„Sjómannadagsblað Vestmannaeyja 1959/ Frá liðnum dögum“: Munur á milli breytinga

Fara í flakk Fara í leit
ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
<center><big>'''RUNÓLFUR JÓHANNSSON:'''</big></center><br>
<center><big>'''[[Runólfur Jóhannsson|RUNÓLFUR JÓHANNSSON]]:'''</big></center><br>


<center><big><big>'''Frá líðnum dögum'''</big></big></center><br>
<center><big><big>'''Frá líðnum dögum'''</big></big></center><br>
Í maímánuði árið 1915 var ég nvkominn heim úr verinu. Hafði ég verið þar hálfdrættingur þessa vertíð og næstu á undan hjá föður mínum. Jóhanni Guðmundssyni. á skipi hans. Svan, er hann gerði út frá Þorlákshöfn um áralugi.<br>
Í maímánuði árið 1915 var ég nýkominn heim úr verinu. Hafði ég verið þar hálfdrættingur þessa vertíð og næstu á undan hjá föður mínum. Jóhanni Guðmundssyni. á skipi hans. Svan, er hann gerði út frá Þorlákshöfn um áralugi.<br>
Ég var nú farinn að rétta úr kútnum dálítið, þóll ég að sjálfsögðu hefði verið sá lélegasti af skipshöfninni. því faðir minn hafði að jafni mjög duglegri skipshöfn á að skipa. Þó var svo komið. að ég hafði von um heilan hlut næstn verlíð. sem og varð. En það. sem ekki sízt hressti upp á mig að þessu sinni, var loforð föður míns um að ég mætti fara til sjós yfir sumarið. Það var draumur flestra stráka þá, en fram að þessti hafði ég ávallt verið í sveit á sumrum.<br>
Ég var nú farinn að rétta úr kútnum dálítið, þóll ég að sjálfsögðu hefði verið sá lélegasti af skipshöfninni. því faðir minn hafði að jafni mjög duglegri skipshöfn á að skipa. Þó var svo komið. að ég hafði von um heilan hlut næstu vertíð. sem og varð. En það. sem ekki sízt hressti upp á mig að þessu sinni, var loforð föður míns um að ég mætti fara til sjós yfir sumarið. Það var draumur flestra stráka þá, en fram að þessti hafði ég ávallt verið í sveit á sumrum.<br>
Það hafði verið margl um nninninn á Evrar-bakka að undanförnu. Leiðin voru nýafstaðin og lestirnar komu og fóru: komu mcð tóma klakka, en fóru með bvrðar til baka. Bar að sjálfsögðu mest á þorskhausaböggunum, en þá flutti hver útróðrarmaður heim til sín ásaml matfiski svo og öllu öðru úr fiskinum, sem æti-legl var. Það sem ætlað var til innleggs var skilið eflir útfrá eftir að búið var að vaska og ganga frá að öðru leyti. Var þetta svo þurrkað að vorinu og lagt inn í búðina, og tóku það venjulcga að sér einhverjir af skipshöfninni gegn vissri borgun á skippund.<br>
Það hafði verið margt um minninn á Evrar-bakka að undanförnu. Leiðin voru nýafstaðin og lestirnar komu og fóru: komu með tóma klakka, en fóru með byrðar til baka. Bar að sjálfsögðu mest á þorskhausaböggunum, en þá flutti hver útróðrarmaður heim til sín ásamt matfiski svo og öllu öðru úr fiskinum, sem ætilegt var. Það sem ætlað var til innleggs var skilið eflir útfrá eftir að búið var að vaska og ganga frá að öðru leyti. Var þetta svo þurrkað að vorinu og lagt inn í búðina, og tóku það venjulcga að sér einhverjir af skipshöfninni gegn vissri borgun á skippund.<br>
Að þessu sinni verð ég að láta minningar frá Þorlákshöfn bíða, þótt þær séu nú komnar að
Að þessu sinni verð ég að láta minningar frá Þorlákshöfn bíða, þótt þær séu nú komnar að
hlið mér og ásæki mig dálítið; þær eru flestar hlýjar þótt ótrúlegt megi kalla. Ég vil aðeins geta þess, að þessa vertíð 1915 voru gerð það-an út 26 skip tólfróin, með 16 manna áhöfn hvert, og var fiskað í net. Á næstu árum fjölgaði þeim allt upp í 30 eða þar yfir.<br>
hlið mér og ásæki mig dálítið; þær eru flestar hlýjar þótt ótrúlegt megi kalla. Ég vil aðeins geta þess, að þessa vertíð 1915 voru gerð það-an út 26 skip tólfróin, með 16 manna áhöfn hvert, og var fiskað í net. Á næstu árum fjölgaði þeim allt upp í 30 eða þar yfir.<br>
Lína 20: Lína 20:
Það beið svo til vorsins 1918, að ég færi á skútu, en þá var ég ráðinn áður en ég fór að heiman. Ég var því ekki í það sinn veginn og metinn að afstaðinni 70 km gönguferð. En þá var reyndar öðruvísi umhorfs á höfninni og við hana. Kútterarnir voru að mestu horfnir, höfðu verið seldir úr landi, en togararnir sem óðast að koma í þeirra stað. Nú sáust ekki mörg segl bærast fyrir tærri morgungolu, en reykjarsvæla grúfðí yfír og huldi sýn. Vélvæðrngin var skoll-iu á. Í það sinn labbaði ég strax um borð að aflokinni skráningarathöfn og skrifum í sjóferðabók. Ég var kominn um borð í nýað-keypta, gamla og aflága kollu með niss um borð, sem að vísu var þarfur á sína vísu, því svo lengi sem við vissum um nærveru hans, var öllu óhætt.<br>
Það beið svo til vorsins 1918, að ég færi á skútu, en þá var ég ráðinn áður en ég fór að heiman. Ég var því ekki í það sinn veginn og metinn að afstaðinni 70 km gönguferð. En þá var reyndar öðruvísi umhorfs á höfninni og við hana. Kútterarnir voru að mestu horfnir, höfðu verið seldir úr landi, en togararnir sem óðast að koma í þeirra stað. Nú sáust ekki mörg segl bærast fyrir tærri morgungolu, en reykjarsvæla grúfðí yfír og huldi sýn. Vélvæðrngin var skoll-iu á. Í það sinn labbaði ég strax um borð að aflokinni skráningarathöfn og skrifum í sjóferðabók. Ég var kominn um borð í nýað-keypta, gamla og aflága kollu með niss um borð, sem að vísu var þarfur á sína vísu, því svo lengi sem við vissum um nærveru hans, var öllu óhætt.<br>
Austfirðir — þangað var ég nú ráðinn. Ég hafði að sjálfsögðu oft heyrt þeirra getið, en ekki að neinum glæsibrag. Úr mínu byggðarlagi fóru þangað menn við og við og helzt þeir, sem sízt þóttu skipgengir annars slaðar, og svo unglingar — beitustrákar. Það greip mig því engin sérstök löngun í þessa átt, en þetta varð svo að vera að þessu sinni.<br>
Austfirðir — þangað var ég nú ráðinn. Ég hafði að sjálfsögðu oft heyrt þeirra getið, en ekki að neinum glæsibrag. Úr mínu byggðarlagi fóru þangað menn við og við og helzt þeir, sem sízt þóttu skipgengir annars slaðar, og svo unglingar — beitustrákar. Það greip mig því engin sérstök löngun í þessa átt, en þetta varð svo að vera að þessu sinni.<br>
Ég tók mér far nieð e/s Sterling og samlagaðist eldri manni, sem var ráðinn á sama stað og ég og reyndist mér hinn bezti félagi. Ég var hrifinn af skipinu, því með svona stóru skipi hafði ég ekki ferðazt áður. Þegar um borð kom fór glæsibragurinn af. Að sjálfsögðu var enginn sérstakur þjónn til að vísa okkur til rúms enda óþarfi, við sáum hvert fólkið fór og fylgdumst ineð niður í lestina. Einhvern veginn fór það nú svo að þegar við komum niður með sængurfatapoka okkar var hvergi pláss. Alls staðar fullt af fólki, hlið við hlið. Að endingu gátum við holað okkur niður undir rimlastiga, sem var í aftara horni lestarlúgunnar, svo veglegt sem það pláss var, og var þetta eini uppgangurinn úr lestinni. Eg ætla nú ekki að bjóða neinum upp á að lýsa nánar þessari vistarveru á leiðinni austur. Er ég skrifa þessar línur, er sem ódaunninn. sem streymdi þarna um stigaopið, slái fyrir vit mér.<br>
Ég tók mér far með e/s Sterling og samlagaðist eldri manni, sem var ráðinn á sama stað og ég og reyndist mér hinn bezti félagi. Ég var hrifinn af skipinu, því með svona stóru skipi hafði ég ekki ferðazt áður. Þegar um borð kom fór glæsibragurinn af. Að sjálfsögðu var enginn sérstakur þjónn til að vísa okkur til rúms enda óþarfi, við sáum hvert fólkið fór og fylgdumst ineð niður í lestina. Einhvern veginn fór það nú svo að þegar við komum niður með sængurfatapoka okkar var hvergi pláss. Alls staðar fullt af fólki, hlið við hlið. Að endingu gátum við holað okkur niður undir rimlastiga, sem var í aftara horni lestarlúgunnar, svo veglegt sem það pláss var, og var þetta eini uppgangurinn úr lestinni. Eg ætla nú ekki að bjóða neinum upp á að lýsa nánar þessari vistarveru á leiðinni austur. Er ég skrifa þessar línur, er sem ódaunninn. sem streymdi þarna um stigaopið, slái fyrir vit mér.<br>
Ég reyndi sem oftast að vera uppi á þilfari og njóta þess sem náttúran hafði upp á að bjóða, því landsýn er stórbrotin frá Vestmannaeyjum og austur. En af fólkinu, sem þarna var með, gat ég litið lært, sem til betra horfði. Þarna sá ég í fyrsta skipti mann sleginn niður ásamt ýmsum fleiri skrípalátum, hæði í lest og ofanþilja.<br>
Ég reyndi sem oftast að vera uppi á þilfari og njóta þess sem náttúran hafði upp á að bjóða, því landsýn er stórbrotin frá Vestmannaeyjum og austur. En af fólkinu, sem þarna var með, gat ég litið lært, sem til betra horfði. Þarna sá ég í fyrsta skipti mann sleginn niður ásamt ýmsum fleiri skrípalátum, hæði í lest og ofanþilja.<br>


Á Mjóafirði. — Ég var ráðinn til Sigga á Höfðabrekku, eins og hann var oftast nefndur. Þetta var snarborulegur karl, nokkur bráður í skapi og áhugasamur um að allt gengi sem fljótast er gera þurfti. Auk þess að hafa dálítið bú, átti hann tvo mótorbáta. en gerði annan þeirra út þetta sumar eða stærri bátinn, sem hét Alpha, en hinn hét Neftúnus.<br>
Á Mjóafirði. — Ég var ráðinn til Sigga á Höfðabrekku, eins og hann var oftast nefndur. Þetta var snarborulegur karl, nokkur bráður í skapi og áhugasamur um að allt gengi sem fljótast er gera þurfti. Auk þess að hafa dálítið bú, átti hann tvo mótorbáta. en gerði annan þeirra út þetta sumar eða stærri bátinn, sem hét Alpha, en hinn hét Neftúnus.<br>
Mitt aðalstarf var beitning, en annars öll störf, sem aðkallandi voru, en þau voru mörg. í veikindatilfelli bátsverja komst ég í róður út í Gullkistu. Við heyskap var fengizt, fiskþurrk-un, lifrarbræðslu og margt fleira, því allt þurfti þetta af að fara yfir sumarmánuðina. Eitt þeirra verka, sem ég og beitufólkið varð að inna af hendi, er mér svolítið minnisstætt.<br>
Mitt aðalstarf var beitning, en annars öll störf, sem aðkallandi voru, en þau voru mörg. í veikindatilfelli bátsverja komst ég í róður út í Gullkistu. Við heyskap var fengizt, fiskþurrkun, lifrarbræðslu og margt fleira, því allt þurfti þetta af að fara yfir sumarmánuðina. Eitt þeirra verka, sem ég og beitufólkið varð að inna af hendi, er mér svolítið minnisstætt.<br>
Fyrir ofan bæinn var mjög brattur höfði, vaxinn grasi að mestu, en aðaltúnið fyrir ofan hann.<br>
Fyrir ofan bæinn var mjög brattur höfði, vaxinn grasi að mestu, en aðaltúnið fyrir ofan hann.<br>
Þarna rann lœkur, nægilega stór til að snúa vatnshjóli, sem þar var komið fyrir. Frá því lá strengur niður í aðgerðarhúsið, sem stóð niður við sjóinn og var með þessum útbúnaði dreginn í kláfi upp á höfðann allur fiskúrgangur og afbeita og notað til áburðar. En nú vildi svo óheppilega til, að öxullinn í vatnshjólinu fór í sundur og þar með allur vélrænn áburðarflutningur. En Siggi var fljótur að sjá ráð við þessu. Hann lét bara beitufólkinu eftir flutning-inn, sem eftir það fór fram að beitningu lokinni í kassabörum. Þetta var erfitt verk, því höfðinn var brattur, en það varð eins og annað að gerast. en tími vannst víst ekki til að gera við öxulinn í hjólinu það sumar.<br>
Þarna rann lœkur, nægilega stór til að snúa vatnshjóli, sem þar var komið fyrir. Frá því lá strengur niður í aðgerðarhúsið, sem stóð niður við sjóinn og var með þessum útbúnaði dreginn í kláfi upp á höfðann allur fiskúrgangur og afbeita og notað til áburðar. En nú vildi svo óheppilega til, að öxullinn í vatnshjólinu fór í sundur og þar með allur vélrænn áburðarflutningur. En Siggi var fljótur að sjá ráð við þessu. Hann lét bara beitufólkinu eftir flutninginn, sem eftir það fór fram að beitningu lokinni í kassabörum. Þetta var erfitt verk, því höfðinn var brattur, en það varð eins og annað að gerast. en tími vannst víst ekki til að gera við öxulinn í hjólinu það sumar.<br>
Um haustið, er heim skyldi haldið. var allur minn reiðingur til þurrðar genginn. Sjóstígvélin skæld og kvikugengin, sem notuð höfðu verið í tíma og ólíma, og annað eftir því. Einhverja skammarlitla fatagarma hafði ég eftir. en vantaði skó, en á því heimili var ekki hægt að bæta úr því. Ég ákvað því að fara í kaupslagelsi út með firði, ef verá mætti að einhverjir byggju betur. Að sjálfsögðu fór ég heim á fyrsta bæ er var Brekka og hitti Vilhjálm bónda að máli. Hann tók þessu vel, seldi mér góð sauðskinnsskæði á 50 aura. Ég var ánægður með viðskiptin; ég fékk umyrðalaust það sem mig vanhagaði um, þótt verðið væri sem næsl hálft dagsverk mitt.<br>
Um haustið, er heim skyldi haldið. var allur minn reiðingur til þurrðar genginn. Sjóstígvélin skæld og kvikugengin, sem notuð höfðu verið í tíma og ólíma, og annað eftir því. Einhverja skammarlitla fatagarma hafði ég eftir. en vantaði skó, en á því heimili var ekki hægt að bæta úr því. Ég ákvað því að fara í kaupslagelsi út með firði, ef verá mætti að einhverjir byggju betur. Að sjálfsögðu fór ég heim á fyrsta bæ er var Brekka og hitti Vilhjálm bónda að máli. Hann tók þessu vel, seldi mér góð sauðskinnsskæði á 50 aura. Ég var ánægður með viðskiptin; ég fékk umyrðalaust það sem mig vanhagaði um, þótt verðið væri sem næsl hálft dagsverk mitt.<br>


285

breytingar

Leiðsagnarval