„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 2000/Útgerð Helga Benediktssonar“: Munur á milli breytinga

<center><big><big>'''Útgerð [[Helgi Benediktsson|Helga Benediktssonar]]'''</big></big></center><br>

Með sýningunni á líkönum þessum, er þeir smíðuðu, Grímur Karlsson, skipstjóri í Njarðvík og [[Tryggvi Sigurðsson]], vélstjóri í Vestmannaeyjum, fengu menn í sjónhending yfirlit yfir sögu vélbátaútgerðar Íslendinga fyrstu 6 áratugi þessarar aldar. Elsta skipið, sem líkan var af á sýningunni, var smíðað árið 1895 og það yngsta árið 1960. Af þeim 20 skipum, sem Helgi átti, lét hann smíða fimm í Vestmannaeyjum, en þau voru Auður, Skíðblaðnir, Muggur, Helgi og Helgi Helgason. Var það umtalsverður hluti þeirra skipa sem smíðuð voru í [[Dráttarbraut Vestmannaeyja|Dráttarbraut Vestmannaeyja]] á árunum 1925 - 1947.<br>

Útgerðarsaga Helga Benediktssonar hefur enn ekki verið rannsökuð, en hún er hluti merkrar atvinnusögu Vestmannaeyinga og þjóðarinnar í heild. Mörg skip hans urðu aflasæl undir stjórn afburða skipstjóra og nokkur skip hans urðu þjóðþekkt. Verður í samantekt þessari stiklað á stóru í þessari miklu sögu, sem nær yfir fjóra áratugi. Í ágætri grein Sævars Jóhannessonar, sem birtist í Morgunblaðinu 3. desember 1999, er gerð nokkur grein fyrir útgerðarsögu Helga og verður stuðst við hana í þessari samantekt.<br>

'''Skipasmíðar og vaxandi útgerð'''<br>

Helgi Benediktsson hóf atvinnurekstur sinn í Vestmannaeyjum árið 1919, en þá fór hann sína fyrstu ferð til Vestmannaeyja til þess að selja kol. Skömmu síðar fluttist hann þangað og setti á stofn sína fyrstu verslun.<br>

Um svipað leyti og Verslunarfélagið var stofnað tók hann þátt í stofnun [[Dráttarbraut Vestmannaeyja|Dráttarbrautar Vestmannaeyja]] ásamt [[Gunnar Marel Jónsson|Gunnari Marel Jónssyni]] skipasmið. Fyrsta nýsmíði Dráttarbrautarinnar var vélbáturinn [[Auður VE]] 3, 15 brl, sem smíðaður var 1925. Ásamt Helga áttu þeir [[Ágúst Jónsson]], [[Kristján Sigurðsson]] og [[Þórður Magnússon]] hlut í bátnum. Síðar eignaðist Helgi bátinn einn og átti hann til ársins 1948. Sama ár eignaðist hann vélbátinn [[Freyja VE|Freyju VE]] 60 ásamt [[Hannes Hansson|Hannesi Hanssyni]], skipstjóra í Vestmannaeyjum og [[Björgvin Vilhjálmsson|Björgvin Vilhjálmssyni]]. Freyja strandaði við Landeyjasand 30. mars 1927 og fórust tveir skipverjar, en sex björguðust.<br>

Árið 1929 lét Helgi smíða [[Skíðblaðni VE]] 287, 16 brl. Helgi átti bátinn til ársins 1950.<br>

Árið 1929 keypti hann einnig norskan línuveiðara, 69 brl., stálskip sem smíðað var í Noregi 1903.. Nefndi hann skipið [[Gunnar Ólafsson]] og gerði hann út til ársins 1933. Aðrir bátar í eigu Helga á þessum árum voru [[Blakkur VE]] 303, 27 brl, smíðaður árið 1895, Bliki, 22 brl., smíðaður í Vestmannaeyjum 1922, [[Enok VE-164|Enok VE 164]], 11 brl. smíðaður í Vestmannaeyjum 1912, [[Leó VE]] 249, 18 brl. smíðaður 1919, Sigga (yfirleitt kölluð Sigga litla), 5 brl. smíðuð 1909 og [[Tjaldur VE]] 225, 15 brl. smíðaður í Vestmannaeyjum árið 1919.<br>

Skipasmíðar Vestmannaeyinga á fjórða áratugnum voru merkilegt framtak í þeirri miklu efnahagskreppu sem dundi þá yfir allan hinn vestræna heim. Eins og sést á upptalningunni hér á undan voru bátarnir fyrst í stað um og yfir 15 brl., en þeir stækkuðu smám saman með bættum hafnarskilyrðum. Árið 1935 lét hann smíða [[Muggur VE|Mugg VE]] 322, 39 brl og gerði hann út allt til ársins 1965 er hann hætti útgerð. Verður nánar vikið að því síðar.<br>

Um miðjan fjórða áratuginn varð ákveðin viðhorfsbreyting til skipasmíða hér á landi enda höfðu menn þá náð góðum tökum á smíði vélbáta. Haustið 1935 kom Helgi að máli við [[Gunnar Marel Jónsson]], skipasmið, sem hafði verið yfirsmiður allra báta sem Helgi hafði látið smíða, og bað hann að panta efni í skip sem yrði allt að 100 smálestum að stærð. Kom eikin til Vestmannaeyja þá um veturinn og hófst smíði skipsins á útmánuðum 1936. Ýmsir, sem trítluðu um stokka og steina í Eyjum á þessum árum, minnast þess er vélskipið Helgi var í smíðum. Sumir krakkarnir laumuðu sér í tjörukagga og fengu sér storknaða tjöru og tuggðu í staðin fyrir tuggugúmí. Umhverfi skipsins var og leikvöllur og ævintýraheimur barnanna á þessum árum.<br>

Þegar litið er yfir útgerðarsögu Helga Benediktssonar vekur athygli að 5 af skipum sínum lét hann smíða í Vestmannaeyjum. Mun fátítt að íslenskir útgerðarmenn hafi stutt jafnvel við innlendar skipasmíðar. Útgerðarsaga hans gefur fullt tilefni til þess að Vestmannaeyingar hugi að þætti athafnamanna í sögu sinni. Um leið hljóta menn að vilja varpa ljósi á þátt skipstjóra og annarra sjómanna í þeirri velgengni sem útgerð í Vestmannaeyjum átti að fagna um árabil.<br>

'''[[Arnþór Helgason]] deildarstjóri'''<br>

{{Sjómannadagsblað Vestmannaeyja}}