„Saga Vestmannaeyja I./ IV. Vestmannaeyjaprestar, 1. hluti“: Munur á milli breytinga

Fara í flakk Fara í leit
ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 58: Lína 58:
''[[Páll Jónsson]]'' skáldi 1822—37. Páll Jónsson var fæddur á [[Gjábakki|Gjábakka]] í Vestmannaeyjum eigi síðar en 1779, því að í stúdentsvottorði hans, sem gefið er út af Geir Vídalín biskupi 13. júní 1800, er Páll talinn 21 árs. Foreldrar séra Páls voru [[Jón Eyjólfsson undirkaupmaður]] í Vestmannaeyjum og kona hans [[Hólmfríður Benediktsdóttir|Hólmfríður]], dóttir [[Benedikt Jónsson|séra Benedikts Jónssonar]] á Ofanleiti, af gömlu Höfðabrekkuættinni. Páll missti ungur föður sinn, hann er dáinn fyrir 1786. Var Jón Eyjólfsson við konungsverzlunina síðari (þriðju) í Vestmannaeyjum hjá Hans Klog, er veitti verzluninni forstöðu. Tók Klog drenginn í sína umsjón og kom honum til mennta.¹²) Séra Páll var fermdur í Landakirkju á hvítasunnudag 1793, „prepareraður“ af húsbónda sínum, Klog, og presti í tvö ár til fermingar.¹³) Börn þeirra Jóns Eyjólfssonar og Hólmfríðar voru og [[Þuríður Jónsdóttir á Keldum|Þuríður]] kona Páls Guðmundssonar á Keldum; Þuríður var fermd í Landakirkju 1786 og var Hólmfríður móðir hennar þá enn í eyjum, en mun hafa farið seinna upp á land, — Jón Jónsson, er fór utan, og Anna kona Erlings í Fljótshlíð, var hún amma Þorsteins Erlingssonar skálds.<br>
''[[Páll Jónsson]]'' skáldi 1822—37. Páll Jónsson var fæddur á [[Gjábakki|Gjábakka]] í Vestmannaeyjum eigi síðar en 1779, því að í stúdentsvottorði hans, sem gefið er út af Geir Vídalín biskupi 13. júní 1800, er Páll talinn 21 árs. Foreldrar séra Páls voru [[Jón Eyjólfsson undirkaupmaður]] í Vestmannaeyjum og kona hans [[Hólmfríður Benediktsdóttir|Hólmfríður]], dóttir [[Benedikt Jónsson|séra Benedikts Jónssonar]] á Ofanleiti, af gömlu Höfðabrekkuættinni. Páll missti ungur föður sinn, hann er dáinn fyrir 1786. Var Jón Eyjólfsson við konungsverzlunina síðari (þriðju) í Vestmannaeyjum hjá Hans Klog, er veitti verzluninni forstöðu. Tók Klog drenginn í sína umsjón og kom honum til mennta.¹²) Séra Páll var fermdur í Landakirkju á hvítasunnudag 1793, „prepareraður“ af húsbónda sínum, Klog, og presti í tvö ár til fermingar.¹³) Börn þeirra Jóns Eyjólfssonar og Hólmfríðar voru og [[Þuríður Jónsdóttir á Keldum|Þuríður]] kona Páls Guðmundssonar á Keldum; Þuríður var fermd í Landakirkju 1786 og var Hólmfríður móðir hennar þá enn í eyjum, en mun hafa farið seinna upp á land, — Jón Jónsson, er fór utan, og Anna kona Erlings í Fljótshlíð, var hún amma Þorsteins Erlingssonar skálds.<br>
Páli var komið ungum til læringar af Hans Klog til þeirra feðga, séra Ögmundar Högnasonar og séra Sigurðar sonar hans að Krossi í Landeyjum, og síðar var hann hjá séra Þorvaldi Böðvarssyni síðast að Holti undir Eyjafjöllum. Séra Páll var útskrifaður af Geir biskupi Vídalín árið 1800. Er sagt, að hann hafi ætlað sér að læra lækningar, og var hann hjá Jóni landlækni Sveinssyni í Nesi við Seltjörn um tíma 1801, en hætti við. Klog kaupmaður, er var aðalstyrktarmaður Páls, varð gjaldþrota fyrir aldamótin 1800 og fór síðan af landi burt. <br> Prestsvígslu tók séra Páll eigi fyrr en 1810 og varð þá aðstoðarprestur hjá séra Einari Þorleifssyni í Holtaþingum. Þar var hann til 1817, að hann fluttist aftur til átthaganna í Vestmannaeyjar og bjó þar nokkur ár á Búastöðum. Hann sótti um Kirkjubæ 1822. Er talið, að eyjamönnum hafi eigi verið um það gefið að fá hann fyrir prest, og bjuggust til að senda kæru um hann til stiftamtmanns, og hafði þar forgöngu [[Magnús Ólafsson Bergmann]]. En séra Páll varð fljótur til, er hann fékk pata af þessu, og fór upp á land og reið suður og náði veitingu 12. maí 1822. Hann sagði af sér embætti 14. des. 1836 frá fardögum 1837 að telja. Fór hann burt úr eyjunum og flakkaði síðan milli manna. Kona hans og börn urðu eftir í eyjunum. Fór séra Páll víða um land og undi eigi lengi í hverjum stað.<br>
Páli var komið ungum til læringar af Hans Klog til þeirra feðga, séra Ögmundar Högnasonar og séra Sigurðar sonar hans að Krossi í Landeyjum, og síðar var hann hjá séra Þorvaldi Böðvarssyni síðast að Holti undir Eyjafjöllum. Séra Páll var útskrifaður af Geir biskupi Vídalín árið 1800. Er sagt, að hann hafi ætlað sér að læra lækningar, og var hann hjá Jóni landlækni Sveinssyni í Nesi við Seltjörn um tíma 1801, en hætti við. Klog kaupmaður, er var aðalstyrktarmaður Páls, varð gjaldþrota fyrir aldamótin 1800 og fór síðan af landi burt. <br> Prestsvígslu tók séra Páll eigi fyrr en 1810 og varð þá aðstoðarprestur hjá séra Einari Þorleifssyni í Holtaþingum. Þar var hann til 1817, að hann fluttist aftur til átthaganna í Vestmannaeyjar og bjó þar nokkur ár á Búastöðum. Hann sótti um Kirkjubæ 1822. Er talið, að eyjamönnum hafi eigi verið um það gefið að fá hann fyrir prest, og bjuggust til að senda kæru um hann til stiftamtmanns, og hafði þar forgöngu [[Magnús Ólafsson Bergmann]]. En séra Páll varð fljótur til, er hann fékk pata af þessu, og fór upp á land og reið suður og náði veitingu 12. maí 1822. Hann sagði af sér embætti 14. des. 1836 frá fardögum 1837 að telja. Fór hann burt úr eyjunum og flakkaði síðan milli manna. Kona hans og börn urðu eftir í eyjunum. Fór séra Páll víða um land og undi eigi lengi í hverjum stað.<br>
Hann drukknaði í Eystri Rangá 12. sept. 1846.¹⁴) Kona séra Páls var [[Guðrún Jónsdóttir]]. Bjó hún lengi eftir mann sinn í Kirkjubæ, eftir að prestssetur þar var lagt niður, og gegndi yfirsetukonustörfum í eyjunum. Hún deyði í Kirkjubæ 14. febr. 1850. Þau séra Páll og Guðrún kona hans eignuðust 13 börn. Dóu mörg þeirra ung. Þau, sem upp komust, voru: 1) [[Páll Pálsson nemi|Páll trésmíðanemi]], hrapaði til bana í Elliðaey 1857, um tvítugt. 2) [[Eva Pálsdóttir á Löndum|Eva]] kona [[Jón Samúelsson á Löndum|Jóns Samúelssonar]] á [[Lönd|Löndum]], forsöngvara í Landakirkju, 3) [[Guðrún Pálsdóttir eldri|Guðrún eldri]], er giftist [[Petrus Cephas Pétursson|Petrusi Péturssyni]]. Guðrún deyði í Landeyjum háöldruð. 4) [[Gunna Pála|Guðrún yngri]], er átti [[Ólafur Guðmundsson á Kirkjubæ|Ólafur Guðmundsson]] smiður og bóndi í Kirkjubæ. Voru þau gefin saman í Landakirkju 17. nóv. 1843. 5) [[Sólveig Pálsdóttir|Solveig]], er yfirsetukona var í Vestmannaeyjum. Hún giftist 1845 [[Matthías Markússon|Matthíasi Markússyni]] prests Þórðarsonar á Álftamýri. Bjuggu þau yfir 20 ár í [[Landlyst]] hér, en fluttu síðan alfarin til Reykjavíkur og var Solveig þar lengi nafnkennd yfirsetukona. Dó á 75. aldursári 24. marz 1886. 6) [[Kristín Pálsdóttir frá Kirkjubæ|Kristín]], er deyði ógift.<br>
Hann drukknaði í Eystri Rangá 12. sept. 1846.¹⁴) Kona séra Páls var [[Guðrún Jónsdóttir]]. Bjó hún lengi eftir mann sinn í Kirkjubæ, eftir að prestssetur þar var lagt niður, og gegndi yfirsetukonustörfum í eyjunum. Hún deyði í Kirkjubæ 14. febr. 1850. Þau séra Páll og Guðrún kona hans eignuðust 13 börn. Dóu mörg þeirra ung. Þau, sem upp komust, voru: 1) [[Páll Pálsson nemi|Páll trésmíðanemi]], hrapaði til bana í Elliðaey 1857, um tvítugt. 2) [[Eva Hólmfríður Pálsdóttir|Eva]] kona [[Jón Samúelsson á Löndum|Jóns Samúelssonar]] á [[Lönd|Löndum]], forsöngvara í Landakirkju, 3) [[Guðrún Pálsdóttir eldri|Guðrún eldri]], er giftist [[Petrus Cephas Pétursson|Petrusi Péturssyni]]. Guðrún deyði í Landeyjum háöldruð. 4) [[Gunna Pála|Guðrún yngri]], er átti [[Ólafur Guðmundsson á Kirkjubæ|Ólafur Guðmundsson]] smiður og bóndi í Kirkjubæ. Voru þau gefin saman í Landakirkju 17. nóv. 1843. 5) [[Sólveig Pálsdóttir|Solveig]], er yfirsetukona var í Vestmannaeyjum. Hún giftist 1845 [[Matthías Markússon|Matthíasi Markússyni]] prests Þórðarsonar á Álftamýri. Bjuggu þau yfir 20 ár í [[Landlyst]] hér, en fluttu síðan alfarin til Reykjavíkur og var Solveig þar lengi nafnkennd yfirsetukona. Dó á 75. aldursári 24. marz 1886. 6) [[Kristín Pálsdóttir frá Kirkjubæ|Kristín]], er deyði ógift.<br>
Séra Páll hafði sótt um það, er Ofanleitisprestakall losnaði, að það yrði sameinað Kirkjubæ, en því fékkst ekki framgengt. Samkv. lausnarskilmálum séra Páls skyldi hann ekki þurfa að ljúka álagi á staðinn, kona hans skyldi hafa jarðnæði í Kirkjubæ, og í eftirlaun voru honum ákveðin sjöttungur af tíund Kirkjubæjarprestakalls. Skilmálarnir eru dagsettir 28. febr. 1837.<br>
Séra Páll hafði sótt um það, er Ofanleitisprestakall losnaði, að það yrði sameinað Kirkjubæ, en því fékkst ekki framgengt. Samkv. lausnarskilmálum séra Páls skyldi hann ekki þurfa að ljúka álagi á staðinn, kona hans skyldi hafa jarðnæði í Kirkjubæ, og í eftirlaun voru honum ákveðin sjöttungur af tíund Kirkjubæjarprestakalls. Skilmálarnir eru dagsettir 28. febr. 1837.<br>
Séra Páll varð snemma nafnkunnur fyrir gáfur sínar og skáldskap. Í vitnisburðarbréfi Páls, er hann varð stúdent, segir, að hann hafi gáfur langt fram yfir meðallag, „en einkum er hann svo til kveðskapar hneigður og hefir í þessari list sýnt svo augljós merki snilldargáfu, að ekki efa ég, að teljast mun hann, er fram líða stundir, í tölu góðra skálda með þjóð vorri, ef ekki fer á mis við rækt þá, er gáfum hans samsvarar.“<br>
Séra Páll varð snemma nafnkunnur fyrir gáfur sínar og skáldskap. Í vitnisburðarbréfi Páls, er hann varð stúdent, segir, að hann hafi gáfur langt fram yfir meðallag, „en einkum er hann svo til kveðskapar hneigður og hefir í þessari list sýnt svo augljós merki snilldargáfu, að ekki efa ég, að teljast mun hann, er fram líða stundir, í tölu góðra skálda með þjóð vorri, ef ekki fer á mis við rækt þá, er gáfum hans samsvarar.“<br>

Leiðsagnarval