64.248
breytingar
„Saga Vestmannaeyja II./ III. Atvinnuvegir, 3. hluti, framhald 2“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Saga Vestmannaeyja II./ III. Atvinnuvegir, 3. hluti, framhald 2 (skoða efni)
Útgáfa síðunnar 8. desember 2015 kl. 11:01
, 8. desember 2015ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
| (15 millibreytingar ekki sýndar frá sama notandanum) | |||
| Lína 4: | Lína 4: | ||
<big><center>'''Útgerð landmanna'''.</center> | <big><center>'''Útgerð landmanna'''.</center> | ||
<br> | <br> | ||
Landskip voru skipin af meginlandinu kölluð hér. Hefir orðið snemma verið notað, sést m.a. í umboðsreikningum frá 16. öld. Sjávarútvegurinn í Vestmannaeyjum útheimti jafnan mikinn mannafla af landi á eyjaskipin, svo hundruðum skipti. | Landskip voru skipin af meginlandinu kölluð hér. Hefir orðið snemma verið notað, sést m.a. í umboðsreikningum frá 16. öld. Sjávarútvegurinn í Vestmannaeyjum útheimti jafnan mikinn mannafla af landi á eyjaskipin, svo hundruðum skipti. 2-3 hundruð manna munu hafa sótt hingað á blómaárum útgerðarinnar fyrrum af landi, mest úr Rangárvallasýslu. Útversmenn úr Skaftafellssýslu hafa verið hér lengstum, og einnig lengra að, jafnvel af Norðurlandi. Á aflaárunum á síðari hluta 17. aldar og undir lok 16. aldarinnar og jafnvel á 15. öld mun tala vermanna að líkindum hafa náð fyrrgetinni tölu. Á árunum 1840—1847 er talan um hálft þriðja hundrað.⁵⁹) Landmönnum var skipað niður í skiprúm á dögum konungsverzlunarinnar og síðar á einokunartímunum á innstæðubátana, eftir því sem þörfin var fyrir, og gerðar ferðir til lands eftir sjómönnum. Seinna, er skipastóllinn komst á hendur eyjamanna sjálfra á 19. öld, róa nokkrir landmenn á vegum eyjamanna á flestum skipum. Sókn vermanna hingað af landi hefir haldizt óslitið um aldaraðir og helzt enn þann dag í dag, og á seinni tímum meiri en áður. Bændur á landi, þ.e. úr nærsveitunum, hafa frá fornu rekið útgerð hér á eigin skipum árlega á vertíð, og hélzt við, þar til fram um aldamótin síðustu. Skálholtsstóll mun hafa haft hér útveg fyrrum lengi í tíð hinna katólsku biskupa. Af minnisgreinum Gissurar biskups Einarssonar sést og, að þá hafði stóllinn enn nokkra útgerð í eyjunum. Staðirnir á Breiðabólsstað og í Odda, og að líkindum fleiri, gerðu stundum út skip hér. 1504 er getið fiskeignar Breiðabólsstaðarkirkju hér, er mun hafa verið aflað á eigin útvegi. Útgerðarrekstur hér höfðu höfðingjar og valdsmenn á landi. Þannig átti [[Vigfús Erlendsson|Vigfús hirðstjóri og sýslumaður Erlendsson]] á Hlíðarenda einn teinæring og gamlan áttæring hálfan árið 1521, sama árið og hann lézt. Vigfús hafði og skip við Fjallasand og Eyjasand.⁶⁰) [[Páll Vigfússon lögmaður|Páll lögmaður]] á Hlíðarenda, sonur Vigfúsar Erlendssonar, hafði og útgerðarrekstur hér á eigin skipum.<br> | ||
Á síðasta hluta 16. aldar var tala landskipa, eins og sést á umboðsreikningum frá þeim tímum, venjulegast 3—4 tein- og áttæringar.⁶¹) Svipað þessu mun hafa verið um útveg landmanna á 17. öldinni. Á tímabilinu kringum [[Tyrkjaránið]] stóðu landmenn betur að vígi en eyjabúar, er misstu skip sín. En landmenn hafa alltaf farið með sín skip til lands að endaðri vertíð. Útgerðarrekstur landmanna á einokunartímunum var oft allmikill. Samkvæmt skrám frá 18. öld gengu héðan 5 landskip á vertíð 1726, 1748 11 skip og 1756 5 skip, öll úr Austur-Landeyjum. Þá gekk ekkert skip þar fyrir Söndum. Árið 1761 gengu 8 skip af landi. Undir lok aldarinnar var þessi útgerð mjög lítil, enda var þá útgerðin í eyjunum þá um tíma, eins og áður segir, næstum komin í auðn. Upp úr aldamótunum eykst útgerðin smám saman aftur. 1827 var 9 skipum af landi haldið úti í eyjunum og 1829 átta skipum, er á voru 112 manns, aðallega úr Landeyjum og Fljótshlíð. Á þessum árum var minni sókn vermanna undan Eyjafjöllum til eyja.⁶²) 1832 gengu aðeins 3 stórskip af landi. 1855 voru landskipin hér 12, og svipað þessu oft síðan.⁶³) Vermenn höfðu leiðarbréf frá sýslumanni um að þeir væru frjálsir ferða sinna og óhindraðir að lögum. Fyrr á tímum annaðist umboðsmaður flutning útróðrarmanna af landi til eyjanna.<br> | Á síðasta hluta 16. aldar var tala landskipa, eins og sést á umboðsreikningum frá þeim tímum, venjulegast 3—4 tein- og áttæringar.⁶¹) Svipað þessu mun hafa verið um útveg landmanna á 17. öldinni. Á tímabilinu kringum [[Tyrkjaránið]] stóðu landmenn betur að vígi en eyjabúar, er misstu skip sín. En landmenn hafa alltaf farið með sín skip til lands að endaðri vertíð. Útgerðarrekstur landmanna á einokunartímunum var oft allmikill. Samkvæmt skrám frá 18. öld gengu héðan 5 landskip á vertíð 1726, 1748 11 skip og 1756 5 skip, öll úr Austur-Landeyjum. Þá gekk ekkert skip þar fyrir Söndum. Árið 1761 gengu 8 skip af landi. Undir lok aldarinnar var þessi útgerð mjög lítil, enda var þá útgerðin í eyjunum þá um tíma, eins og áður segir, næstum komin í auðn. Upp úr aldamótunum eykst útgerðin smám saman aftur. 1827 var 9 skipum af landi haldið úti í eyjunum og 1829 átta skipum, er á voru 112 manns, aðallega úr Landeyjum og Fljótshlíð. Á þessum árum var minni sókn vermanna undan Eyjafjöllum til eyja.⁶²) 1832 gengu aðeins 3 stórskip af landi. 1855 voru landskipin hér 12, og svipað þessu oft síðan.⁶³) Vermenn höfðu leiðarbréf frá sýslumanni um að þeir væru frjálsir ferða sinna og óhindraðir að lögum. Fyrr á tímum annaðist umboðsmaður flutning útróðrarmanna af landi til eyjanna.<br> | ||
Venja var á síðari tímum, að landskipin kæmu út til eyja nokkru eftir byrjun vertíðar, stundum eigi fyrr en í miðgóu. Haustmenn af landi voru fengnir til haustróðra. Voru haustróðrar áður stundaðir fram eftir skammdeginu og fram að vertíð. Haustmenn voru allir teknir á konungsskipin, sjá kærumál eyjamanna frá 1583, og hver útróðrarmaður, er í eyjarnar kom, og fengu bændur eigi að halda þeim mönnum, er þeir höfðu vistað til sín að róa á sínum útvegi. Haustmenn og aðrir vermenn voru skyldir til að róa þar, sem þeim var af umboðsmanni niðurskipað, enda lét umboðsmaður sækja þá og mötur þeirra og föng, en þeir, sem fóru út í forboði, skyldu sæta sektum eða greiða öfundarbót eða fullrétti, sbr. [[Hvítingar|Hvítingadóm]] [[Kláus Eyjólfsson|Kláusar Eyjólfssonar]] frá 1635. Svo var hart eftir gengið, að höfuðsmaður skyldi sjálfur útvega sjómenn á útveg konungs í Vestmannaeyjum, ef nægilega margir fengust ekki til eyja úr nærhéruðunum á landi. Líkt hefir gilt á einokunartímunum, að allir haustmenn og aðrir útróðrarmenn af landi, er eigi töldust til skipshafna landskipanna, hafa verið teknir á innstæðubátana, og eyjamenn eigi haft þeirra not fyrr en fullskipað var á útvegi kaupmanna. Það er eiginlega fyrst á 19. öldinni, að veruleg breyting verður hér á.<br> | Venja var á síðari tímum, að landskipin kæmu út til eyja nokkru eftir byrjun vertíðar, stundum eigi fyrr en í miðgóu. Haustmenn af landi voru fengnir til haustróðra. Voru haustróðrar áður stundaðir fram eftir skammdeginu og fram að vertíð. Haustmenn voru allir teknir á konungsskipin, sjá kærumál eyjamanna frá 1583, og hver útróðrarmaður, er í eyjarnar kom, og fengu bændur eigi að halda þeim mönnum, er þeir höfðu vistað til sín að róa á sínum útvegi. Haustmenn og aðrir vermenn voru skyldir til að róa þar, sem þeim var af umboðsmanni niðurskipað, enda lét umboðsmaður sækja þá og mötur þeirra og föng, en þeir, sem fóru út í forboði, skyldu sæta sektum eða greiða öfundarbót eða fullrétti, sbr. [[Hvítingar|Hvítingadóm]] [[Kláus Eyjólfsson|Kláusar Eyjólfssonar]] frá 1635. Svo var hart eftir gengið, að höfuðsmaður skyldi sjálfur útvega sjómenn á útveg konungs í Vestmannaeyjum, ef nægilega margir fengust ekki til eyja úr nærhéruðunum á landi. Líkt hefir gilt á einokunartímunum, að allir haustmenn og aðrir útróðrarmenn af landi, er eigi töldust til skipshafna landskipanna, hafa verið teknir á innstæðubátana, og eyjamenn eigi haft þeirra not fyrr en fullskipað var á útvegi kaupmanna. Það er eiginlega fyrst á 19. öldinni, að veruleg breyting verður hér á.<br> | ||
| Lína 16: | Lína 16: | ||
<center>'''Fiskimið og róðrarleiðir'''.</center> | <center>'''Fiskimið og róðrarleiðir'''.</center> | ||
<br> | <br> | ||
Hér skal lýst helztu fiskimiðum og róðrarleiðum í Vestmannaeyjum á síðari hluta 19. aldar, og mun í þessu efni hafa verið líkt farið æfalengi og flest miðaheitin eru allgömul. Fyrsta mið frá höfninni: [[Krambúðarklakkur]] suður af Klettsnefi, þá [[Bergshúsaklakkur]], er haldið var til suðurs.⁶⁶) Ef ekki varð vart á þessu miði, þótti sem fiskur myndi eigi kominn á önnur mið heldur, eða genginn, og var því stundum brugðið sér þangað, til þess að leita. Sunnar er [[Flugnahraun]], [[Bótin]], [[Siggamið]], [[Freykjuklakkur]], [[Hrútsbringsklakkur]] í suður-landsuður af Litlhöfða. Þá [[Klakkurinn djúpi]] og [[grunni Klakkur]] út af [[Hellutá]] í Stórhöfða. [[Smáeyjamið]] í Suðureyjarsundi, [[Helliseyjarrif]], [[Pétursklakkar]], [[Súlnaskersklakkur]]. Snúum svo til austurs aftur: [[Þríhamradjúp]], [[Þórarinshraun]], [[Bessi]] og [[Grunnbessi]], [[Holan]], [[Flókamið]], landsuður af Bjarnarey, [[Ólafshola]], [[Mannklakkur | [[Mynd:Saga Vestm. I., b 56CA.jpg|left|thumb|300px| | ||
''[[Stefán Björnsson (Skuld)|Stefán Björnsson]] skipstjóri og útvegsmaður og kona hans [[Margrét Jónsdóttir (Skuld)|Margrét Jónsdóttir]].'']] | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56FC.jpg|150px|thumb|''[[Halldór Halldórsson]] skipstj. og kona hans [[Sigríður Friðriksdóttir (Mosfelli)|Sigríður Friðriksdóttir]].'']] | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56FB.jpg|300|thumb|''[[Sigurður Oddsson]] skipstj. og útvegsm., (d. 1945), og kona hans [[Ingunn Jónasdóttir í Skuld|Ingunn Jónasdóttir]].]]'' | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56FD.jpg|300px|thumb|''[[Óskar Eyjólfsson]] skipstjóri og útgm. og kona hans [[Ásta Þórðardóttir]] og barn þeirra.]] | |||
Hér skal lýst helztu fiskimiðum og róðrarleiðum í Vestmannaeyjum á síðari hluta 19. aldar, og mun í þessu efni hafa verið líkt farið æfalengi og flest miðaheitin eru allgömul. Fyrsta mið frá höfninni: [[Krambúðarklakkur]] suður af Klettsnefi, þá [[Bergshúsaklakkur]], er haldið var til suðurs.⁶⁶) Ef ekki varð vart á þessu miði, þótti sem fiskur myndi eigi kominn á önnur mið heldur, eða genginn, og var því stundum brugðið sér þangað, til þess að leita. Sunnar er [[Flugnahraun]], [[Bótin]], [[Siggamið]], [[Freykjuklakkur]], [[Hrútsbringsklakkur]] í suður-landsuður af Litlhöfða. Þá [[Klakkurinn djúpi]] og [[grunni Klakkur]] út af [[Hellutá]] í Stórhöfða. [[Smáeyjamið]] í Suðureyjarsundi, [[Helliseyjarrif]], [[Pétursklakkar]], [[Súlnaskersklakkur]]. | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56EC.jpg|200px|left|thumb|''[[Ólafur Vigfússon]] skipstjóri og útg.m. og kona hans [[Kristín Jónsdóttir (Gíslholti)|Kristín Jónsdóttir]].]]'' | |||
Snúum svo til austurs aftur: [[Þríhamradjúp]], [[Þórarinshraun]], [[Bessi]] og [[Grunnbessi]], [[Holan]], [[Flókamið]], landsuður af Bjarnarey, [[Ólafshola]], [[Mannklakkur heimari]], [[Réttarklakkur]], miðað við [[Réttardrangar|Réttardranga]] í Bjarnarey, [[Djúpamið]] í landsuður af [[Elliðaeyjartangar|Elliðaeyjartöngum]], [[Elliðaeyjarhraun]], svo kemur [[Drangamið]], [[Eystri-Mannklakkur]] austur af Bjarnarey, þar næst [[Rófa]] austur af Elliðaey. Þetta allt, sem hér er talið, eru almenn nærmið, en Rófa þó eigi eiginlegt nærmið, því að hún er langt austur af Elliðaey. | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., 104ca.jpg|300px|thumb|''[[Lárus Jónsson (Búastöðum)|Lárus hreppstjóri Jónsson]] á [[Búastaðir|Búastöðum]], (d. 1895), og kona hans [[Kristín Gísladóttir (Búastöðum)|Kristín Gísladóttir]], (d. 1921).]]'' | |||
Höldum vestur: Komum vestur á [[Danskahraun]], þá [[Kúksklakkur]], landnorður af Elliðaey, nýtt mið, [[Kirkjumið]] vestur af Elliðaey, [[Ingimundarklakkur]] í útsuður af Danskahrauni, [[Herjólfsklakkur]], [[Presthúsaklakkur]]. Nú farið austur á við aftur: [[Innleira]], [[Jónsmið]], [[Álfseyjarklakkur]], [[Langabergsklakkur]], [[Skíthaugsmið]], í [[Innflói|Innflóa]] landnorður af [[Lögmannssæti]] [[Gjábakkamið]], [[Sæfjallsklakkur]] nær Elliðaey. Þessi í flóanum og eru nærmið. Vestan við eyjar og norðan: [[Miðflói]], þegar yddir á Litlhöfða út fyrir Flúðartanga, [[Innsta Flúð]], [[Sandagrunn]] inn af, [[Faxaklakkur]], [[Brandsflúð]], [[Þorleifsmið]], [[Þorsteinsklakkur]], [[Hreiðarshraun]], [[Bjarnahraun]], [[Breki]], [[Hænuklakkur]], [[Álfseyjarrif]], [[Breiðavík (mið)|Breiðavík]] fyrir vestan Álfsey, [[Austustu Svið]], [[Vestustu Svið]] og [[Miðsvið]], [[Einarsklakkur]], [[Hundaskersklakkur]], [[Olguklakkur]] (ber nafn af þilskipinu Olga, er selt var úr eyjum), [[Grásteinsleira]] (lúðu- og þorskamið), [[Brandskjálkur]], [[Suðureyjarrif]]. Hér með talin nærmið og hringmið kringum eyjarnar. [[Súlnasker]] syðst í hringferðinni, og helzt eigi farið lengra almennt á róðrarbátum, en allengstu leiðir á þeim suður fyrir [[Geirfuglasker]]. [[Ledd]] er t.d. heila danska mílu austur af Hellutá. Heitir réttu nafni [[Katrínarledd]].⁶⁷) Á Ledd var eigi farið nema í völdu veðri. [[Leddarforir]] voru hákarlamið inn af eða til útnorðurs af Ledd. [[Holtsgrunn]] fram af Holti, [[Sandagrunn]] hér nær. Þegar vélbátar komu til sögunnar var sótt landnorður af Geirfuglaskeri, 2—3 tíma ferð.⁶⁸) Á seinni árum var mest róið á vesturleiðir, vestur fyrir [[Einidrangur|Einidrang]] og [[Eyjólfsklöpp]], NV og N af Einidrang um eins klukkutíma siglingu, en að Einidrang er þriggja tíma ferð.⁶⁹)<br> | |||
'''Sigling'''. Hákarlaskip leggst í landsuður af Jökulsá. Vestanveður og rekur fyrir vindi og drífur fyrir akkeri útsuður af Pétursey. Skipið er á 80 faðma dýpi. Sigldur innbógur, hálfan slag undir land, þar til komið var á 8—10 faðma dýpi. Þá tekinn útbógur aftur og haldið áfram langt í suðaustur af Súlnaskeri, síðan tekinn innbógur á Bjarnarey, svo aftur útbógur í suðvestur og náð [[Sigurðar-Ranka|Sigurðar-Rönku]] á [[Urðir|Urðum]], aftur siglt inn og náð rétt suður af [[Klettsnef]]i og þaðan tekinn landróður. Var oft erfiður barningur í vestanrokum inn Víkina, en hér ómögulegt að koma við seglum. Ef dróst á árar og nóg slagrúm var í sjó, var reynt á segl, en þreytandi kvöl var það sjómönnum að liggja logndauðir, byrlausir í rúmsjó. Full segl höfð uppi í litlum vindi. Austur var mikill, þegar verið var undir seglum. Segl voru minni meðan siglt var spritsiglingu, mun stærri eftir að lokortusigling var tekin upp. Siglt í austanlandnyrðingsroki lengst sunnan úr sjó, langt í útsuður af Geirfuglaskeri, siglt með tvírifuðu. Fyrst siglt í landsuður, næsta vindi, til þess að ná slag, bóg, og þá siglt sama slaginn frá því, skammt fyrir austan Geirfuglasker og farið fyrir innan Álfsey og alveg inn undir Sand, Útlandeyjar. Þaðan beygt og tekinn næsta vindi nýr bógur til suðurs og náð undir Álfsey, þaðan siglt aftur undir Sand og náð austur fyrir Krossfjörur, þá beygt á ný og tekinn með útfalli nýr bógur í suðaustur og náð [[Stafsnes|Stafnnesi]] við [[Dalfjall]]. Þá aftur tekinn bógur undir Sand og þaðan loks náð [[Eiði]]nu. Þannig siglt allan daginn, og skipverjar dasaðir eftir margar andvöku- og útilegunætur í hákarlatúr, og vildu þá fyrir hvern mun ná austur fyrir Klett og inn á Höfn, í stað þess að lenda á Eiðinu og þurfa að setja skipið yfir Eiðið. Slakan tekin af togunum, hlétog og kultog, og seglin borin um og snúið. Siglt austur og náð [[Skellir|Skelli]], þá tekinn svolítill bógur og náð inn á Vík. Þaðan landróðurinn í land. Klettróðurinn svokallaður suðaustur gegnum [[Faxasund]] þótti allþungfær móti straumi og drangurinn [[Latur]] lengi að færast aftur fyrir skipið, þar af drangsnafnið. Haldið áfram heim með Kletti og fyrir [[Vámúlaskora|Vámúlaskoru]].<br> | '''Sigling'''. Hákarlaskip leggst í landsuður af Jökulsá. Vestanveður og rekur fyrir vindi og drífur fyrir akkeri útsuður af Pétursey. Skipið er á 80 faðma dýpi. Sigldur innbógur, hálfan slag undir land, þar til komið var á 8—10 faðma dýpi. Þá tekinn útbógur aftur og haldið áfram langt í suðaustur af Súlnaskeri, síðan tekinn innbógur á Bjarnarey, svo aftur útbógur í suðvestur og náð [[Sigurðar-Ranka|Sigurðar-Rönku]] á [[Urðir|Urðum]], aftur siglt inn og náð rétt suður af [[Klettsnef]]i og þaðan tekinn landróður. Var oft erfiður barningur í vestanrokum inn Víkina, en hér ómögulegt að koma við seglum. Ef dróst á árar og nóg slagrúm var í sjó, var reynt á segl, en þreytandi kvöl var það sjómönnum að liggja logndauðir, byrlausir í rúmsjó. Full segl höfð uppi í litlum vindi. Austur var mikill, þegar verið var undir seglum. Segl voru minni meðan siglt var spritsiglingu, mun stærri eftir að lokortusigling var tekin upp. Siglt í austanlandnyrðingsroki lengst sunnan úr sjó, langt í útsuður af Geirfuglaskeri, siglt með tvírifuðu. Fyrst siglt í landsuður, næsta vindi, til þess að ná slag, bóg, og þá siglt sama slaginn frá því, skammt fyrir austan Geirfuglasker og farið fyrir innan Álfsey og alveg inn undir Sand, Útlandeyjar. Þaðan beygt og tekinn næsta vindi nýr bógur til suðurs og náð undir Álfsey, þaðan siglt aftur undir Sand og náð austur fyrir Krossfjörur, þá beygt á ný og tekinn með útfalli nýr bógur í suðaustur og náð [[Stafsnes|Stafnnesi]] við [[Dalfjall]]. Þá aftur tekinn bógur undir Sand og þaðan loks náð [[Eiði]]nu. Þannig siglt allan daginn, og skipverjar dasaðir eftir margar andvöku- og útilegunætur í hákarlatúr, og vildu þá fyrir hvern mun ná austur fyrir Klett og inn á Höfn, í stað þess að lenda á Eiðinu og þurfa að setja skipið yfir Eiðið. Slakan tekin af togunum, hlétog og kultog, og seglin borin um og snúið. Siglt austur og náð [[Skellir|Skelli]], þá tekinn svolítill bógur og náð inn á Vík. Þaðan landróðurinn í land. Klettróðurinn svokallaður suðaustur gegnum [[Faxasund]] þótti allþungfær móti straumi og drangurinn [[Latur]] lengi að færast aftur fyrir skipið, þar af drangsnafnið. Haldið áfram heim með Kletti og fyrir [[Vámúlaskora|Vámúlaskoru]].<br> | ||
Þegar sigling var úti skipaði formaður að láta nær, | Þegar sigling var úti skipaði formaður að láta nær, | ||
| Lína 31: | Lína 41: | ||
Róðrarskipum var eigi lagt í Vestmannaeyjum, heldur voru þau sett upp í [[Hrófin|hróf]] eftir hvern róður. Orðið hróf hefir haldizt hér í seinni tíð og ætíð verið haft um skipastæðin sjálf upp af lendingarstaðnum. Hin fornu hróf voru hleðslur utan um skipin. Munu eyjaskipin til forna hafa verið geymd í slíkum hrófum eða naustum, sbr. og örnefnið [[Nausthamar]], þótt eiginlegar menjar þeirra sjáist ekki nú. Aðallendingarstaður skipa hefir bæði fyrrum og seinna verið það, sem kallað hefir verið inni í [[Lækurinn|Læk]], milli [[Stokkhella|Stokkhellu]] og [[Nausthamar]]s. Skip flutu þarna allvel um flóð og var þá stuttur setningur upp í hrófin. Uppsátur voru og fyrir vestan Læk og í [[Bratti|Bratta]] og á [[Tangi|Tanga]], sem og fyrir austan Nausthamar. Á þessum síðastnefndu stöðum aðallega fyrir landskip. Með útföllnum sjó flutu skip mjög illa að. Var þá seilað úti fyrir. Um fjöru, einkum í stórstreymi, voru sandeyrar og grynningar uppi, langt út frá lendingarstaðnum, og setningur á skipum því mjög langur utan af leirunum út frá Læknum. Sérstaklega var erfiður dráttur eða setningur skipa, þegar lent var á [[Eiði]]nu, því að þá varð að tvísetja, fyrst yfir Eiðið og svo upp í hrófin heima í [[Skipasandur|Sandi]]. Hefir það verið erfiði mikið og bakraun, að standa undir og draga stórskipin langar leiðir, enda töldu og margir sjómenn dráttinn á skipunum, er menn urðu að standa bökum að og leiða eða draga þannig og kallað var að setja, verra strangasta andófi.<br> | Róðrarskipum var eigi lagt í Vestmannaeyjum, heldur voru þau sett upp í [[Hrófin|hróf]] eftir hvern róður. Orðið hróf hefir haldizt hér í seinni tíð og ætíð verið haft um skipastæðin sjálf upp af lendingarstaðnum. Hin fornu hróf voru hleðslur utan um skipin. Munu eyjaskipin til forna hafa verið geymd í slíkum hrófum eða naustum, sbr. og örnefnið [[Nausthamar]], þótt eiginlegar menjar þeirra sjáist ekki nú. Aðallendingarstaður skipa hefir bæði fyrrum og seinna verið það, sem kallað hefir verið inni í [[Lækurinn|Læk]], milli [[Stokkhella|Stokkhellu]] og [[Nausthamar]]s. Skip flutu þarna allvel um flóð og var þá stuttur setningur upp í hrófin. Uppsátur voru og fyrir vestan Læk og í [[Bratti|Bratta]] og á [[Tangi|Tanga]], sem og fyrir austan Nausthamar. Á þessum síðastnefndu stöðum aðallega fyrir landskip. Með útföllnum sjó flutu skip mjög illa að. Var þá seilað úti fyrir. Um fjöru, einkum í stórstreymi, voru sandeyrar og grynningar uppi, langt út frá lendingarstaðnum, og setningur á skipum því mjög langur utan af leirunum út frá Læknum. Sérstaklega var erfiður dráttur eða setningur skipa, þegar lent var á [[Eiði]]nu, því að þá varð að tvísetja, fyrst yfir Eiðið og svo upp í hrófin heima í [[Skipasandur|Sandi]]. Hefir það verið erfiði mikið og bakraun, að standa undir og draga stórskipin langar leiðir, enda töldu og margir sjómenn dráttinn á skipunum, er menn urðu að standa bökum að og leiða eða draga þannig og kallað var að setja, verra strangasta andófi.<br> | ||
Skipdrættir voru við uppsátrin, er nefnd voru, og á Eiðinu, einnig í [[Klauf]], þar sem [[Ofanbyggjarar]] (þeir, sem búa fyrir ofan Hraun), höfðu vor- og sumarútgerð á smáferjum. Skipdrættirnir voru steinlagðir, settir stokkum og höggvin för í klappir. Eftir brimrót þurfti oft að laga skipdrættina, og voru menn kvaddir til þess sameiginlega af hreppstjórum. Hlunnar voru notaðir við dráttinn.<br> | Skipdrættir voru við uppsátrin, er nefnd voru, og á Eiðinu, einnig í [[Klauf]], þar sem [[Ofanbyggjarar]] (þeir, sem búa fyrir ofan Hraun), höfðu vor- og sumarútgerð á smáferjum. Skipdrættirnir voru steinlagðir, settir stokkum og höggvin för í klappir. Eftir brimrót þurfti oft að laga skipdrættina, og voru menn kvaddir til þess sameiginlega af hreppstjórum. Hlunnar voru notaðir við dráttinn.<br> | ||
Skipahróf í Skipasandi: [[Bjargarhróf]] hét vestasta hrófið í Sandinum við [[Stokkalón]]ið. Það létu byggja [[Jóhann J. Johnsen]] í [[Frydendal]] og [[Jón Jónsson (hreppstjóri)|Jón hreppstjóri Jónsson í Dölum]], er áttu í skipinu [[Björg (áraskip)|Björg]]. Næst fyrir austan Bjargarhróf var [[Hafrúarhróf]]ið. Þá [[Lisebetarhróf]]ið, svo [[Gnoðarhróf]]ið, næst þar fyrir austan [[Gideon|Gideonshróf]], þar fyrir austan [[Áróruhróf]], svo [[Enokshróf]], [[Farsælshróf]] og [[Blíðuhróf]]. Þá [[Mýrdælingshróf]]ið, [[Svanshróf]] og [[Friðarhróf]]ið og austast [[Bjargarhrófið, yngri Bjargar]] [[Ingimundur Jónsson|Ingimundar]] á [[Gjábakki|Gjábakka]], við [[Miðbúðin|Miðbúðarbryggju]]. Í Vestra Sandi þessi hróf: [[Halkionshróf]]ið (austan og ofan við [[Nýjabæjarlón]]) og [[Lundahróf]]. Skip voru og sett í [[Fúla|Fúlu]] og í Bratta. Í Bratta setti upp skip sitt formaður úr Útlandeyjum. Sigurður Þorbjörnsson á Kirkjulandi setti upp í Fúlu og fleiri formenn af landi. [[Fortúna]] var sett upp vestan við [[Austurbúðin|Austurbúðarbryggju]]. Hún var eigi vertíðarskip, en höfð til vorfiskveiða til [[Þrídrangar|Dranga]]. Einnig var hún notuð sem fjárbátur í úteyjar o.fl. Fortúnu tók út í útsynningsveðri miklu og á haf út. Rak upp á Berufjarðarströnd og var annað stefnið úr henni, en að öðru leyti lítið skemmd. | Skipahróf í Skipasandi: [[Bjargarhróf]] hét vestasta hrófið í Sandinum við [[Stokkalón]]ið. Það létu byggja [[Jóhann J. Johnsen]] í [[Frydendal]] og [[Jón Jónsson (hreppstjóri)|Jón hreppstjóri Jónsson í Dölum]], er áttu í skipinu [[Björg (áraskip)|Björg]]. Næst fyrir austan Bjargarhróf var [[Hafrúarhróf]]ið. Þá [[Lisebetarhróf]]ið, svo [[Gnoðarhróf]]ið, næst þar fyrir austan [[Gideon|Gideonshróf]], þar fyrir austan [[Áróruhróf]], svo [[Enokshróf]], [[Farsælshróf]] og [[Blíðuhróf]]. Þá [[Mýrdælingshróf]]ið, [[Svanshróf]] og [[Friðarhróf]]ið og austast [[Bjargarhrófið, yngri Bjargar]] [[Ingimundur Jónsson (Gjábakka)|Ingimundar]] á [[Gjábakki|Gjábakka]], við [[Miðbúðin|Miðbúðarbryggju]]. Í Vestra Sandi þessi hróf: [[Halkionshróf]]ið (austan og ofan við [[Nýjabæjarlón]]) og [[Lundahróf]]. Skip voru og sett í [[Fúla|Fúlu]] og í Bratta. Í Bratta setti upp skip sitt formaður úr Útlandeyjum. Sigurður Þorbjörnsson á Kirkjulandi setti upp í Fúlu og fleiri formenn af landi. [[Fortúna]] var sett upp vestan við [[Austurbúðin|Austurbúðarbryggju]]. Hún var eigi vertíðarskip, en höfð til vorfiskveiða til [[Þrídrangar|Dranga]]. Einnig var hún notuð sem fjárbátur í úteyjar o.fl. Fortúnu tók út í útsynningsveðri miklu og á haf út. Rak upp á Berufjarðarströnd og var annað stefnið úr henni, en að öðru leyti lítið skemmd. | ||
<center>'''Helztu formenn á síðasta hluta 19. aldar og um aldamótin'''.</center> | <center>'''Helztu formenn á síðasta hluta 19. aldar og um aldamótin'''.</center> | ||
<br> | <br> | ||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56ED.jpg|300px|left|thumb|''[[Jón Magnússon (formaður)|Jón Magnússon]] skipstjóri og sigam. frá Kirkjubæ og fjölskylda.]] | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56GA.jpg|300px|left|thumb|''[[Magnús Guðmundsson]] skipstjóri og útvegsmaður og kona hans [[Jórunn Hannesdóttir (Vesturhúsum)|Jórunn Hannesdóttir]].]] | |||
[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56GB.jpg|300px|left|thumb|'' | |||
''[[Vigfús Jónsson (formaður)|Vigfús Jónsson]] útvegsmaður og skipstjóri, (d. 1943), og kona hans [[Guðleif Guðmundsdóttir (Holti)|Guðleif Guðmundsdóttir]], (d. 1922).]]'' | |||
Með skipið [[Áróra (áraskip)|Áróru]]:<br> | Með skipið [[Áróra (áraskip)|Áróru]]:<br> | ||
[[Brynjólfur Halldórsson | [[Brynjólfur Halldórsson (Norðurgarði)|Brynjólfur Halldórsson]] í Norðurgarði. — [[Jón Árnason (Vilborgarstöðum)|Jón Árnason frá Vilborgarstöðum]], síðar kaupmaður í Reykjavík. — [[Lárus Jónsson (Búastöðum)|Lárus hreppstjóri Jónsson á Búastöðum]]. — [[Sigurður Sigurfinnsson]] hreppstjóri á Vilborgarstöðum, síðar á [[Heiði]]. — [[Vigfús P. Scheving (Vilborgarstöðum)|Vigfús P. Scheving]] bóndi á Vilborgarstöðum. — [[Sigfús Árnason]] póstafgreiðslumaður og alþingismaður á [[Lönd]]um. — Skipið Áróra var seld sem uppskipunarbátur til Víkur í Mýrdal.<br> | ||
Með skipið [[Björg (áraskip)|Björgu]]:<br> | Með skipið [[Björg (áraskip)|Björgu]]:<br> | ||
[[Sæmundur Guðmundsson | [[Sæmundur Guðmundsson (Vilborgarstöðum)|Sæmundur Guðmundsson]] á Vilborgarstöðum. — [[Finnbogi Björnsson]] bóndi í [[Norðurgarður|Norður-Garði]], faðir [[Björn Finnbogason|Björns útgerðarm. á Kirkjulandi]] og þeirra bræðra. — [[Sigurður Sigurðsson (Kirkjubæ)|Sigurður Sigurðsson]] í Kirkjubæ. — Björg var keypt úr Þykkvabæ.<br> | ||
Með skipið [[Björg (áraskip) yngri|yngri Björgu]]:<br> | Með skipið [[Björg (áraskip) yngri|yngri Björgu]]:<br> | ||
[[Ingimundur Jónsson]] bóndi á Gjábakka. — [[Kristján Ingimundarson]] á [[Klöpp]].<br> | [[Ingimundur Jónsson (Gjábakka)|Ingimundur Jónsson]] bóndi á Gjábakka. — [[Kristján Ingimundarson]] á [[Klöpp]].<br> | ||
Með skipið [[Blíða (áraskip)|Blíðu]]:<br> | Með skipið [[Blíða (áraskip)|Blíðu]]:<br> | ||
[[Jón Hreinsson | [[Jón Hreinsson (Batavíu)|Jón Hreinsson]] í Batavíu. — [[Ólafur Magnússon (Nýborg)|Ólafur Magnússon]] í [[Nýborg]].<br> | ||
Með bátinn [[Dreki (árskip)|Dreka]]:<br> | Með bátinn [[Dreki (árskip)|Dreka]]:<br> | ||
[[Ólafur Magnússon í London]]; bátinn smíðaði hann sjálfur. <br> | [[Ólafur Magnússon (London)|Ólafur Magnússon]] í [[London]]; bátinn smíðaði hann sjálfur. <br> | ||
Með skipið [[Enok (áraskip)|Enok]]:<br> | Með skipið [[Enok (áraskip)|Enok]]:<br> | ||
Ólafur Magnússon í Nýborg. — Lárus Jónsson á Búastöðum. <br> | Ólafur Magnússon í Nýborg. — Lárus Jónsson á Búastöðum. <br> | ||
Með skipið [[Eólus (áraskip)|Eólus]]:<br> | Með skipið [[Eólus (áraskip)|Eólus]]:<br> | ||
[[Björn Einarsson]] bóndi í Kirkjubæ. Björn var faðir Finnboga | [[Björn Einarsson (Kirkjubæ)|Björn Einarsson]] bóndi í Kirkjubæ. Björn var faðir Finnboga í Norður-Garði fyrrgetins og [[Guðjón Björnsson (Kirkjubóli)|Guðjóns]] bónda í Kirkjubæ. — | ||
í Norður-Garði fyrrgetins og [[Guðjón Björnsson|Guðjóns]] bónda í Kirkjubæ. — | [[Bjarni Ólafsson (Svaðkoti)|Bjarni Ólafsson]] bóndi í [[Svaðkot]]i. — [[Jón Jónsson (hreppstjóri)|Jón Jónsson hreppstjóri]] | ||
[[Bjarni Ólafsson | á Vilborgarstöðum, seinna í [[Dalir|Dölum]], faðir [[Jón Jónsson (Brautarholti)|Jóns í Brautarholti]], nú spítalaráðsmanns. — Eólus var seldur sem uppskipunarskip til Víkur. Var sexæringur. <br> | ||
á Vilborgarstöðum, seinna í [[Dalir|Dölum]], faðir [[Jón Jónsson (Brautarholti)|Jóns í Brautarholti]], | |||
nú spítalaráðsmanns. — Eólus var seldur sem uppskipunarskip til Víkur. Var sexæringur. <br> | |||
Með skipið [[Farsæll (áraskip)|Farsæl]]:<br> | Með skipið [[Farsæll (áraskip)|Farsæl]]:<br> | ||
[[Eldeyjar-Hjalti|Hjalti Jónsson]] skipstjóri. — [[Jón Bergur Jónsson (eldri)|Jón B. Jónsson]] bóndi í [[Ólafshús]]um. — [[Stefán Gíslason í | [[Eldeyjar-Hjalti|Hjalti Jónsson]] skipstjóri. — [[Jón Bergur Jónsson (eldri)|Jón B. Jónsson]] bóndi í [[Ólafshús]]um. — [[Stefán Gíslason (Ási)|Stefán Gíslason]] í [[Ás]]i.<br> | ||
Með skipið [[Friður (áraskip)|Frið]]:<br> | Með skipið [[Friður (áraskip)|Frið]]:<br> | ||
Lárus Jónsson á Búastöðum. — [[Gísli Lárusson]] í Stakkagerði.— [[Gísli Eyjólfsson (eldri)|Gísli Eyjólfsson]] á Búastöðum. <br> | Lárus Jónsson á Búastöðum. — [[Gísli Lárusson]] í Stakkagerði.— [[Gísli Eyjólfsson (eldri)|Gísli Eyjólfsson]] á Búastöðum. <br> | ||
Með skipið [[Gaukur (áraskip)|Gauk]]:<br> | Með skipið [[Gaukur (áraskip)|Gauk]]:<br> | ||
[[Sighvatur Sigurðsson bóndi á Vilborgarstöðum | [[Sighvatur Sigurðsson (Vilborgarstöðum)|Sighvatur Sigurðsson]] bóndi á Vilborgarstöðum.<br> | ||
Með skipið [[Gideon]]:<br> | Með skipið [[Gideon]]:<br> | ||
[[Árni Diðriksson]] í Stakkagerði. — [[Hannes Jónsson]] hafnsögumaður í [[Miðhús]]um. <br> | [[Árni Diðriksson]] í Stakkagerði. — [[Hannes Jónsson]] hafnsögumaður í [[Miðhús]]um. <br> | ||
Með skipið [[Gnoð (áraskip)|Gnoð]]:<br> | Með skipið [[Gnoð (áraskip)|Gnoð]]:<br> | ||
[[Jón Einarsson | [[Jón Einarsson (Garðstöðum)|Jón Einarsson]] á Garðstöðum.<br> | ||
Með skipið [[Haffrú (áraskip)|Haffrú]]:<br> | Með skipið [[Haffrú (áraskip)|Haffrú]]:<br> | ||
[[Guðmundur | [[Guðmundur Einarsson (Sjólyst)|Guðmundur Einarsson]]. — [[Sigurður Ögmundsson (Brekkuhúsi)|Sigurður Ögmundsson]] bóndi í Brekkhúsi. — [[Guðjón Jónsson (Sjólyst)|Guðjón Jónsson]] sýslunm. í Sjólyst. <br> | ||
Með skipið [[Halkion (áraskip)|Halkion]]:<br> | Með skipið [[Halkion (áraskip)|Halkion]]:<br> | ||
[[Jón Jónsson eldri í Stóra-Gerði | [[Jón Jónsson (Presthúsum)|Jón Jónsson eldri]] í Stóra-Gerði. — [[Jón Jónsson (Norður-Gerði)|Jón Jónsson yngri]] í Stóra-Gerði, eftir að faðir hans fór til Ameríku. Jón eldri var og | ||
faðir [[Guðlaugur Jóhann Jónsson|Guðlaugs]] bónda í Stóra-Gerði, föður [[Stefán Guðlaugsson|Stefáns]] s.st., útvegsbónda og skipstjóra. <br> | faðir [[Guðlaugur Jóhann Jónsson|Guðlaugs]] bónda í Stóra-Gerði, föður [[Stefán Guðlaugsson|Stefáns]] s.st., útvegsbónda og skipstjóra. <br> | ||
Með skipið [[Hannibal (áraskip)|Hannibal]]:<br> | Með skipið [[Hannibal (áraskip)|Hannibal]]:<br> | ||
Ólafur Magnússon í London, er hann smíðaði og var með færeysku lagi. — [[Magnús Guðmundsson]] [[Guðmundur Þórarinsson|Þórarinssonar]] í | [[Ólafur Magnússon (London)|Ólafur Magnússon]] í London, er hann smíðaði og var með færeysku lagi. — [[Magnús Guðmundsson]] [[Guðmundur Þórarinsson (Vesturhúsum)|Þórarinssonar]] í | ||
[[Vesturhús]]um .<br> | [[Vesturhús]]um .<br> | ||
Með skipið [[Ingólfur (áraskip)|Ingólf]]:<br> | Með skipið [[Ingólfur (áraskip)|Ingólf]]:<br> | ||
[[Magnús Guðmundsson]] í [[Vesturhús]]um.<br> | [[Magnús Guðmundsson]] í [[Vesturhús]]um.<br> | ||
Með skipið [[Ísak (áraskip)|Ísak]]:<br> | Með skipið [[Ísak (áraskip)|Ísak]]:<br> | ||
[[Magnús Þórðarson | [[Magnús Þórðarson (Sjólyst)|Magnús Þórðarson]] í Sjólyst. — [[Þorsteinn Jónsson (Laufási)|Þorsteinn Jónsson]] í [[Laufás]]i.<br> | ||
- Ísak var keyptur af landi. Með hann var áður Oddur Pétursson á Krossi, faðir [[Sigurður Oddsson|Sigurðar]] útgerðarmanns í [[Skuld]].-<br> | - Ísak var keyptur af landi. Með hann var áður Oddur Pétursson á Krossi, faðir [[Sigurður Oddsson|Sigurðar]] útgerðarmanns í [[Skuld]]. -<br> | ||
Með skipið [[Langvinnur (áraskip)|Langvinn]]:<br> | Með skipið [[Langvinnur (áraskip)|Langvinn]]:<br> | ||
Brynjólfur Halldórsson bóndi í Norður-Garði. — Langvinnur var hákarlaskip, sem og hin stærri skip. Var hann smíðaður í [[Langvinnslág]] milli túnanna í [[Gvendarhús]]i og [[Þorlaugargerði vestra|Vestra-Þorlaugargerði]] niður af [[Sethóll|Sethól]].<br> | Brynjólfur Halldórsson bóndi í Norður-Garði. — Langvinnur var hákarlaskip, sem og hin stærri skip. Var hann smíðaður í [[Langvinnslág]] milli túnanna í [[Gvendarhús]]i og [[Þorlaugargerði vestra|Vestra-Þorlaugargerði]] niður af [[Sethóll|Sethól]].<br> | ||
Með bátinn [[Lísebet (áraskip)|Lísebet]]:<br> | Með bátinn [[Lísebet (áraskip)|Lísebet]]:<br> | ||
[[Ágúst Gíslason]] [[Gísli Stefánsson|Stefánssonar]] frá [[Hlíðarhús]]i, síðar í [[Valhöll]], — [[Jón Pétursson | [[Ágúst Gíslason (Valhöll)|Ágúst Gíslason]] [[Gísli Stefánsson (kaupmaður)|Stefánssonar]] frá [[Hlíðarhús]]i, síðar í [[Valhöll]], — [[Jón Pétursson (Þorlaugargerði)|Jón Pétursson]] bóndi og skipasmiður í [[Þorlaugargerði eystra|Eystra-Þorlaugargerði]]. — [[Stefán Gíslason (Ási)|Stefán Gíslason]] frá Hlíðarhúsi, síðar í [[Ás]]i.<br> | ||
Með skipið [[Lundinn (áraskip)|Lundann]]:<br> | Með skipið [[Lundinn (áraskip)|Lundann]]:<br> | ||
[[Sæmundur Guðmundsson | [[Sæmundur Guðmundsson (Vilborgarstöðum)|Sæmundur Guðmundsson]] á Vilborgarstöðum.<br> | ||
{| | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., 216gc.jpg|thumb|200px|''[[Ingibjörg Hreinsdóttir (Garðstöðum)|Ingibjörg Hreinsdóttir]] kona [[Jón Einarsson (Garðstöðum)|Jóns Einarssonar]] á [[Garðstaðir|Garðstöðum]], (d. 1922).'']]||[[Mynd:Saga Vestm. I., 216gd.jpg|200px|thumb|''[[Jón Einarsson (Garðstöðum)|Jón Einarsson]] formaður á [[Garðstaðir|Garðstöðum]], (d. 1906).'']] | |||
|} | |||
Með skipið [[Mýrdælingur (áraskip)|Mýrdæling]]:<br> | Með skipið [[Mýrdælingur (áraskip)|Mýrdæling]]:<br> | ||
[[Þorsteinn Jónsson (þingmaður)|Þorsteinn Jónsson]] hreppstjóri og alþingismaður í Nýjabæ. — [[Jón Ingimundarson í Mandal]].<br> | [[Þorsteinn Jónsson (þingmaður)|Þorsteinn Jónsson]] hreppstjóri og alþingismaður í Nýjabæ. — [[Jón Ingimundarson (Mandal)|Jón Ingimundarson]] í [[Mandalur|Mandal]].<br> | ||
Með skipið [[Skeið]]:<br> | Með skipið [[Skeið]]:<br> | ||
[[Sigurður Sigurfinnsson]]. — Guðjón Jónsson í Sjólyst.<br> | [[Sigurður Sigurfinnsson]]. — Guðjón Jónsson í Sjólyst.<br> | ||
Með skipið [[Skrauti (áraskip)|Skrauti]]:<br> | Með skipið [[Skrauti (áraskip)|Skrauti]]:<br> | ||
[[Sigurður Sigurðsson í Frydendal]]. — Skrauti var teinæringur, er keyptur var sunnan með sjó, líklega úr Höfnum.<br> | [[Sigurður Sigurðsson (Frydendal)|Sigurður Sigurðsson]] í [[Frydendal]]. — Skrauti var teinæringur, er keyptur var sunnan með sjó, líklega úr Höfnum.<br> | ||
Með skipið [[Svanur (áraskip)|Svan]]:<br> | Með skipið [[Svanur (áraskip)|Svan]]:<br> | ||
[[Jón Vigfússon | [[Jón Vigfús Vigfússon (Túni)|Jón Vigfússon]] bóndi í [[Tún (hús)|Túni]]. Hann var faðir [[Vigfús Jónsson (formaður)|Vigfúsar]] útgerðarmanns í [[Holt]]i, [[Guðjón Jónsson (Oddsstöðum)|Guðjóns]] bónda og trésmíðameistara á [[Oddsstaðir|Oddsstöðum]], [[Þórunn Jónsdóttir (Þingholti)|Þórunnar]] veitingakonu og þeirra systkina. — [[Ástgeir Guðmundsson]] skipasmiður í [[Litlibær|Litlabæ]].<br> | ||
Með skipið [[Trausti (áraskip)|Trausta]]:<br> | Með skipið [[Trausti (áraskip)|Trausta]]:<br> | ||
[[Friðrik Svipmundsson]] á [[Lönd]]um. — Þegar Jakob Færeyingur kom hingað til að smíða hér báta, smíðaði hann stóran bát handa Friðriki með færeysku lagi.<br> | [[Friðrik Svipmundsson]] á [[Lönd]]um. — Þegar Jakob Færeyingur kom hingað til að smíða hér báta, smíðaði hann stóran bát handa Friðriki með færeysku lagi.<br> | ||
{| | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56HB.jpg|300px|thumb|''[[Friðrik Svipmundsson]] útvegsmaður og skipstjóri á [[Lönd]]um, (d. 1935)]]''||[[Mynd:Saga Vestm. I., b 56HA.jpg|200px|thumb|''[[Elín Þorsteinsdóttir (Löndum)|Elín Þorsteinsdóttir]], kona Friðriks Svipmundssonar.'']] | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., 104bd.jpg|250px|thumb|''[[Sigurður Sigurfinnsson]] skipstjóri og hreppstjóri, (d. 1916)]]''||[[Mynd:Saga Vestm. I., 104bcGJ.jpg| 200px|thumb|''[[Guðríður Jónsdóttir (Heiði)|Guðríður Jónsdóttir]], (d. 1944), seinni kona Sigurðar Sigurfinnssonar hrstj.'']] | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., 216ec.jpg|thumb|200px|''[[Oktavía Einarsdóttir (Sælundi)|Oktavía Einarsdóttir]], seinni kona [[Jóel Eyjólfsson|Jóels Eyjólfssonar]].'']]||[[Mynd:Saga Vestm. I., 216ed.jpg|thumb|200px|''[[Jóel Eyjólfsson]] skipstjóri og útgerðarm. í [[Sælundur|Sælundi]], (d. 1944).'']] | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., 216ga.jpg|200px|thumb|''[[Pálína Jónsdóttir (Viðey)|Pálína Jónsdóttir]], kona [[Guðmundur Einarsson (Viðey)|Guðmundar Einarssonar]].'']]||[[Mynd:Saga Vestm. I., 216gb.jpg|200px|thumb|''[[Guðmundur Einarsson (Viðey)|Guðmundur Einarsson]] útgerðarmaður í [[Viðey]], (d. 1943).]] | |||
|- | |||
|[[Mynd:Saga Vestm. I., 216ea.jpg|200px|thumb|''[[Margrét Sigurðardóttir (Þinghól)|Margrét Sigurðardóttir]], kona [[Ólafur Auðunsson|Ólafs Auðunssonar]] útg.m. og kaupm.]]''||[[Mynd:Saga Vestm. I., 216eb.jpg|200px|thumb|''[[Ólafur Auðunsson]], (d. 1942), og dóttir hans [[Solveig Ólafsdóttir (Þinghól)|Solveig]].'']] | |||
|} | |||
<center>'''Vélbátar í Vestmannaeyjum á vertíðinni 1935'''.</center> | <center>'''Vélbátar í Vestmannaeyjum á vertíðinni 1935'''.</center> | ||
<br> | <br> | ||
[[v/b Ágústa|Ágústa]], 36 smál. Skipstjóri: [[Guðni Jóhannsson]], Eigandi: [[Eggert Jónsson útgerðarmaður|Eggert Jónsson]]. Áhöfn: 5 menn. <br> | [[v/b Ágústa|Ágústa]], 36 smál. Skipstjóri: [[Guðni Jóhannsson Brekku)|Guðni Jóhannsson]], Eigandi: [[Eggert Jónsson útgerðarmaður|Eggert Jónsson]]. Áhöfn: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Ásdís|Ásdís]], 13,64 smál. Skipstj.: [[Jónas Bjarnason]]. Eig.: [[Lúðvík Lúðvíksson]]. Áh.: 4 menn.<br> | [[v/b Ásdís|Ásdís]], 13,64 smál. Skipstj.: [[Jónas Bjarnason]]. Eig.: [[Lúðvík Lúðvíksson]]. Áh.: 4 menn.<br> | ||
[[v/b Atlantis|Atlantis]], 13,45. Skipstj.: [[Ragnar Þorvaldsson]]. Eig.: [[Árni Sigfússon (Skálholti)|Árni Sigfússon]]. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Atlantis|Atlantis]], 13,45. Skipstj.: [[Ragnar Þorvaldsson]]. Eig.: [[Árni Sigfússon (Skálholti)|Árni Sigfússon]]. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Auður|Auður]], 15 smál. Skipstj.: [[Ásbjörn Þórðarson]]. Eig.: [[Helgi Benediktsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | [[v/b Auður|Auður]], 15 smál. Skipstj.: [[Ásbjörn Þórðarson (Sólheimatungu)|Ásbjörn Þórðarson]]. Eig.: [[Helgi Benediktsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Bliki|Bliki]], 21 smál. Skipstj.: [[Júlíus Sigurðsson]]. Eig.: [[Sigurður Ingimundarson]]. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Bliki|Bliki]], 21 smál. Skipstj.: [[Júlíus Sigurðsson]]. Eig.: [[Sigurður Ingimundarson]]. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Emma|Emma]], 16 smál. Skipstj.: [[Eiríkur Ásbjörnsson]]. Eig.: Sami. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Emma|Emma]], 16 smál. Skipstj.: [[Eiríkur Ásbjörnsson]]. Eig.: Sami. Áh.: 5 menn.<br> | ||
| Lína 107: | Lína 139: | ||
[[v/b Friðþjófur|Friðþjófur]], 13,30 smál. Skipstj.: [[Willum Andersen|Villum Andersen]]. Eig.: Friðrik Svipmundsson. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Friðþjófur|Friðþjófur]], 13,30 smál. Skipstj.: [[Willum Andersen|Villum Andersen]]. Eig.: Friðrik Svipmundsson. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Frigg|Frigg]], 21,07 smál. Skipstj.: Sigurður Bjarnason. Eig.: Kaupfélagið Fram. Áh.: 8 menn.<br> | [[v/b Frigg|Frigg]], 21,07 smál. Skipstj.: Sigurður Bjarnason. Eig.: Kaupfélagið Fram. Áh.: 8 menn.<br> | ||
[[v/b Fylkir|Fylkir]], 39,84 smál. Skipstj.: [[Guðjón Tómasson | [[v/b Fylkir|Fylkir]], 39,84 smál. Skipstj.: [[Guðjón Tómasson|Guðjón Tómasson]]. Eig.: Sigurður Bjarnason o.fl. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Garðar|Garðar]], 59,51 smál. Skipstj.: [[Óskar Gíslason (Skálholti)|Óskar Gíslason]]. Eig.: Sami. Áh.: | [[v/b Garðar|Garðar]], 59,51 smál. Skipstj.: [[Óskar Gíslason (Skálholti)|Óskar Gíslason]]. Eig.: Sami. Áh.: | ||
5 menn.<br> | 5 menn.<br> | ||
| Lína 115: | Lína 147: | ||
[[v/b Gissur hvíti|Gissur Hvíti]], 18,61 smál. Skipstj.: [[Alexander Gíslason]]. Eig.: [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn. <br> | [[v/b Gissur hvíti|Gissur Hvíti]], 18,61 smál. Skipstj.: [[Alexander Gíslason]]. Eig.: [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Glaður|Glaður]], 15,91 smál. Skipstj.: [[Eyjólfur Gíslason]]. Eig.: [[Guðlaugur Brynjólfsson]]. Áh.: 4 menn. <br> | [[v/b Glaður|Glaður]], 15,91 smál. Skipstj.: [[Eyjólfur Gíslason]]. Eig.: [[Guðlaugur Brynjólfsson]]. Áh.: 4 menn. <br> | ||
[[v/b Gulltoppur|Gulltoppur]], 21,99 smál. Skipstj.: [[Benóný Friðriksson]]. Eig.: [[Sæmundur Jónsson | [[v/b Gulltoppur|Gulltoppur]], 21,99 smál. Skipstj.: [[Benóný Friðriksson]]. Eig.: [[Sæmundur Jónsson (Jómsborg)|Sæmundur Jónsson]], [[Jóhann Vilhjálmsson]] o.fl. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Happasæll|Happasæll]], 12,06 smál. Skipstj.: Einar Jónsson. Eig.: [[Þorbjörn Guðjónsson]]. Áh.: 4 menn.<br> | [[v/b Happasæll|Happasæll]], 12,06 smál. Skipstj.: Einar Jónsson. Eig.: [[Þorbjörn Guðjónsson]]. Áh.: 4 menn.<br> | ||
[[v/b Herjólfur|Herjólfur]], 21,82 smál. Skipstj.: [[Sigurjón Sigurðsson]]. Eig.: [[ | [[v/b Herjólfur|Herjólfur]], 21,82 smál. Skipstj.: [[Sigurjón Sigurðsson (Brekkuhúsi)|Sigurjón Sigurðsson]]. Eig.: [[Pétur Andersen]], [[Lúðvík Lúðvíksson]] o.fl. Áh.: 4 menn.<br> | ||
[[v/b Hilmir|Hilmir]], 37,91 smál. Skipstj.: [[Haraldur Hannesson]]. Eig.: [[Runólfur Sigfússon]], Jón Hinriksson, [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: | [[v/b Hilmir|Hilmir]], 37,91 smál. Skipstj.: [[Haraldur Hannesson]]. Eig.: [[Runólfur Sigfússon]], Jón Hinriksson, [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: | ||
5 menn.<br> | 5 menn.<br> | ||
| Lína 134: | Lína 166: | ||
[[v/b Maggý|Maggý]], 16,98 smál. Skipstj.: [[Guðni Grímsson]]. Eig.: Árni Jónsson. Áh.: 4 menn.<br> | [[v/b Maggý|Maggý]], 16,98 smál. Skipstj.: [[Guðni Grímsson]]. Eig.: Árni Jónsson. Áh.: 4 menn.<br> | ||
[[v/b Marz|Marz]], 14,99 smál. Skipstj.: [[Sigurður Mikkelsen]]. Eig.: | [[v/b Marz|Marz]], 14,99 smál. Skipstj.: [[Sigurður Mikkelsen]]. Eig.: | ||
[[Markús Sæmundsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | [[Markús Sæmundsson (Fagurhól)|Markús Sæmundsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Maí|Maí]], 21,53 smál. Skipstj.: [[Jóhann Pálsson]]. Eig.: [[Sigfús Scheving]] o.fl. Áh.: 4 menn. <br> | [[v/b Maí|Maí]], 21,53 smál. Skipstj.: [[Jóhann Pálsson]]. Eig.: [[Sigfús Scheving]] o.fl. Áh.: 4 menn. <br> | ||
[[v/b Muggur|Muggur]], 25,16 smál. Skipstj.: [[Páll Sigurgeir Jónasson|Páll Jónasson]]. Eig.: [[Helgi Benediktsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Muggur|Muggur]], 25,16 smál. Skipstj.: [[Páll Sigurgeir Jónasson|Páll Jónasson]]. Eig.: [[Helgi Benediktsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | ||
| Lína 150: | Lína 182: | ||
[[v/b Snorri goði|Snorri Goði]], 23,62 smál. Skipstj.: Kristján Einarsson. Eig.: | [[v/b Snorri goði|Snorri Goði]], 23,62 smál. Skipstj.: Kristján Einarsson. Eig.: | ||
[[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn. <br> | [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Skallagrímur|Skallagrímur]], 14,02 smál. Skipstj.: [[Ólafur Sigurðsson]]. Eig.: [[Stefán Björnsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Skallagrímur|Skallagrímur]], 14,02 smál. Skipstj.: [[Ólafur Sigurðsson]]. Eig.: [[Stefán Björnsson (Skuld)|Stefán Björnsson]]. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Sísí|Sísí]], 13,17 smál. Skipstj.: Sigurjón Jónsson. Eig.: [[Ársæll Sveinsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | [[v/b Sísí|Sísí]], 13,17 smál. Skipstj.: Sigurjón Jónsson. Eig.: [[Ársæll Sveinsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Skógafoss|Skógarfoss]], 13,10 smál. Skipstj.: [[Jónas Sigurðsson]]. Eig.: [[ | [[v/b Skógafoss|Skógarfoss]], 13,10 smál. Skipstj.: [[Jónas Sigurðsson]]. Eig.: [[Pétur Andersen]]. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Skuld|Skuld]], 12,69 smál. Skipstj.: [[Jón Benónýsson]]. Eig.: Gunnlaugur | [[v/b Skuld|Skuld]], 12,69 smál. Skipstj.: [[Jón Benónýsson]]. Eig.: Gunnlaugur | ||
Sigurðsson o.fl. Áh.: 5 menn. <br> | Sigurðsson o.fl. Áh.: 5 menn. <br> | ||
| Lína 160: | Lína 192: | ||
[[v/b Veiga|Veiga]], 23,83 smál. Skipstj.: [[Finnbogi Finnbogason]]. Eig.: [[Ólafur Auðunsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | [[v/b Veiga|Veiga]], 23,83 smál. Skipstj.: [[Finnbogi Finnbogason]]. Eig.: [[Ólafur Auðunsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Ver|Ver]], 20,45 smál. Skipstj.: [[Jón Guðmundsson (formaður)|Jón Guðmundsson]]. Eig.: Sami, Guðjón Sveinsson o.fl. Áh.: 5 menn. <br> | [[v/b Ver|Ver]], 20,45 smál. Skipstj.: [[Jón Guðmundsson (formaður)|Jón Guðmundsson]]. Eig.: Sami, Guðjón Sveinsson o.fl. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Víkingur|Víkingur]], 12,94 smál. Skipstj.: Gísli Jónsson. Eig.: Sami o.fl. | [[v/b Víkingur|Víkingur]], 12,94 smál. Skipstj.: [[Gísli Jónsson (Arnarhóli)|Gísli Jónsson]]. Eig.: Sami o.fl. | ||
Áh.: 5 menn.<br> | Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Vinur|Vinur]], 14,34 smál. Skipstj.: [[Hannes Hansson]]. Eig.: Sami. Áh.: 6 menn.<br> | [[v/b Vinur|Vinur]], 14,34 smál. Skipstj.: [[Hannes Hansson]]. Eig.: Sami. Áh.: 6 menn.<br> | ||
[[v/b Viggó|Viggó]], 21,15 smál. Skipstj.: Guðjón Jónsson. Eig.: | [[v/b Viggó|Viggó]], 21,15 smál. Skipstj.: [[Guðjón Jónsson (Sandfelli)|Guðjón Jónsson]]. Eig.: | ||
[[Þorvaldur Guðjónsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | [[Þorvaldur Guðjónsson]]. Áh.: 5 menn. <br> | ||
[[v/b Vonin|Vonin]], 25 smál. Skipstj.: [[Guðmundur Vigfússon]]. Eig.: Sami, | [[v/b Vonin|Vonin]], 25 smál. Skipstj.: [[Guðmundur Vigfússon]]. Eig.: Sami, | ||
| Lína 169: | Lína 201: | ||
[[v/b Þorgeir goði|Þorgeir Goði]], 37,84 smál. Skipstj.: [[Karl Sigurðsson]]. Eig.: [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn.<br> | [[v/b Þorgeir goði|Þorgeir Goði]], 37,84 smál. Skipstj.: [[Karl Sigurðsson]]. Eig.: [[Gunnar Ólafsson]] & Co. Áh.: 5 menn.<br> | ||
[[v/b Þristur|Þristur]], 15,35 smál. Skipstj.: Jón Magnússon. Eig.: [[Ástþór Matthíasson]] og [[Gísli Friðrik Johnsen|Gísli Fr. Johnsen]]. Áh.: 5 menn.</big> | [[v/b Þristur|Þristur]], 15,35 smál. Skipstj.: Jón Magnússon. Eig.: [[Ástþór Matthíasson]] og [[Gísli Friðrik Johnsen|Gísli Fr. Johnsen]]. Áh.: 5 menn.</big> | ||
Heimildir og umfjöllun neðanmáls í þessum hluta:<br> | Heimildir og umfjöllun neðanmáls í þessum hluta:<br> | ||
| Lína 190: | Lína 219: | ||
við stórstreymi, síðan þarna var flóðmark.<br> | við stórstreymi, síðan þarna var flóðmark.<br> | ||
73) Þar stóð áður lengi fiskihjallur, Mandalshjallur.<br> | 73) Þar stóð áður lengi fiskihjallur, Mandalshjallur.<br> | ||
[[Saga Vestmannaeyja II./ III. Atvinnuvegir, 3. hluti, framhald 3|Framhald 3]] | [[Saga Vestmannaeyja II./ III. Atvinnuvegir, 3. hluti, framhald 3|Framhald 3]] | ||