„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1985/ Sextíu ár frá stofnun Dráttarbrautar Vm. h.f.“: Munur á milli breytinga

Það var 21. maí árið 1925 að fundur var settur að Borg. Á fundinn mættu: Gunnar Ólafsson konsúll. Vík. Jón Sverrisson yfirfiskmatsmaður, Háagarði, Jón Ólafsson útgerðarmaður, Hólmi. Stefán Björnsson útgerðarmaður. Skuld. Jóhann Þ. Jósefsson alþingismaður, Fagurlyst. Helgi Benediktsson kaupmaður. Hörgsholti, Þorsteinn Jónsson kaupmaður. Jómsborg, Ársæll Sveinsson útgerðarmaður, Fögrubrekku, Guðmundur Jónsson, Háeyri, Gunnar M. Jónsson, Brúarhúsi, Hannes Hansson, Hvoli, Ólafur Ingileifsson, Víðivöllum. Jón Jónsson, Hlíð, Sigurður Ingimundarson, Skjaldbreið og Guðjón Jónsson, Heiði.<br>

Fundarstjóri var kosinn Gunnar Ólafsson og fundarritari Jóhann Þ. Jósefsson.

1. grein: Félagið heitir h/f Dráttarbraut Vestmannaeyja. 2. grein: Heimilisfang og varnarþing félagsins er í Vestmannaeyjum. 3. grein: Félagið er stofnsett í þeim tilgangi að koma upp dráttarbraut fyrir skip og báta til þess að flýta fyrir smíði og viðgerðum á bátum og skipum. 4 grein fjallar um hlutafé. 5. grein: Stofnkostnaðinn, kr. 250. greiði félagið sjálft. Stofnendum sjálfum er engin þóknun ætluð. 6. grein fjallar um hlutafjáreign. 7.8og 9.grein er sleppt  hér.10.grein: Stofnendur áskilja sér ekki stöðu hjá félaginu eða önnur friðindi.

Eftir að búið var að stofna félagið og ráða Gunnar M. Jónsson forstöðumann var ákveðið að senda hann til Noregs til að kynna sér fyrirkomulag dráttarbrauta og leita eftir tilboði í braut handa félaginu. Erindið í Noregi gekk vel. Það var fyrirtækið Mjölnir a/s í Bergen sem smíðaði vagninn og spilið. Hvort tveggja kostaði rúmar 5000 krónur og þótti mikið. Þá var eftir að byggja brautina og hliðargarða. en búið var að kaupa smíðaskúr og lóð í Skildingafjöru af þeim Einari Runólfssyni. Guðmundi Jónssyni og Ólafi Ástgeirssyni á 2500 krónur. Það gekk vel að byggja braut og garða.<br>

Fyrsti báturinn var tekinn upp um haustið 1925. Hann hét Garðar. kallaður Múla¬Garðar. Það er skrýtin tilviljun að í Garðari átti Filippus Árnason hlut. hann átti einnig bátinn sem síðastur fór á flot úr þeim sama vagni þrjátíu og fjórum árum seinna. það var Léttir.<br>

Á þeim árum voru bútar smíðaðir. aðrir lengdir. sett á suma hekk og þeir oft borðhækkaðir um leið. Seinna voru innréttaðir lúkarar. smíðuð ný stýrishús á marga. teknir undan kilir. gert við búta sem lent hofðu upp í klöppum með meira og minna skemmda botna.<br>

Það hefur þurft kjark til að framkvæma það sem hér hefur verið talið upp og hafa aðeins yfir að ráða tveim handskrúfuðum dúnkröftum sem járnkarlar voru notaðir í til að skrúfa með. Vanalega voru tveir menn á hvorum járnkarli. annar togaði, hinn ýtti á. Spilið og vagnvírinn voru notuð til að draga. Mestu erfiðleikarnir þessu samfara voru berghöldin. Til að koma þeim fyrir þurfti að grafa axlardjúpa skurði, um fjögurra metra langa, og tók það oft nokkurn tíma. Þetta var löngu áður en skurðgröfur heyrðust nefndar. Ofan í skurðina, sem urðu að vera beint fram af hverjum bát, voru settir rekastaurar, þeir gildustu sem völ var á stundum tveir saman. Vírstroffa var síðan sett um þá miðja og blökk í hinn endann. Grafa þurfti svo með hæfilegum halla upp og í átaksáttina. Síðan var mokað ofan í aftur til að hafa jarðvegsþyngsli ofan á berghaldinu. Oftast hélt þetta en ef staur brotnaði þurfti að endurtaka alla mokstursvinnuna. Þessi berghöld voru síðan notuð fyrir stoppara á leiðinni til baka. þau gegndu þannig tvíþættu hlutverki.<br>

M/b Muggur sem var 27 tonna eikarbátur var smíðaður uppi í garði, beint vestur af veiðarfærahúsi Emils Andersens. Þar stóð Erlingur II., 25 tonn, á stokkum, síðan Vonin. 62 tonn, Jötunn, 42 tonn, og Blátindur, 42 tonn, en síðastur var Geir, 13 tonn, súðbirtur eikarbátur. Allir voru þessir bátar smíðaðir þarna til að upptaka ekki garðana. Erfiðið, sem hlaut að fylgja því að koma þeim niður á garða, var ekki sett fyrir sig, öðru nær. Það var margt sem ráðist var í sem nú þætti heldur mikil bjartsýni.<br>

Hannes Hansson á Hvoli átti bát sem Freyja hét, hans síðasta Freyja. Honum datt í hug að skipta um vél á miðri netavertíð, og var ákveðinn í að taka netin ekki upp. á meðan. Freyja var tekin upp í slipp. Það voru Gunnar M. Jónsson og Guðjón Jónsson í Magna sem tóku til óspilltra málanna. Þeir héldu til í bátnum meðan á verkinu stóð, létu færa sér mat og kaffi og lögðu sig stund og stund til skiptis eftir því sem á stóð. Þegar Freyja fór til að vitja netanna aftur, með nýju

Strax og nýja brautin var fullgerð fórum við að taka upp miklu stærri og þyngri skip en ráð hafði verið fyrir gert. Sum skipanna höfðu ekki verið tekin á land hér áður. Þau voru Hringver. Gjafar II., Kristbjörg. Eyjaberg og Lóðsinn. Lóðsinn var þyngstur miðað við kjöllengd. Við tókum hann upp nokkrum sinnum og út á garða án minnstu óhappa. Svo var einnig um hina. Árlega voru um eitt hundrað bátar teknir upp meðan þeir voru flestir, og kalli ansað hvenær sem var sólarhrings. Allt gekk það ljúft og án óhappa. Þess má geta hér að endurbygging Dráttarbrautar Vestmannaeyja hf. var á sínum tíma talin ein mesta og besta lendingarbót bátaflotans hér um áratugi.<br>

Tvö atvik eru mér sérstaklega minnisstæð. Hið fyrra skeði um miðjan dag. Ég hafði beðið mann einn að passa að enginn væri fyrir vagninum. en það þurfti að láta hann renna niður til að taka á hann skorður. Maðurinn kallaði til mín og sagði að þetta væri allt í lagi, enginn væri fyrir. Vagninn rann nokkuð greitt. en það ótrúlega skeði að maðurinn hljóp af stað fyrir vagninn þegar hann var rétt kominn að garði, en bilið milli bita á vagni og garði er aðeins um einn sentimetri. Ég byrjaði að loka bremsunum um leið og sýnt var hvað maðurinn ætlaði en var augnabliki of seinn. Hann var kominn með fótinn á milli. Menn kölluðu: Hífðu vagninn, hann er á milli með fótinn. Eftir augnabliks umhugsun gerði ég það. en gætti þess að sleppa ekki bremsunum fyrr en kúplingin var farin að taka svo að vagninn færi ekki millimetra neðar. Það tókst.<br>

Nokkrum árum eftir þetta var ég og maður mér nákominn að slaka niður aflaskipinu Sæbjörgu VE 56. Þungir bátar eins og hún snúa spilinu öfugt þó að samankúplað sé á báðum tromlum. Hraðanum er stjórnað á bremsum en slaki úthalarinn, sem er 2 1/4 tommu vír, dreginn á kopp. Koppurinn hlýðir stjórn með sömu bremsum. Í þetta skipti hafði ég ekki augun af hömlum þess sem af dró. Ég minnist þess ekki að hafa horft á hann þar áður. Það skipti engum togum, ég sá að önnur hönd hans var að festast undir vírnum. Ég byrjaði starx að hemla, en maðurinn greip með lausu hendinni um hina föstu og í sömu andrá var hann fastur með báðar hendur. Ósjálfrátt herti ég af afli að bremsunum. Það kom harður kippur á vírana

og m/b Sæbjörg stöðvaðist á örfáum augnablikum. Spilið hafði aðeins farið 3/4 úr snúning frá því að maðurinn festist með fyrri höndina þangað til spilið stöðvaðist alveg. Manninum var bjargað. hann tognaði á öxlum og marðist aðeins á höndum. Eftir læknisskoðun mátti hann fara heim og var frá vinnu í nokkrar vikur en náði sér fljótt að fullu. Spilið hefði ekki mátt fara fjórðung úr snúningi í viðbót. það hefði verið of mikið.<br>

Enn á ný eru að verða þáttaskil í rekstri gömlu slipparma. Eins og öllum er kunnugt hefur bátunum fækkað svo mjög að fyrir þá fáu, sem eftir eru, er með öllu óhugsandi að halda til lengdar í rekstri tveim dráttarbrautum. Þær geta rúmað samtímis upp á görðum um þrjátíu báta milli 50- 100 tonna hvern, - m.ö.o. alla þá báta í einu sem Vestmanneyingar eiga af þessari stærð, og meira en það. Ennfremur er komið í notkun stórfyrirtækið Skipalyftan hf. sem bæjarfélagið keypti og reisti.br>

<div style="text-align: right; direction: ltr; margin-left: 1em;">'''Eggert Gunnarsson'''</div><br>