Blik 1976/Minjaskrá Byggðarsafns Vestmannaeyja, þar sem getið er um 320 Vestmannaeyinga, III. hluti

• 759. Grautarskálar, tvær litlar, rósóttar. Þær eiga þessa sögu: Á Kirkjubóli, einni af Kirkjubæjajörðunum á Heimaey, bjuggu hjónin Guðjón bóndi Björnsson (f. 2. maí 1861) og frú Ólöf Lárusdóttir frá Búastöðum (f. 19. des. 1862). Þau eignuðust fjögur börn. Elzt þeirra var Þórður (f. 28. september 1892; drukknaði 4. marz 1914). Nokkru eftir fæðingu hans var önnur skálin keypt handa honum.

Hún er þessvegna 83 ára, þegar þetta er ritað.

Annar sonur þeirra hjóna var Bergur. hagleiksmaður mikill. M. a. iðkaði hann útskurð, sem hér er að litlu leyti til sýnis á Safninu. Bergur Guðjónsson var fæddur 5. júlí 1894 (d. 5. maí 1940). Honum var gefin hin skálin. þegar hann var á fyrsta árinu.

Systir þeirra bræðra, frú Lára Guðjónsdóttir húsfr. að Kirkjulandi hér í bæ, gaf Byggðarsafninu báðar skálarnar.

• 760. Grautarskál, stór (spilkoma). Þessa skál átti Jón Jóngeirsson, faðir Júlíusar múrarameistara í Stafholti hér í bæ (nr. 7 við Víðisveg). Þessi kunni iðnaðarmaður hér í bæ gaf Byggðarsafninu skálina.
• 761. Grautarskál, spilkoma.
• 762. Hakkavél (kjötkvörn). Þessa hakkavél áttu hjónin á Vesturhúsum, frú Jórunn Hannesdóttir hafnsögumanns Jónssonar og Magnús útvegsbóndi Guðmundsson bónda Þórarinssonar.
• 763. Hlóðapottur („þrífótur"). Hann er fenginn úr einu elzta hlóðaeldhúsinu hér á Heimaey, sem var á einni Kirkjubæjajörðinni. Pott þennan áttu og notuðu um tugi ára hjónin Arngrímur bóndi Sveinbjörnsson og Guðrún Jónsdóttir.

Dóttir þeirra, frú Salgerður Arngrímsdóttir, húsfr. á Kirkjubæ ,gaf Byggðarsafninu pottinn.

• 764. Hlóðapottur („þrífótur"). Þessi pottur var lengi notaður í gamla hlóðaeldhúsinu á Stóra-Gerði. Til þess að lyfta pottum þessum af hlóðum voru notaðir pottkrókar svo kallaðir (sjá þá). Þeim var krækt í eyrun á pottinum. Gefandi: Frú Jónína húsfr. Jónsdóttir í Gerði. Potturinn er úr búi foreldra hennar, Jóns bónda og formanns Jónssonar og konu hans Guðbjargar Björnsdóttur.
• 765. Hornspónn, merktur V. P. S„ þ. e. Vigfús Pálsson Scheving bóndi á Vilborgarstöðum. Hjónin frú Nikulína Halldórsdóttir húsfr. og Jóhann Vigfússon Scheving, sem lengi bjuggu á Vilborgarstöðum eftir foreldra hans, gáfu Byggðarsafninu spóninn.
• 766. Hornspónn, merktur ártalinu 1914.
• 767. Hornspónn, sem er ársettur 1909. Þennan hornspón smíðaði hinn kunni smiður í London (nr. 3) við Miðstræti, Ólafur Magnússon. Sigfús M. Johnsen gaf Byggðarsafninu spóninn.
• 768. Hornspónn, merktur stöfunum Á. J. og ártalinu 1925. Hornspón þennan átti Árni verzlunarmaður Jónsson í Odda (nr. 63 A) við Vestmannabraut. (Sjá skýringu við nr. 883).
• 769. Hornspónn, merktur ártalinu 1904. Þessi spónn var notaður á heimili hjónanna á Búastöðum, Gísla bónda Eyjólfssonar og frú Guðrúnar húsfr. Magnúsdóttur. Dóttir þeirra, frú Lovísa Gísladóttir frá Búastöðum, gaf Byggðarsafninu spóninn.
• 770. Hornspónn, merktur fangamarkinu M. S.
• 771. Hornspónn, merktur ártalinu 1896. Spón þennan átti frú Helga Skúladóttir, prestsfrú að Kálfafellsstað í Suðursveit, tengdamóðir Sigfúsar M Johnsen frá Frydendal í Eyjum. Hann gaf Byggðarsafninu spóninn.
• 772. Hrærivél, handsnúin. Hún er vottur um nýja tækni í vestmanneysku eldhúsi fyrir svo sem 30-40 árum. Þessa hrærivél eignaðist frú Þórey Björgvinsdóttir frá Hvoli (nr. 12 við Heimagötu) árið 1947. Þá var hún keypt hér í verzlun og kostaði kr. 115,00. Frúin gaf Byggðarsafninu hrærivélina.
• 773. Kaffibollapar með nafninu Ingibjörg. Þetta bollapar átti frú Ingibjörg Sigurðardóttir, húsfr. í Þórlaugargerði, kona Péturs bónda Benediktssonar.
• 774. Kaffibollapar með nafninu Pétur. Þetta bollapar átti Pétur bóndi Benediktsson í Þórlaugargerði.

Bæði pollapörin gaf fósturdóttir hjónanna, Guðfinna Sigurbjörnsdóttir, Byggðarsafninu.

• 775. Kaffibolli með gylltri rönd. Á bolla þessum stendur letrað: Hilsen fra Danmark. Vitað er með vissu, að bolla þennan átti frú Johanne Ericsen, dönsk kona (síðar frú Johanne Roed), sem settist hér að með manni sínum, Morten Ericsen, skipstjóra, á áratugnum 1840-50. Hann gerði hér út og stjórnaði skútu, er fórst með allri áhöfn, árið 1847. Frú Johanne giftist síðar C. Roed veitingamanni og bjó hér í Eyjum til æviloka (1878). Frúin var hin merk

asta kona, sem rak hér fyrst allra veitingahús, sem hún seldi Jóhanni Jörgen Johnsen árið 1878. Það var „Vertshúsið" svokallaða. Frú Johanne kenndi Eyjabúum kartöflurækt. Ræktun þeirra var óþekkt í Eyjum þar til hún tók að rækta þær í óvild bænda, sem töldu hana skemma jörðina með því að fletta af henni grasrótinni!

Frú Sigríður Árnadóttir, kona Jóhanns J. Johnsen, geymdi þennan bolla í fórum sínum tugi ára til minningar um hina merku, dönsku konu. S. M. J. gaf hann Byggðarsafninu.

• 776. Kaffibolli ársettur 1904.
• 777. Kaffibrennslupottur, „kaffibrennari". Hann var á sínum tíma smíðaður hér í Eyjum að erlendri fyrirmynd að vissu leyti. Vélsmiðjan Magni lét smíða pottinn. Potturinn er úr búi hjónanna á Mosfelli, frú Jennýar Guðmundsdóttur og Jóns útgerðarmanns Guðmundssonar.
• 778. Kaffibrennslupottur, útlend framleiðsla. Hann er af stærri gerðinni. Í daglegu tali voru pottar þessir oft kallaðir brennarar. Áður en þeir komu til sögunnar (á öðrum tug aldarinnar), var algengt, að konur brenndu kaffibaunir í skúffum í bakarofni eða í matarpottum yfir eldi. Þennan brennara gaf Byggðarsafninu frú Nikulínu Halldórsdóttir. fyrrv. húsfreyja á Vilborgarstöðum.
• 779. Kaffibrennslupottur af minni gerðinni. Þennan „brennara" áttu fyrrverandi búendur í Háagarði, sem var ein af Vilborgarstaðajörðunum, frú Ingigerður Jóhannsdóttir og Þ. Þ. V., en þau ráku bú í Háagarði árin 1935-1947.
• 780. Kaffibrúsi, „hitabrúsi" í látúnshylki, sem var smíðað í Vélsmiðju Th. Thomsen við Urðaveg um 1920. Kristján Ingimundarson. útgerðarmaður og formaður í Klöpp (nr. 16 við Njarðarstíg) lét smíða hylkið. Brúsa þennan notaði Kristján mörg sumur, þegar hann stundaði lundaveiðar í Heimakletti og Miðkletti, en hann var á sinni tíð einn af kunnustu fuglaveiðimönnum hér á sinni tíð og stundaði þær veiðar fram á níræðisaldur.

hylkið. Brúsa þennan notaði Kristján mörg sumur, þegar hann stundaði lundaveiðar í Heimakletti og Miðkletti, en hann var á sinni tíð einn af kunnustu fuglaveiðimönnum hér á sinni tíð og stundaði þær veiðar fram á níræðisaldur. hylkið. Brúsa þennan notaði Kristján mörg sumur, þegar hann stundaði lundaveiðar í Heimakletti og Miðkletti, en hann var á sinni tíð einn af kunnustu fuglaveiðimönnum hér á sinni tíð og stundaði þær veiðar fram á níræðisaldur.

• 781. Kaffibrúsi, glerjaður („emileraður"), blár að lit. Þessir kaffifærslubrúsar voru hér mjög algengir upp úr aldamótunum og fram um 1930. Sjómönnum var fært kaffi á þeim fyrstu árin eftir aldamótin, þegar þeir komu að. Það var kallað ,,að færa í Sandinn". Svo var það einnig um aðgerðar og beitingarmenn. Áður en þessir kaffibrúsar fluttust hingað í verzlanir, var notast við blikkbrúsa, sem oft voru smíðaðir hér heima, eða þá flöskur, sem hafðar voru í ullarsokk til þess að halda kaffinu heitu. Mörg jarðarbýlin, húsbændurnir, áttu athvarf hjá tómthúsfólkinu niður við höfnina til þess að halda kaffi heitu handa sjómönnum og aðgerðarfólki sínu, sem þá drakk jafnan kaffið í eldhúsum tómthúsanna. Fyrir þessa þjónustu við starfsfólkið þægðu bóndahjónin tómthúsfólkinu með fugli eða búsafurðum.
• 782. Kaffikanna, borðkanna úr látúni eða málmblöndu. Könnu þessa áttu um langt árabil bóndahjónin í Stóra-Gerði, frú Sigurfinna Þórðardóttir húsfr. og Stefán skipstjóri og útgerðarmaður Guðlaugsson. Erfingjar þeirra hjóna gáfu Byggðarsafninu könnuna.
• 783. Kaffikanna, borðkanna úr leir. Þessi kanna á markverða sögu. Jóna Jónsdóttir hét hér veitingakona, sem rak matsölu um árabil, fyrst í Hótel Berg við Heimagötu (nr. 4) og síðan í verzlunarhúsinu Drífanda við Bárustíg (nr. 2). Hún gaf Byggðarsafninu þessa könnu, sem hún sagði vera þá fyrstu, sem hún hafði eignazt, er hún hóf matsölu sína. Kannan er merkt H. B.. sem þýðir Hótel Berg, sem var húsið nr. 4 við Heimagötu.
• 784.Kaffisamstœða, kanna, sykurkar og rjómakanna. Þessir hlutir voru keyptir í einokunarverzluninni hér fyrir miðja s.l. öld og þóttu þá sérlega fallegir. Þeir voru jafnan um árabil lánaðir á háborðið, þegar veizlur voru haldnar í kauptúninu, t. d. giftingarveizlur. Upphaflega áttu hjónin í Garðfjósi, frú Sigríður Bjarnadóttir og Helgi smiður Jónsson þessa hluti (um 1840). Jónas bóndi Helgason í Nýjabæ erfði þá eftir foreldra sína og síðan frú Jóhanna húsfr. í Nýjabæ Jónasdóttir. Hún gaf þá Byggðarsafninu.
• 785. Kaffiketill, smeltur („emileraður").
• 786. Kaffiketill úr potti.
• 787. Kaffiketill.
• 788. Kaffikvörn úr hraungrýti. Kaffidrykkja hófst með íslenzku þjóðinni, áður en kaffikvarnir fluttust til landsins. Þá varð að mala kaffibaunirnar i steinkvörnum eins og kornið. Þessi hraunkvörn mun vera um 200 ára gömul. Hún fannst í jörðu á austanverðri Heimaey. Sjón er sögu ríkari.

789. Kaffikvörn úr dánarbúi hinna merku hjóna á Vilborgarstöðum, frú Guðfinnu Jónsdóttur Austmann og Árna bónda og meðhjálpara Einarssonar. Verkið í kaffikvörnina var keypt í verzlun danska einokunarkaupmannsins en kassann smíðaði bóndi sjálfur. Sigfús M. Johnsen frá Frydendal, fyrrv. bæjarfógeti hér í bæ, sonarsonur frú Guðfinnu húsfreyju á Vilborgarstöðum, gaf Byggðarsafninu kvörnina.

• 790. Kaffikvörn. Hún er úr dánarbúi læknishjónanna í Landlyst, frú Matthildar Magnúsdóttur og Þorsteins héraðslæknis Jónssonar, sem var hér læknir frá 1865-1905. Dótturdóttir læknishjónanna, frú Matthildur Agústsdóttir frá Valhöll (nr. 43 við Strandveg) gaf Byggðarsafninu kvörnina.
• 791. Kaffikvörn. Hún er úr dánarbúi hjónanna á Kirkjubóli, sem var ein af Kirkjubæjajörðunum, frú Ólafar Lárusdóttur frá Búastöðum og Guðjóns bónda Björnssonar. Dóttir hjónanna. frú Lára Guðjónsdóttir á Kirkjulandi, gaf Byggðarsafninu kvörnina.
• 792. Kaffikvörn. Hana skal skrúfa fasta, t. d. á borðrönd. Þessa kaffikvörn áttu kaupmannshjónin að Breiðabliki, frú Ásdís Gísladóttir Johnsen og Gísli J. Johnsen. Gísli kaupmaður gaf Byggðarsafninu kvörnina og sagði hana keypta sama ár og hann byggði Breiðablik, þ. e. árið 1908.
• 793. Kaffikvörn. Hún er úr dánarbúi hreppstjórahjónanna á Heiði.

frú Guðríðar Jónsdóttur frá Káragerði í Landeyjum og Sigurðar Sigurfinnssonar hreppstjóra og skipstjóra á Heiði í Eyjum.

• 794. Kaffikvörn. Þessi kaffikvörn hékk á vegg og var notuð þar. Hún var keypt hér í verzlun árið 1921. Hjónin í Nýlendu við Vestmannabraut (nr. 42), frú Jenný Jakobsdóttir og Jón Sveinsson, áttu kvörnina og gáfu hana Byggðarsafninu.
• 795. Kaffikvörn. Þessa kaffikvörn áttu hjónin frú Ingibjörg Högnadóttir frá Baldurshaga (nr. 5 A við Vesturveg) og Sigurjón skipstjóri Sigurðsson frá Brekkhúsi. Frú Ingibjörg gaf Byggðarsafninu kvörnina.
• 796. Kaffikvörn, rauð að lit, fest á vegg. Þessa kvörn áttu héraðslæknishjónin að Kirkjuhvoli, Halldór Gunnlaugsson og frú Anna Pétursdóttir Gunnlaugsson. Börn þeirra hjóna gáfu Byggðarsafninu kvörnina.
• 797. Kaffikvörn. Þessa kaffikvörn áttu hin kunnu hjón á Svalbarða, frú Anna Tómasdóttir og Bjarni Jónsson, skrifstofumaður og gjaldkeri. Þau keyptu verk kvarnarinnar á sínum tíma í Edinborgarverzlun hér, síðan smíðaði hinn viðurkenndi snillingssmiður, Matthías Finnbogason, Litluhólum. kassann úr mahoní.
• 798. Kaffikvörn.
• 799. Kaffikvörn. Þessi kaffikvörn er sögð frönsk að uppruna. Hún er

fengin úr franskri fiskiskútu. sem strandaði hér við Eyjar veturinn 1895. Hjónin frú Jórunn Skúladóttir og Eyjólfur bóndi Eiríksson bjuggu