„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2007/Minning látinna“: Munur á milli breytinga

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Magnús Bjarnason'''</div><br>

Haraldur naut lítillar skólagöngu, en varð eigi að síður með árunum einhver fjölfróðastur manna í Eyjum. Hann varð snemma bókelskur og las ógrynnin öll um ævina, ekki bara starfs síns vegna heldur ekki síður af fróðleiksfýsn, bæði íslenskar bækur og ekki síður á erlendum tungum. Enn fremur var hann sígrúskandi, safnaði miklum fróðleik að sér og miðlaði honum af mikilli elju í greinum og bókum. Þess naut Sjómannadagsblað Vestmannaeyja löngum, eins og önnur blöð í Eyjum og á Suðurlandi. Eftir Harald liggja líka tvær samtals bækur eða æviþættir um líf og störf sjómanna, fyrst og fremst, svo sem nöfn þeirra benda til, ''„Öruggt var áralag“'' (1966) og ''„Saltfiskur og sönglist“'' (1975). Þess utan tók hann saman hið mikla rit ''„Við Ægisdyr 1-11“'' (1982 og 1991) sem er yfirlitsrit um sögu Vestmannaeyja á 20. öld.<br>

Haraldar verður lengst minnst fyrir störf sín á Bókasafni Vestmannaeyja. Hann gerði úr litlu og vanburðugu safni öflugt bæjarbókasafn sem m.a. þjónaði fiskiskipaflotanum mjög vel. Hann valdi æði oft bækur fyrir lánþega eða skipshafnir og vissi jafnan hvað hæfði hverjum, og öllum líkaði það vel, enda þekkti hann bæði fólkið og bækurnar vel.<br>

Haraldur vann við fiskaðgerð í Eyjum í þrjá áratugi. Hann kom fyrst á vertíð 1930, fluttist síðan til Eyja 1940 og þótt hann yrði bókavörður 1949 hélt hann áfram að standa í aðgerð fram undir 1960 fyrri hluta dags yfir vertíðina. Sjómennsku stundaði Haraldur þó ekki í Eyjum en var sjómaður við Landeyjasand innan við tvítugt, nokkrar vertíðir, og mun vera einn sá síðasti sem kveður úr þeim hópi fiskimanna er reru á áraskipum við Sandinn. Það var erfitt starf, aðstæður jafnan slæmar við sjósetningu og landtöku, og um langan veg að fara til sjóróðra og erfiði mikið að koma fengnum heim. Hann reri fyrst með Sæmundi Ólafssyni á Lágafelli, en síðar með Jóni Erlendssyni í Ossabæ og Guðjóni Jónssyni í Hallgeirsey, frá Bryggnasandi, Hallgeirseyjarsandi og víðar.<br>

Kona Haraldar var Ille Guðnason (Ilse Emilie Frida Forthmann). Hún var þýsk, kom til Íslands rúmlega tvítug. Þau giftu sig 1940 og fluttust þá til Eyja. Ille var afar dugleg og ósérhlífin kona og mikill styrkur manni sínum alla tíð. Hún lést fyrir þremur árum.<br>

Haraldur var mikill vinur vina sinna og ósínkur á tíma og fyrirhöfn fyrir þá. Við, sem þekktum hann vel, stöndum í mikilli þakkarskuld við hann nú þegar hann hefur kvatt þennan heim. Hann skilur eftir góðar minningar en líka mörg eljuverk sem nýtast þeim sem unna sögu og mannlífi í Vestmannaeyjum, þar á meðal sjósókn og útgerð.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Helgi Bernódusson.'''</div><br>

<big>'''Steindór Árnason'''</big><br>

'''F. 10. júlí 1953 - D. 29. des. 2006'''<br>

Steindór Árnason skipstjóri og kaupmaður var fæddur á Vopnafirði 10. júlí 1953, sonur hjónanna Árna Kristjánssonar og Stefaníu Sigurbjörnsdóttur.<br>

Steindór ólst upp á Vopnafirði til 15 ára aldurs og hóf kornungur, 16 ára gamall, sjómennsku á m/b Kristínu VE með Eiði Marinóssyni. Eftir það var hann á m/b Sigurfara VE 138, en haustið 1971 settist hann í 1. bekk Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum og lauk skipstjórnarprófi 1. stigs vorið 1972.<br>

Mér er minnisstæður þessi ljóshærði hægláti en þó ákveðni piltur þegar hann hóf nám. Hann skilaði ávallt sínu og sýndi sérstakan dugnað og ástundun við námið.<br>

Þau felldu þá strax hugi saman, Guðrún Bára Magnúsdóttir, dóttir hjónanna Þórdísar Guðmundsdóttur í Hágarði og Magnúsar Péturssonar á Kirkjubæ. Það var þeirra mikla hamingja og mikil unun að sjá og fylgjast með þessu unga fólki.<br>

Sumarið 1972 réðst Steindór sem stýrimaður á m/b Sæborgu með Sveini Valdimarssyni. Þá um sumarið, um Þjóðhátíðina 1972, fæddist þeim Báru og Steindóri frumburðurinn Guðlaugur Magnús. Árið 1978 eignuðust þau Stefán Þór.<br>

Steindór var mikill fyrirmyndar nemandi og fékk verðlaun fyrir ástundun og háttprýði að loknum bæði 1. og 2. bekk Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum.

Steindóri en að halda áfram námi þó að ábyrgð og skyldur þessa 19 ára pilts væru þá orðnar meiri en venja er til og hóf nám í 2. bekk Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum.<br>

Ekki þarf að hafa mörg orð um örlagadaginn mikla í sögu Vestmannaeyja og allra Vestmannaeyinga hinn 23. janúar 1973, þegar eldgos hófst um miðja nótt og jörðin rifnaði aðeins steinsnar austan við æskuheimili Báru að Kirkjubæ. Eins og allir urðu þau að yfirgefa Eyjarnar þessa nótt. Tæki og áhöld Stýrimannaskólans í Vestmannaeyjum voru síðar flutt til fastalandsins og á efstu hæð Sjómannaskóla Íslands í Reykjavík fékk Stýrimannaskólinn í Vestmannaeyjum aðstöðu. Hálfum mánuði eftir að gosið hófst var kennsla aftur komin í samt horf. Það var fríður hópur sem útskrifaðist um vorið, 1973. Útskriftarathöfn var á Hótel Sögu.<br>

Að loknum skóla um vorið fluttu þau Bára og Steindór með soninn unga austur til Hornafjarðar og réðst Steindór stýrimaður á Steinunni SF. Þau dvöldu á Hornafirði í eitt ár og fluttu aftur til Vestmannaeyja vorið 1974.<br>

Hófst nú nýr kafli í lífi Steindórs. Hann réðst stýrimaður á m/b Valdimar Sveinsson með Sveini Valdimarssyni og var það upphafíð að löngu og farsælu samstarfi þeirra, en nokkru síðar varð Steindór meðeigandi að útgerðinni með Sveini. M/b Valdimar Sveinsson var gerður út bæði á nótaveiðar á síld og loðnu og hefðbundnar bolfiskveiðar með net og troll og fiskuðu þeir mjög vel í öll veiðarfæri.<br>

Árið 1992 hætti Sveinn Valdimarsson skipstjrnm og seldi þá Steindóri sinn hlut í útgerðinni. Steindór tók við skipstjórn og var með m/b Valdimar Sveinsson þar til útgerðin var seld fyrirtækinu Berg/Hugin vorið 2000.<br>

Urðu nú aftur veruleg þáttaskil hjá Steindóri þegar hann fór í land og hætti sjómennsku. Steindór var sem alltaf stórhuga og bjartsýnn og haustið 2000 keypti hann ásamt Magnúsi syni sínum skóbúð Axels Ó í Vestmannaeyjum. Reksturinn gekk prýðilega og færðu þeir feðgar út kvíarnar árið 2005 og keyptu Skóbúð Selfoss. Öll fjölskyldan hefúr tekið virkan þátt í rekstri fyrirtækisins.<br>

Steindór var virkur félagi í Skipstjóra- og stýrimannafélaginu Verðandi og samtökum útgerðarmanna í Eyjum, Útvegsbændafélagi Vestmannaeyja.<br>

Árið 1993 gekk Steindór í félagið Akóges í Vestmannaeyjum og var þar góður og virkur félagi. Á þeim vettvangi, á þingi Akógesa vorið 2006, hitti ég hann síðast, glaðan og reifan, fullan af smitandi lífskrafti og hamingju með sinni góðu konu.<br>

Það sést af lífshlaupi Steindórs Árnasonar að hann var mikill framkvæmda- og dugnaðarmaður. Þegar hann fellur frá í blóma lífsins, aðeins 53 ára gamall, er að honum verulegur mannskaði.<br>

Steindór Árnason var jarðsunginn frá Landa kirkju hinn 6. janúar 2007 að viðstöddu fjölmenni.<br>

Við Anika vottum Báru og allri fjölskyldu þeirra, börnum og barnabörnum innilega samúð.<br>

Blessuð sé minning Steindórs Ámasonar.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Guðjón Ármann Eyjólfsson.'''</div><br>

[[Mynd:Arnar Einarsson Sdbl. 2007.jpg|thumb|259x259dp]]

'''F. 2. ágúst 1945 - D. 5. október 2006'''<br>

Ég, skrifari þessarar greinar, var bróðir Adda eins og hann kaus að kalla sig og mun ég nota það nafn hér eftir.<br>

Addi var fæddur á Ísafirði, sonur hjónanna Einars Sigurðssonar og Rannveigar Konráðsdóttur, sem bjuggu lengst af á Landagötu 3a (Ingólfshvoli) í Vestmannaeyjum. Pabbi okkar var lengst af mótoristi á Gullborginni RE 38 en mamma húsmóðir á uppvaxtarárum okkar.br>

Addi byrjaði barnaskólanám í Reykjavík en lauk því í Barnaskóla Vestmannaeyja 1957 og gagnfræðaprófi lauk hann frá „Gagganum“ í Eyjum 1961. Hann tók minna mótoristapróf í Vestmannaeyjum 1966 lauk 2. stigi í Vélskólanum í Vestmannaeyjum 1971 og 3. stigi í Vélskóla Íslands í Reykjavík 1972.

Eins og flestir aðrir krakkar, sem voru að alast upp á þessum árum, fór Addi að gella, hnýta á tauma og skera af netum og á sumrum var verið í humri, saltfiski og í frystihúsunum til að verða sér úti um vasapening sem ekki lá á lausu þá frekar en endranær.<br> Síðustu tvö sumrin í „Gagganum“ reri Addi á Gullborginni með Binna í Gröf.<br>

Eftir að skólagöngu lauk, byrjaði Addi að stunda sjóinn og starfaði þar sem háseti en þó oftast sem mótoristi á bátum héðan úr Eyjum. Einnig fór hann eitthvað í farmennsku en það var ekki lengi.<br>

Á sinni liðlega 60 ára ævi kvæntist Addi þrisvar sinnum. Fyrst Þorbjörgu Guðnýju Einarsdóttur þá Jakobínu Sigurbjörnsdóttur en þær búa báðar hér í Eyjum og síðast Wanthana Srihiran en hún býr í föðurlandi sínu, Tælandi.<br>

Addi eignaðist tvo syni. Með Þorbjörgu átti hann Einar Örn f. 26. janúar 1975 en hann starfar við sjúkraflutninga á Selfossi, seinni soninn átti Addi með Jakobínu og heitir hann Sturla f. 12. mars 1984.<br>

Á hausdögum 2002 hringdi Þorsteinn Viktors son. útgerðarstjóri á Stíganda, í mig og sagði mér að Addi hefði orðið fyrir slysi um borð og væri Stígandi á leið í land með hann. Þarna slasaðist hann mikið á hægri hendi og varð öryrki eftir það. Hann fluttist með seinustu konu sinni, Wanthana, til Tælands og þar reistu þau einbýlishús og veitingastað sem Watnthana rak aðallega.

Um mitt sumar 2005 kemur Addi hingað til lands og er þá orðinn mjög sjúkur af krabbameini. Þá fljótlega er fjarlægt annað lungað úr honum en hann nær sér aldrei almennilega eftir það. Hann var oft á sjúkrahúsi síðasta árið og lést á Líknardeild sjúkrahússins í Eyjum 5. október síðastliðinn. Lík Adda var brennt og jarðsett hjá mömmu og pabba í Fossvogskirkjugarðinum í Reykjavík.<br>

Kveðja<br><div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Konni bróðir'''</div><br>

Þú breiðir út faðm móti börnunum öllum<br> hvort berast um sæ eða ganga á fjöllum,<br> og lykur þau armi og iðgrænum feldi<br>

að afloknu verki á síðasta kveldi.<br>

Fyrr en sjóferð er á enda,<br>

enginn veit, hve margir lenda,<br> sjávarslysin sífellt henda.<br>

ber hann út á saltan sjá,<br>

frægð að vinna, starfa og striða,<br>

stýra skipum, fara víða,<br>

heiminn allan helst að sjá.<br>

Þannig kveður Guðrún M. Benónýsdóttir um miðja öldina á þeim árum er Árni Kristinn Finnbogason var orðinn reyndur maður á sjó og fór helst allan heiminn að sjá. Og hún kveður áfram og lýkur ljóði konunnar, sem hugsar út á hafið, með kvenlegri hlýju:<br>

Sendum konur, bros með blænum,<br>

biðjum fyrir köppum vænum,<br>

að þeim hlotnist höpp á sænum,<br>

heilir megi landi ná,<br>

yndis njóta og ástvin sjá.<br>

- Næg er auðs og afla þörfin,<br>

allar metum sjómannsstörfin, -<br>

biðjum Guð að blessa þá.<br>

<big>'''Jón Hermundsson'''</big><br>

'''F. 17. september 1923 - D. 10. ágúst 2006'''<br>

Jón Hjaltalín Hermundsson fæddist á Strönd í Vestur - Landeyjum 17. september 1923. Hann lést í Reykjavík 10. ágúst 2006. Foreldrar hans voru Hermundur Einarsson og kona hans Guðrún Jónsdóttir. Systkini Jóns eru: Eiður, Ingigerður Anna, Kristín og hálfbróðirinn Halldór Elíasson. Jón ólst upp á Strönd við venjuleg bústörf eins og þau voru um miðja síðustu öld. Ungur fór hann á vertíðir til Vestmannaeyja og reri á Skúla fógeta og Hannesi lóðs. Hér í Eyjum kynntist hann tilvonandi eiginkonu sinni, Ásu Magnúsdóttur frá Lambhaga, og kvæntist henni 17. júní 1956. Þau eignuðust tvo syni, Hermann Gunnar sem er kvæntur Emmu K. Garðarsdóttur, eiga þau einn son, Halldór Garðar og Magnús Rúnar sem er kvæntur Auði Gunnarsdóttur, eiga þau tvö börn, Jón Gunnar og Sigrúnu Ásu. Þau Jón og Ása áttu heima í Vestmannaeyjum fram að eldgosi 1973 en frá þeim tíma í Kópavogi. Á árunum í Kópavogi vann Jón lengst hjá Eimskipafélagi Íslands við afgreiðslu skipa í Sundahöfn.

Árið 1964 byrjaði ég stýrimaður á Gjafari hjá Rafni Kristjánssyni, Rabba á Gjafari, þeim myndarskipstjóra og aflamanni. Jón var með okkur í nokkur ár, kom um borð á haustin og var til vors. Hann tók sér frí frá sjómennskunni á sumrin og var þá í vinnu hjá Ársæli Sveinssyni sem hann hélt mikið upp á. Á þessum árum var skipsrúm á Gjafari eitt hið besta á Eyjaflotanum og þar var lítið um mannabreytingar. En Jón gekk alltaf að plássinu sínu vísu þegar hann kom á haustin og segir það töluvert um manninn. Það einfaldlega hlökkuðu allir til að fá hann um borð og ekki síst skipstjórinn, því honum fylgdu hressandi og óborganlegir taktar, ullarvettlingar, neftóbak, söngrokur og smitandi hlátur. Vera hans um borð lyfti og bætti móralinn. Jón var mikill sjálfstæðismaður og minnti mig oft á söguhetjuna Bjart í Sumarhúsum en alltaf á jákvæðan hátt og stutt var í hláturinn þegar hitnaði í kolunum. Jón var góður skákmaður og ágætis briddsspilari og las góðar bækur. Á síldarárunum fyrir austan land voru oft löng stím, þá var gott að hafa Jón með sér á vakt, fór hann þá oft á kostum. Einu spaugilegu langar mig til að segja frá. Við vorum á þorskanót á vetrarvertíðinni, baujan var búin að vera úti í talsverðan tíma, það var norðanátt og kalt í veðri. Lóðningar voru á litlu svæði og bátar þétt saman. Þegar bátur fór rétt fyrir aftan okkur heyrði Jón kallað lagó og hélt að það væri Rabbi sem kallað, kippti í sleppikrókinn og nótin fór að renna út. Uppi varð fótur og fit en einhvern veginn tókst að klára hringinn og snurpa. Þegar lokið var við að draga, kom í ljós að ágætis afli var í nótinni, þótt lagóið hefði komið frá öðrum báti, um 10 tonn af fallegum þorski. Jón var fljótur að láta skipstjórann vita að best væri að hann tæki við og höfðu menn gaman af þó mest Rabbi. Sumir geta með návist sinni komið öðrum í gott skap og lífgað upp á tilveruna, slíkur maður var Jón. Hann var góður skipsfélagi sem gott er að minnast. Aðstandendum sendi ég innilegar samúðarkveðjur.<br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Björgvin Magnússon.'''</div><br>