64.318
breytingar
„Ritverk Árna Árnasonar/Fyrsti viti í Vestmannaeyjum“: Munur á milli breytinga
Fara í flakk
Fara í leit
Ritverk Árna Árnasonar/Fyrsti viti í Vestmannaeyjum (skoða efni)
Útgáfa síðunnar 21. ágúst 2013 kl. 16:42
, 21. ágúst 2013ekkert breytingarágrip
m (Verndaði „Ritverk Árna Árnasonar/Fyrsti viti í Vestmannaeyjum“ ([edit=sysop] (ótiltekinn))) |
Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 41: | Lína 41: | ||
Ljósin til vitans komu á tilskildum tíma, svo að að því leyti stóðu Danir við loforð sín „til fingerspidsene“. Tækin setti upp danskur maður að nafni Brinck. Vannst honum verkið svo vel að hægt var að kveikja á Vestmannaeyjavitanum 1. október 1906. Það var mikill gleði- og sigurdagur fyrir Eyjamenn, sannur fagnaðardagur fyrir sjófarendur í og við Eyjar. Sá galli var þó á gjöf Njarðar, að ljósmagn vitans var miklu minna en menn hefðu gert sér vonir um. Það var aðeins tveggja kveikja olíulampa snúningsvél. Sjónarlengd hans var tólf sjómílur, en hæð vitans yfir sjávarmáli 126 metrar. Síðar var svo ljósmagni vitans breytt mikið, fyrst í átján sjómílur og síðar enn meir.<br> | Ljósin til vitans komu á tilskildum tíma, svo að að því leyti stóðu Danir við loforð sín „til fingerspidsene“. Tækin setti upp danskur maður að nafni Brinck. Vannst honum verkið svo vel að hægt var að kveikja á Vestmannaeyjavitanum 1. október 1906. Það var mikill gleði- og sigurdagur fyrir Eyjamenn, sannur fagnaðardagur fyrir sjófarendur í og við Eyjar. Sá galli var þó á gjöf Njarðar, að ljósmagn vitans var miklu minna en menn hefðu gert sér vonir um. Það var aðeins tveggja kveikja olíulampa snúningsvél. Sjónarlengd hans var tólf sjómílur, en hæð vitans yfir sjávarmáli 126 metrar. Síðar var svo ljósmagni vitans breytt mikið, fyrst í átján sjómílur og síðar enn meir.<br> | ||
Með Hr. Brinck vann hér [[Jón Waagfjörð]] í [[Garðhús]]um. Hann var handlaginn vel, t.d. góður smiður og hafði málað nokkuð. Með Brinck og Jóni tókst góð vinátta, sem leiddi til þess, að Brinck bauð Jóni út til Kaupmannahafnar og bauðst til þess að koma honum til málaranáms þar ytra. Þetta góða boð þekktist Jón að sjálfsögðu, fór utan og dvaldi þar samfleytt í þrettán ár við málarastörf. Vann hann alltaf á sama stað. þ.e.a.s. þar, sem Brinck hafði komið honum til náms. Jón var annars, sem áður segir, mjög handlaginn maður. Hann hafði lært töluvert í trésmíði, t.d. með [[Helgi Jónsson (Steinum)|Helga í Steinum Jónssyni]], þegar verslunarhús Gísla Johnsen var byggt á [[Godthaab]]slóðinni. Þá var hann og við smíðar með [[Elís Sæmundsson|Elís Sæmundssyni]], þegar hann smíðaði [[Björgvin]] og síðar [[Bergsstaðir|Bergstaði]] og fleiri hús. Þegar svo Jón Waagfjörð kom heim aftur, lagði hann fyrir sig húsamálningar og hefir gengt þeim störfum allt til síðustu ára. Þess má og geta í sambandi við Jón, að hann var einn af stofnendum [[Félagsbakaríið|Félagsbakarísins]], sá um rekstur þess og bakaði þá með bakarameisturum þess.<br> | Með Hr. Brinck vann hér [[Jón Waagfjörð]] í [[Garðhús]]um. Hann var handlaginn vel, t.d. góður smiður og hafði málað nokkuð. Með Brinck og Jóni tókst góð vinátta, sem leiddi til þess, að Brinck bauð Jóni út til Kaupmannahafnar og bauðst til þess að koma honum til málaranáms þar ytra. Þetta góða boð þekktist Jón að sjálfsögðu, fór utan og dvaldi þar samfleytt í þrettán ár við málarastörf. Vann hann alltaf á sama stað. þ.e.a.s. þar, sem Brinck hafði komið honum til náms. Jón var annars, sem áður segir, mjög handlaginn maður. Hann hafði lært töluvert í trésmíði, t.d. með [[Helgi Jónsson (Steinum)|Helga í Steinum Jónssyni]], þegar verslunarhús Gísla Johnsen var byggt á [[Godthaab]]slóðinni. Þá var hann og við smíðar með [[Elís Sæmundsson|Elís Sæmundssyni]], þegar hann smíðaði [[Björgvin]] og síðar [[Bergsstaðir|Bergstaði]] og fleiri hús. Þegar svo Jón Waagfjörð kom heim aftur, lagði hann fyrir sig húsamálningar og hefir gengt þeim störfum allt til síðustu ára. Þess má og geta í sambandi við Jón, að hann var einn af stofnendum [[Félagsbakaríið|Félagsbakarísins]], sá um rekstur þess og bakaði þá með bakarameisturum þess.<br> | ||
Þá vík ég aftur að vitanum. Þegar húsið var tilbúið, þá var sá vandi eftir að fá vitavörð, sem búa vildi þar suðurfrá. Hjá því varð ekki komist vegna stöðugrar aðgæslu vitans. Um starfa þennan sóttu fáir, en fyrir valinu varð [[ | Þá vík ég aftur að vitanum. Þegar húsið var tilbúið, þá var sá vandi eftir að fá vitavörð, sem búa vildi þar suðurfrá. Hjá því varð ekki komist vegna stöðugrar aðgæslu vitans. Um starfa þennan sóttu fáir, en fyrir valinu varð [[Guðmundur Ögmundsson (vitavörður)|Guðmundur Ögmundsson]] í [[Batavía|Batavíu]], járnsmiður að iðn. Gegndi hann svo vitavarðarstarfinu, sem reyndist verða, samkvæmt hugboði manna, mjög erfitt og ónæðissamt vegna illveðra þar syðra. Gegndi Guðmundur starfanum með aðstoð [[Friðrik J. Guðmundsson, Batavíu|Friðriks]] sonar síns til ársins 1910. Er mér tjáð, að án Friðriks hefði Guðmundur, sem var orðinn aldraður maður, varast geta aðstaðið hið erfiða starf, þ.e. pössun vitans, sem þurfti stórmikla aðgæslu á vetrum, í stórviðrum, t.d. myrkrabyl og stórroki, þegar máske þurfti að fara út og þurrka glerin á fimm eða tíu mínútna fresti. En allt gekk þetta vel og hefir Stórhöfðavitinn þá strax og ávallt síðar orðið sannkallað leiðarljós fiskimanna hér og annarra farmanna. Er ekki að efa, að vitinn hefir orðið lífgjafi margra, sennilega miklu fleiri en nokkrar sögur fara af, og hafa þó fjölmargir látið svo ummælt, að einmitt Stórhöfðaviti hafi orðið þeim til lífs á siglingu sinni kringum Eyjar.<br> | ||
Eitthvað hefir orðið ábótavant um hirðu vitans á síðustu veruárum Guðmundar þar (1910). Var hann þá orðinn gamall og farinn að kröftum, búinn að fá áminningu um vanhirðu vitans. Var hann svo látinn hætta störfum árið 1910. Var þá skipaður vitavörður [[Einar Einarsson (Reynivöllum)|Einar Einarsson]] á [[Reynivellir|Reynivöllum]], uns reglulegur vitavörður yrði ráðinn. En þegar Einar skyldi taka við starfanum, þverneitaði Guðmundur að láta af hendi lyklana að vita og vitatækjunum og þar við sat, hverra ráða, sem leitað var með góðu. <br> | Eitthvað hefir orðið ábótavant um hirðu vitans á síðustu veruárum Guðmundar þar (1910). Var hann þá orðinn gamall og farinn að kröftum, búinn að fá áminningu um vanhirðu vitans. Var hann svo látinn hætta störfum árið 1910. Var þá skipaður vitavörður [[Einar Einarsson (Reynivöllum)|Einar Einarsson]] á [[Reynivellir|Reynivöllum]], uns reglulegur vitavörður yrði ráðinn. En þegar Einar skyldi taka við starfanum, þverneitaði Guðmundur að láta af hendi lyklana að vita og vitatækjunum og þar við sat, hverra ráða, sem leitað var með góðu. <br> | ||
Varð engu tauti við þá feðga komið, svo að ég hef heyrt það sagt, að vitamálastjóri Th. Krabbe hafi sjálfur orðið að koma til Eyja. Fyrst sat gamli maðurinn við sinn keip og neitaði enn að afhenda lykla vitans og önnur áhöld, en þegar til alvörunnar kom, lét hann þó skynsemina ráða og afhenti Krabbe allt saman. Tók svo Einar við vitavörslunni og var við hana þar til reglulegur vitavörður var ráðinn. <br> | Varð engu tauti við þá feðga komið, svo að ég hef heyrt það sagt, að vitamálastjóri Th. Krabbe hafi sjálfur orðið að koma til Eyja. Fyrst sat gamli maðurinn við sinn keip og neitaði enn að afhenda lykla vitans og önnur áhöld, en þegar til alvörunnar kom, lét hann þó skynsemina ráða og afhenti Krabbe allt saman. Tók svo Einar við vitavörslunni og var við hana þar til reglulegur vitavörður var ráðinn. <br> | ||