra dýpi undir eynni. Leiddar hafa verið líkur að því að upprunalega bergkvikan hafi orðið til við hlutbráðnun bergs í efri möttli jarðar, á um 60-65 km dýpi. | |||
== Framtíð eyjunnar == | == Framtíð eyjunnar == | ||
| Lína 42: | Lína 48: | ||
* Hallgrímur D. Indriðason (umsjónarmaður vefsíðu). 2005. '''Vefur Surtseyjarfélagsins.''' www.surtsey.is. | * Hallgrímur D. Indriðason (umsjónarmaður vefsíðu). 2005. '''Vefur Surtseyjarfélagsins.''' www.surtsey.is. | ||
* 50. árg. 1963. 15. nóvember. '''Neðansjávargos SV af Eyjum.''' Morgunblaðið. bls. 23-24. | * 50. árg. 1963. 15. nóvember. '''Neðansjávargos SV af Eyjum.''' Morgunblaðið. bls. 23-24. | ||
* Sveinn Jakobsson. 2005. Surtsey-jarðfræði. Sótt 22. júní 2005 af: http://www.surtsey.is/pp_isl/jar_1.htm | |||
{{Saga}} | {{Saga}} | ||
[[Flokkur:Eldgos]] | [[Flokkur:Eldgos]] | ||